جمعيت
براساس نتايج سرشمارى عمومى نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ جمعيت استان کردستان ۱،۳۴۶،۳۸۳ نفر بوده است که از اين تعداد ۴۲/۵۲% در نقاط شهرى و ۵۸/۴۷% در نقاط روستايى سکونت داشته‌اند. از جمعيت فوق ۶۸۵،۱۶۵ نفر مرد و ۶۶۱،۲۱۸ نفر زن بوده‌اند. از جمعيت استان ۷۶/۴۲% در گروه سنى کم‌تر از ۱۵ سال و ۶/۵۳% در گروه سنى ۶۴-۱۵ سال و ۱۸/۴% در گروه سنى ۶۵ سال و بيشتر قرار داشته‌اند. از جمعيت استان ۹۰/۹۹% مسلمان هستند.
نژاد
کردها يکى از شعبه‌هاى مشهور نژاد آريايى هستند که از حدود دو هزار سال پيش از ميلاد مسيح به شمال غربى و شرقى درياى اروميه مهاجرت نموده‌اند و محققان در آريايى بودن آنها شکى ندارند. بنا به نوشته مينورسکى طوايف کرد از شرق ايران به سوى غرب کردستان کوچ کرده و در آنجا مسکن گزيده‌اند و اسم بوميان نخستين را پاره‌اى کارداکا در حوالى درياچه وان و مجاور طوايف سو دانسته‌اند و دسته ديگر آنان را کوردويين گفته‌اند و در پاره‌اى از تأليفات کاردو ديده مى‌شود که همه بر مبناى کارداکا شکل گرفته و فرقى بين دو واژهٔ کورد و کارد نيست.
کردها مردمانى ايرانى تبارند که زبان، فرهنگ و آداب و سنن آنان در ارتباط و پيوند با ديگر مردمان در قلمرو زيست اقوام ايرانى است. در اسناد سومرى و آشورى از بخشى از اقوام ساکن در سرزمين کوهستانى شرق آشور، شمال شرقى و شرق بين‌النهرين و سرزمين سومر به نام کرتي يا گودى و کارتى و کارد نام برده شده و در منابع ارمنى واژه کردوخ بر اينان اطلاق شده است.
از زمان هخامنشيان تا دورهٔ پس از اسلام، اينان به نام کورد و کرد ناميده شده‌اند.
برخى نيز معتقدند که کردها پس از دومين مهاجرت بزرگ آريايى‌ها به سرزمين ايران کنونى دراتحاديه مادها مانند ساير اقوام (ماننايي، لولوبى و ...) شرکت داشتند. اگر واژه گوتي قوم گوتى با کورتى يا کرتى يکى قلمداد شود، بايد سابقه و منشاء نژادى کردها را هزاره سوم پيش از ميلاد بدانيم. برخى معتقدند گوتى‌ها اقوامى متمايز از کردها بودند.
زبان
مردم کردستان به زبان کردى سخن مى‌گويند. زبان کردى يکى از قديمى‌ترين زبان‌هاى ايرانى است که تحقيقاتى گسترده درباره آن انجام گرفته است. دياکونوف مستشرق روسى معتقد است، زبان کردى يکى از شاخه‌هاى زبان مادى است که بقاياى آن (زبان مادي) در گويش‌هاى تاتي، تالشي، آذري، گيلاني، طبري، سمناني، اورامانى و ... محفوظ مانده است.
کردى زبانى است که در ايران، عراق، ترکيه، قفقاز و سوريه به آن صحبت مى‌کنند و از شاخه گويش‌هاى غربى زبان‌هاى ايرانى محسوب مى‌شود. گويش‌هاى ايرانى غربى به دو گروه شمالى و جنوبى تقسيم شده‌اند که فارسى نوين و پهلوى ساسانى (فارسى ميانه) جزو گروه جنوبى و پهلوى اشکانى و کردى در گروه شمالى آن قرار دارند.
گويش‌هاى جنوبى را سوراني مى‌نامند که گويش سقز، مهاباد، نقده، اشنويه، بانه، سردشت، بوکان، سنندج، شهرزور (سليمانيه)، خانقين، حلبچه، کوى سنجق، هولير (اربيل) و قلعه‌دره است. گويش‌هاى شمالى را باديناني يا کرمانجي گويند که غرب درياچه اروميه، کوه‌هاى آرارات، شمال سوريه، شمال کردستان قراق و نواحى کردنشين ترکيه و ارمنستان را در بر مى‌گيرد.
از سرچشمه دجله و فرات تا خليج فارس، قلمرو زبان کردى بوده است و مرکز اين زبان ابتدا آرارات، بعد زاگرس، بعد از آن اسپهان (اصفهان)، سپس نهاوند، بعد همدان (هنگمدان) و زمانى هم تيسفون بود.
گويش‌هاى کردى شامل آماديه‌اى در کردستان غربي، اوراماني، باجلاني، بانه‌اي، پاوه‌اي، زازا، سليمانيه‌اي، سنندجي، کرمانشاهي، گندوله‌اي،بزلانه، گوراني، لکي، مريوانى است.
مذهب
دين کردها چه قبل از اسلام و چه دوره اسلامى با دين ساير اقوام ايرانى مشترک بوده و هست. صرف‌نظر از اين که بيش از هزار سال است تمام ايران به دين اسلام گرويده‌اند و به همين دليل يگانگى تمام حاصل است، قبل از اسلام هم آيين مردم کردستان، دين رسمى ايران بود. چنانکه هنگام حمله عرب، آتشکده پاوه معروفيت به سزايى داشت.
امروزه دين رسمى کردها، اسلام است و بيشتر مردم تابع و پيرو عقيده اجتهاد امام محمد شافعى و بقيه نيز پيرو مذهب شيعه هستند. شمار اندکى نيز مذاهب حنفي، مالکى يا حنبلى را اختيار نموده‌اند و برخى ديگر زير پوشش بدعت‌هاى دينى يا نام‌هاى اهل حق، يزيدي، صارمي، شبک، بجوران و کاکى و با حفظ آداب و مناسک و معتقدات دين کهن ايران باستان زردشتى همچنان به حيات دينى خود با التقاطى از اسلام ادامه مى‌دهند.