تکیه بیگلربیگی
تکیه بیگلر بیگی در کوچه صارمالدوله کرمانشاه واقع است. این تکیه بهوسیله عبداللهخان، ملقب به بیگلوبیگی ساخته شده است. که از لحاظ آئینهکاری و استیلبنا و درها در میان تکایای کرمانشاه ممتاز است.
در یک سمت حیاط، تالار آئینهکاری بزرگ و مجلل تکیه با تزئینات عالی و کتیبه متعدد مربوط به دوران سلطنت مظفرالدینشاه (۱۳۲-۱۳۱۳ هـ.ق.) قرار دارد و در سوی دیگر، اتاق وسیع مهمانخانه بیگلربیگی واقع گردیده است و مجموعه دیدنی از اشیاء عتیقهٔ ایران مخلوط با بلورها و چینیها و با رفتنهای قدیمی اروپائی درون قفسههای آئینهکاری بلند زیبا و عالی چیده شده است. اشیاء عتیقه ایرانی این مجموعه مشتمل بر مفرغهای هرسین و لرستان و مجموعه مهمی از سکهها و بعضی قطعات نقاشی و اشیاء مختلف و معدود دیگر است.
تالار آئینهکاری بزرگ، به حسینیه نیز معروف است که در ضلع غربی حیاط قرار دارد و بر طبق کتیبه موجود در این حسینیه تاریخ آئینهکاری آن، سال ۱۳۲۶ هـ.ق. است.
پرتاب بمبهای خوشهای توسط عراقیها، به برخی از آینههای زیبای تکیه زیان وارد کرده و آنها را فرو ریخته و بر دیوارهای اضلاع غربی نیز خساراتی رسانیده است.
حسینیه معتضد
حاج آقا برار معتضدالملک از ثروتمندان خیر کرمانشاه ابن حسینیه را احداث کرد و هم اکنون بیمارستانی نیز از محل ثلث دارائی او در کرمانشاه ساخته شده است. این حسینیه برای برگزاری مراسم عزاداری ساخته شده است.
بقعه سیده فاطمه
بقعه سیده فاطمه نزدیک راه طاق بستان جنب گاراژها واقع است. در این بقعه دو قبر وجود دارد. نوشتههای سنگهای هردو گور به خط کوفی بوده و ارتباط آن را به سدههای نخستین اسلامی مسلم میدارد. یکی از قبرها به شیخ علی نامی تعلق دارد و دیگری که متعلق به سیده فاطمه میباشد مورخ به سال ۱۶۵ هـ.ق. است.
اینجا از دیرباز مورد توجه اهالی کرمانشاه، بهویژه بانوان بوده است. در سال ۱۲۸۷ هـ.ق. بهطوری که از کتیبه موجود پیدا است. مصطفی قلی میرزا، فرزند امامقلی میرزا عمادالدوله، والی معروف غرب، در این محل چهارطاقی کنونی را ساخته است.
سر قبر آقا
مقبره معروف به سرقبر آقا متعلق به آقامحمدعلی، فرزند آقامحمدباقر بهبهانی فقیه معروف است. آقامحمدعلی در حدود سال ۱۱۸۸ هـ.ق. به تقاضای مردم کرمانشاه به این شهر آمد و جز چند سالی که در قم و رشت گذراند. بقیه عمر خود را در این شهر به ترویج دین و تدریس علوم اسلامی سپری ساخت.
آقا محمدعلی در سال ۱۲۱۶ هـ.ق. درگذشت. وی گذشته از فضایل، مبارزاتی نیز نمود. مقبره او در افواه به قبر آقا شهرت دارد.
مقبره ملاعباسعلی
مرحوم ملاعباسعلی کزازی که از شاگردان معروف آقامحمدعلی است نیز از فقها و علمای طراز اول کرمانشاهان بود. مقبره او نزدیک به مقبره آقا و بر سر راه مصلی واقع است.
مقبره مظفرعلی شاه
ملامحمدتقی کرمانی که برخی از ادبا و عرفا، وی را مولوی ثانی لقب دادهند، در طب، فلسفه، عرفان و ادب مقامی شامخ داشت. او چون در کرمان بهعلت شورشی که از سوی معتقدان به تصوف شده بود نتوانست بماند، به امر فتحعلی شاه قاجار به کرمانشاه کوچید و در این شهر در سال ۱۲۱۲ هـ.ق. درگذشت.
از تألیعات معروف وی کتابهای سبعالمثانی، جواهرالاسرار و دیوان مشتاق شهرت یافتهاند، سالها پس از فوت مظفرعلیشاه، آقا سیدصالح ماهیدشتی ملقب به حیران علیشاه که از اقطاب صوفیه در روزگار خود بود، به مزار وی توجه کرد و هر شب جمعه در آن مزار حلقه ذکر و فکر با مریدان و معتقدان ایجاد میکرد. پس از درگذشت سیدصالح، طبق وصیت او، جسدش را نزد مظفرعلیشاه به خاک سپردند و معتقدان وی مقبره و گنبد کنونی را بر گور آنان احداث کردند.
مقبره ملاعبدالجلیل
مقبره ملاعبدالجلیل در گورستان فیضآباد، پائینتر از مقبره آقاسیدصالح واقع است. وی نیز از فقها و از شاگردان بهنام آقا باقر بهبهانی بود. شرح حال وی در کتابهای مرأتالاحوال و اعیانالشیعه و نجومالسماء آمده است. فوت او در سال ۱۳۱۹ هـ.ق. اتفاق افتاده است.
مقبره ملاعبدالجلیل در گورستان فیضآباد، پائینتر از مقبره آقا سیدصالح واقع است. وی نیز از فقا و از شاگردان بهنام آقا باقر بهبهانی بود. شرح حال وی در کتابهای مرأتالاحوال و اعیانالشیعه و نجومالسماء آمده است. فوت او در سال ۱۲۱۹ هـ.ق. اتفاق افتاده است.
مقبره شیخ علینقیبناحمد احسابی
شیح علی با شیخ علینقی، فرزند دانشمند اشیخ احمد احسابی بود. شیخ احمد احسابی، مؤسس فرقه شیخیه به خواهش محمدعلی میرزای دولتشاه والی غرب سالیانی در کرمانشاه اقامت کرد و پس از گذشت دولتشاه از کرمانشاه به عراق عرب رفت.
شیخ علینقی همراه پدر نرفت و در این شهر رحل اقامت افکند. وی آثاری چون نهجالمجمه و رساله معاد دارد. او چون پدر از علمای معروف بود و سرانجام در طاعونی که در حدود سال ۱۲۵۰ هـ.ق. در کرمانشاهان منتشر شد، درگذشت. شیخعلی در گورستان سرقبر آقای کرمانشاه مدفون شد و تا چند سال پیش چهارطاقی بر روی گور او برپا بود.
زیارتگاه ویسالقرنی
زیارتگاه حضرت ویسالقرنی در شهر کرمانشاه قرار گرفته و نه تنها مورد احترام مردم کرمانشاهان است، بلکه اقوام کرد، فارس، ترک، عرب و حتی افغانی و هندی برای زیارت به اینجا میآیند. خلیفه سیدحسن مسعودی، امام جماعت مسجد شافعیها میگوید:
... و اما شرح زندگانی و فوت حضرت زاهدالتعابعین اویس رضیالله عنه در کتاب الاصابة فی معرفة الصحابه، نسب او ذکر گردیده است. تاریخ تولد حضرت ویس به درستی معلوم نیست. اما در ص ۱۲۲ همین کتاب آمده است: هُوَ اُوَیس اَخبَرَ بِهالنّبیُّ (ص) قَبلَ وُجُودِهِ. حضرت رسول اکرم (ص) بهوجود اویس قبل از تولدش خبر داده است. بنا بر این تولدش پس از نبوت پیامبر بوده و چند سالی قبل یا بعد از هجرت رخ داده است.
درباره فوت آن بزرگوار اختلاف روایات زیاد است. بعضی گفتهاند در زمان واقعه صفین بوده که بین حضرت علی (ع) و معاویه واقع شده و حضرت اویس در آنجا به شهادت رسیده است و بعضی گویند گنبد و بارگاهی به اسم اویس در دیار بکر کنونی که نزدیک به صفین است، وجود دارد عدهای نیز میگویند که مدفن وی در حرم یمن است.
اما اغلب علمای ظاهری و اکثر عرفای باطنی، زیارت این مرقد مبارکه را در کوه بیشه کوه در نزدیکی کرمانشاه واقع است، ذکر کردهاند و در اینجا درک فیوضات از روح مبارکش نمودهاند.
امامزاده سید جمالالدین
امامزاده سید جمالالدین ابن جعفرالصادق (ع) در روستای فش بلوک فش کنگاور قرار دارد. بنائی آجری قدیمی است که از خارج چهارضلعی و از داخل دایرهشکل به قطر ۶۷/۴ متر است. بلندی بنا تا ابتدای گنبد، ۱۸۵ سانتیمتر است. گنبدی مدور با آجر و گچ، بر آن زدهاند.
ضریح چوبین ساده به درازای ۱۶۰ و پهنای ۱۰۲ و ارتفاع ۱۴۲ سانتیمتر در وسط بنا است. در زیر ضریح سنگ گوری وجود دارد که فقط قسمت وسط سنگ از زیر سیمان فرش کف بقعه بیرون است. بر روی مربعمستطیل میانی این سنگ، با خط کوفی عباراتی وجود دارد که در اثر پاخوردگی از بین رفته و خواندن آن مشکل است.
در ورودی بقعه در ضلع شمالی است که به ایوان و کفش کن مربوط میشود. دری چوبین سده دولختی بین کفش کن و اطاق بقعه است. درگاهی که در ورودی بقعه در آن قرار گرفته دارای طاقی هلالی است. دهانه این درگاه ۱۲۱ و بلندی آن تا تیزی طاق، ۲۰۰ سانتیمتر است.
کفش کن دارای ۸۷/۵ متر درازا و ۷۱/۲ متر پهنا است. در میان کفش کن رو در روی در بقعه، درگاه ورودی به کفش کن است. در دو طرف درگاه ورودی، دو طاق جناغی زده شده و روی آن با آجر و گچ، گنبدی کوچک بنا کردهاند. در دو سوی این گنبد در طول کفش کن، با زدن دو طاق جناغی، بام کفش کن را کامل کردهاند.
امامزاده باقر
امامزاده باقر در روستای گودین دهستان کنگاور قرار دارد. بنائی آجری است که از خارج چهارضلعی و از داخل هشتضلعی دو به دو برابر است. در هر ضلع، صفهای ایجاد شده که چهار عدد آن بزرگ و چهار عدد آن کوچکتر است. اضلاع بزرگ به درازای ۲۵۶ و اضلاع کوچکتر به درازای ۱۴۴ سانتیمتر است. صفههای بزرگ به دهانه ۲۳۱ و عمق ۱۹۶ و بلندی تا ابتدای طاق ۱۵۵ سانتیمتر است. صفههای کوچک به دهانه ۱۲۱ و عمق ۱۲۲ و بلندی تا ابتدای طاق ۱۶۰ سانتیمتر است.
کف صفهها از کف بقعه ۲۵ سانتیمتر بلندتر است. طاق هر هشت صفه جناغی است با این تفاوت که طاق صفههای کوچک کوتاهتر و تیزتر و طاق صفههای بزرگ بلندتر است. گنبدی مدور با آجر و گچ سقف بنای بقعه را پوشانده است.
صندوقی با قاب چوبین در میان بقعه است. درازای صندوق ۱۴۹ و پهنای آن ۱۴۳ و بلندیاش ۱۲۲ سانتیمتر است. سگ گوری به درازای ۴۸ و پهنای ۲۴ سانتیمتر در زیر صندوق قرار دارد که عبارت زیر بر آن نقر شده است:
وفات السیدالفاضل بهاءالدین محمد بن محمد باقر الحسینی رحمةالله ۲۸ شهر جمدالثانیه سنهٔ ۱۱۳۲ هـ.ق.