پشت‌قلعه آبدانان
در پنج کيلومترى جنوب شهرستان آبدانان در ميان روستاى پشت‌قلعه و بر بلنداى تپه‌اى که رودخانه دويرج از پاى آن مى‌گذرد، آثار دژى به چشم مى‌خورد که قدمت آن با توجه به مصالح به کار رفته در آن (سنگ و گچ) به دوران ساسانى مى‌رسد. آثار بر جاى مانده در قلعه حاکى از وجود برج‌هاى نگهباني، بارو، شاه‌نشين، اتاق‌هاى مسکوني، پلکان و ... در اين قلعه بوده است. باروى بيضوى دژ که ارتفاع آن به ۳ متر مى‌رسد، محوطه قلعه را محصور کرده است. بر اين بارو و ديوار برج‌هاى کنگره‌دار آن، دريچه‌هاى ديده‌بانى و طاق‌هاى قوسى شکل به چشم مى‌خورد. دژ بيشتر جنبه نظامى داشته است. دور تپه کانالى طبيعى قرار دارد که مانند خندقى از دژ محافظت مى‌کند. در قسمتى از اين کانال طبيعي، رودخانه دويرج مى‌گذرد. در قسمت غربى تپه در فاصله ۴۳ مترى ديوار قلعه به طرف رودخانه، تونلى به طول ۱۳ متر و به ارتفاع ۴ متر احداث شده که قلعه را به رودخانه مرتبط مى‌سازد.
در روبروى اين تونل، در آن سوى رودخانه، آثارى به چشم مى‌خورد. با توجه به اين آثار، مى‌توان گفت احتمالاً در اين قسمت پلى متصل به تونل وجود داشته است.
قلعه کنجانچم
اين قلعه در ۱۵ کيلومترى شمال شرقى مهران، به شيوه چهار ايوانى با سقف‌هاى مقوس به مقوس نيم‌دايره و طاق گهواره‌اى بنا شده است. قلعه سه ورودى دارد نماى خارجى قلعه کلاً از سنگ تشکيل شده است. قلعه داراى چهار برج ديده‌بانى است. تمام اتاق‌هاى قلعه به وسيله درهاى تودرتو به هم وصل شده‌اند و ارتباط ورودى به تمام اتاق‌ها و حياط اصلى به وسيله راهروهاى پوشيده صورت مى‌گيرد. احتمالاً اين بنا در سال ۱۳۰۵ هـ.ق به دستور غلامرضاخان والى در منطقه کنجانچم براى استفاده در فصل زمستان ساخته شده است.
قلعه هزار در
آثار هزار در در شرق شهرستان دره‌شهر به چشم مى‌خورد و قدمتش به دوران اسلامى مى‌رسد. نماى اصلى اين آثار طاق‌هاى هلالى شکل است. با توجه به ساختار معمارى آثار احتمالاً قلعه يا محل نظامى بوده است. پلان اصلى بنا مستطيل شکل و راهروهايى طولانى در چهار جهت آن قرار گرفته و نيز به وسيله درگاه‌هايى چند به اتاق‌هاى داخل مرتبط مى‌شود. اين بنا داراى زيرزمين، طبقه هم‌کف و طبقه بالايى (با توجه به پي) بوده است. تأمين نور بنا از طريق دريچه‌هايى به قطر تقريبى يک متر در سقف و دالان و اتاق‌ها صورت گرفته است و معمولاً کار تهويه را نيز انجام مى‌داد. مصالح بنا شامل سنگ‌هاى تراشيده و قلوه‌سنگ است و از گچ پخته براى ساخت آن استفاده کرده‌اند.
قلعه زينل
زينل در ۵ کيلومترى شمال غربى دره‌شهر، جنوب روستاى چم‌کلان، بر روى يک تپه باستانى قرار دارد. اين قلعه بر پلانى مربع شکل با چهار برج استوار و در مساحت آن از مصالح ساختمانى موجود در منطقه استفاده شده است. برج‌ها مدور و ورودى اصلى آن در ضلع شمالى بنا واقع شده است.
طول اضلاع آن عبارتند از: ضلع شمالى ۸۰/۴۰ متر، ضلع شرقى ۵۰/۴۲ متر، ضلع غربى ۲۰/۴۲ متر و ضلع جنوبى ۴۱ متر.اين قلعه قدمتى در حدود سيصد سال و توسط شخصى به نام زينل يا زينال ساخته شده است.
دژ شيخ مکان
داخل تنگه شيخ مکان، در ۸ کيلومترى شرق دره‌شهر و در سمت غربى تنگه، آثارى از يک دژ جالب توجه به سبک معمارى دوره ساسانى به چشم مى‌خورد. به لحاظ مصالح و سبک معماري، اين دژ مستحکم از طرف غرب به کوه تکيه زده و ديوار شرقى آن با سنگ و گچ تا بالاتر از بام قلعه ساخته شده است. ديوار دژ داراى چند کنگره و تيرکش و دريچه ديده‌بانى است. ارتفاع ديوار دژ در بلندترين نقطه ۵/۱۴ متر است. دژ چهار اتاق و يک ورودى در ضلع شمالى دارد. از پشت‌بام دژ، ۱۷ پله ديده مى‌شود که به انتهاى جنوبى ديوار شرقى و ديده‌بانى مى‌رسند. دريچه ديده‌بانى آن دايره‌اى شکل است و از آن جا معبر و تنگه، به خوبى در مقابل چشمانمان قرار دارد. مصالح اصلى دژ، قلوه سنگ و گچ و پهناى ديوار آن ۳۵/۱ سانتى‌متر است.