قلعه شياق دهلران

قلعه يا شهر باستانى شياق بر فراز تپه‌اي، بين دو رودخانه جارى در تنگ معروف و ويله در دامنه کوه‌هاى تخت پيرامون در شمال غربى و تخت‌نيله، در شمال شرقى بخش زرين‌آباد واقع است. با توجه به سنگ و ملات ساروج به کار رفته در ساختمان، مى‌توان گفت اين قلعه به دوره ساسانيان تعلق دارد. و از آنجا که اين قلعه در نزديکى بين‌النهرين قرار گرفته احتمالاً از آن به عنوان انبار آذوقه استفاده مى‌شد. ديوارهاى قلعه کلاً از سنگ و ارتفاع آن بين ۷ تا ۱۰ متر و ضخامتشان حدود ۲ متر است. تأمين آب ساکنان قلعه توسط کانالى از سنگ و ملات ساروج، که آب مورد نياز را به کمک شيب طبيعى زمين از تنگه و ويله به داخل قلعه مى‌آورد، صورت مى‌گرفت.

قلعه اسماعيل‌خان

قلعه اسماعيل‌خان در شمال شهر ايلام بر روى قله کوهى به همين نام قرار دارد. طول ديوار صد متر و از سنگ و گچ ساخته شده است. در نزديکى قلعه چشمه آبى به نام انبار آب قرار دارد. اين قلعه را متعلق به اسماعيل‌خان پدر اسدخان (معاصر فتحعلى‌شاه) پدر حيدرقلى ‌خان، پدر حسين‌قلى خان ابوقداره مى‌دانند. قلعه داراى برج‌هاى نگهبانى متعدد با پوشش‌هاى چوبى‌ جنگلى است. مصالح به کار رفته در آن، ملات گچ و قلوه‌سنگ است.

قلعه سام

قلعه سام در شهرستان شيروان چرداول، بخش چرداول، روستاى چم‌بور در سه بخش مرتبط و در عين حال با فاصله قرار دارد. از سه بخش مجموعه، يک بخش که به دل کوه متکى است داراى پلانى تقريباً شبيه به يک صليب با ورودى چهارطاقى است. بخش دوم به صورت دو مجموعه پلکاني، با اختلاف در سطح، ولى کاملاً مرتبط به هم است. اين مجموعه با تفاوت زمانى در يک دوره تاريخى احتمالاً در حدفاصل بين اواخر دوره پارت و اوايل دوره ساسانى برپا شده است.


قلعه پوراشرف

قلعه پوراشرف در شش کيلومترى ضلع جنوب شرقى شهرستان دره‌شهر، در روستاى شيخ مکان قرار گرفته و در سال ۱۳۳۰ ساخته شده است. قلعه سه طبقه با زيرزمين، پنج برج ديده‌بانى دارد. نماى بيرونى قلعه با ملاتى از گچ و خاک، و نماى داخلى اتاق‌ها با گچ اندود شده است. بيشترين مصالح به کار رفته در اسکلت بنا، قلوه‌سنگ و در مواردى از آجر جهت تزئين از جمله سردر، و ورودى استفاده مى‌شده است. آب از طريق کانالى از رودخانه منشعب و پس از گذر از ميان روستا از زير ديوار ضلع جنوبى به حوض داخل قلعه وارد و از سمت ديگر بنا خارج مى‌گردد. آب جهت استحمام از طريق کانالى ديگر و به صورت مجزا از سمت جنوبى وارد آب‌انبار مى‌شود. قلعه داراى سياه‌چال، خرپشته، برج‌هاى نگهباني، انبار غلات، آشپزخانه، اصطبل و ... است.


قلعه ميرغلام هاشمى

اين قلعه در سال ۱۳۰۳ قمرى توسط ميرغلام هاشمى در روستاى فرح‌آباد دره‌شهر بنا شده است. بناى قلعه به سبک دوره ساسانى و به شکل چهار ايوانى و با مصالحى از سنگ و ملات گچ با کاربرى نظامي-مسکونى ساخته شده است. بناى مذکور داراى نقشه‌اى تقريباً مربع شکل و ۳۵ اتاق تودرتو است. سه عدد اتاقک نگهبانى در دو رأس ضلع جنوبى و بالاى سردر ورودى‌هاى ضلع شمالى قرار دارد. نماى بيرونى قلعه از گچ و خاک اندود شده و هيچ‌گونه فضاى خالى در ديوارهاى بيرونى آن ديده نمى‌شود.



قلعه داراى سه راه ارتباطى بوده و در وسط حياط آن يک حوض تقريباً مربع شکل وجود دارد. آب حوض به وسيله کانالى از رودخانه سيکان تأمين مى‌شود. آب پس از گذر از زير ديوار ضلع جنوبى قلعه وارد حوض شده و ضلع شمالى به خارج قلعه مى‌رود.

قلعه کلم

در حاشيه جنوبى رود کلم و در کنار روستاى کلم، از توابع شهرستان دره‌شهر، تپه نسبتاً بلندى ديده مى‌شود. اين تپه که حدود ۱۰ متر از زمين‌هاى اطراف ارتفاع دارد از مهم‌ترين قلعه‌هاى تاريخى استان را بر فراز خود نگه داشته است. مصالح قلعه از سنگ و گچ و به سبک معمارى ساير قلعه‌هاى موجود در منطقه کبيرکوه و به ابعاد ۱۰۰٭۱۰۰ ساخته شده است.آثار سفالى اين منطقه همانند سفال ساير نواحى کبيرکوه است.