تالاب آلاگُل
تالاب آلاگل در شرق جادّه آق‌قلا به اينچه‌برون واقع گرديده که مساحت آن در زمان پرآبى به ۲۵۰۰ هکتار مى‌رسد. مختصّات جغرافيائى آن ۳۰ و ۳۷. N و ۳۵ و ۵۴ E مى‌باشد. آب اين تالاب همانند تالاب‌هاى آجى‌گل و آلماگل از رودخانه مرزى اترک و زهکش‌هاى طبيعى نهرهاى شور به نام‌هاى سامان و شوجه تأمين مى‌گردد. در بعضى از محيط‌هاى پيرامونى آن با پوشش نى و جگن و درختچه‌هاى گز پوشيده شده است. سطح آب آن نوسان داشته و به ميزان آب ورودى اترک بستگى دارد. اگرچه در سال‌هاى اخير دخالت‌هاى انسانى از سرى دستگاه‌هاى مختلف با کانال‌کشى‌ها، اين اختلال را مضاعف نموده‌اند.
بستر تالاب را در اکثر نقاط، پوشش سبزى از جلبک، به‌طور يکنواخت پوشانده است اين گياهان MTTela sp از خانواده Charaeeae تشخيص داده شده‌اند. از پلانگتون‌هاى تالاب نمونه‌بردارى‌شده که در اين نمونه‌ها تعداد کمى از زئوپلانکتون‌ها تشخيص داده شده است. هر ساله در فصل مهاجرت، هزاران پرنده به اين تالاب و ديگر تالاب‌هاى استان مى‌آيند که انواع قوها، فلامينگو، اردک‌ها، پرستوهاى دريائي، چنگر، غازها، سليم‌ها، کاکائى‌ها، باکلان، آبچليک‌ها و غيره را مى‌توان مشاهده نمود.
تالاب آجى‌گُل
اين تالاب در جنوب روستاى تنگلى واقع شده و مساحت آن بالغ بر ۳۵۰ هکتار مى‌باشد. در بالا دست اين تالاب درياچه‌اى به مساحت ۱۰۰ هکتار به نام درياچه نمک قرار دارد. موقعيّت جغرافيائى آن عبارت است از ۲۵ و ۲۷ N و ۴۱ و ۵۴ E.
اين تالاب از دو بخش تشکيل شده قسمت غربى آن تا حدى عميق بوده و عمق آن در بيشتر نقاط ۱ ـ ۱۵ متر و حداکثر ۳ متر است. ولى در قسمت شرقى که به‌وسيله نيزارى از بخش غربى به‌طور تقريب جدا مى‌شود، به‌وسيله باريکه‌اى از آب به آن راه دارد. عمق آن کم بوده و سطح آن را نى پوشانيده است. عمق آب در اکثر نقاط کمتر از ۱ متر است. تأمين آب تالاب هم از رودخانه مرزى اترک مى‌باشد. حاشى غربى آن داراى نى متراکم و اطراف تالاب را درختان بزرگ و کوچک گز پوشانيده است و در بعضى از قسمت‌ها، جنگل‌ها کوچک گز وجود دارد که مأمن بسيار جالبى براى پرندگان شاخه‌نشين مى‌باشد.
تالاب آلماگل
تالاب آلماگل در شمال روستاى تنگلى و با فاصله کمى از مرز ايران و ترکمنستان قرار گرفته و مساحت آن ۲۰۷ هکتار مى‌باشد. مختصّات جغرافيائى اين تالاب ۲۶ و ۳۷ N و ۲۹ و ۵۴ E است. عمق آب آن در بيشتر نقاط ۱ ـ ۱۵ متر متغير بوده و حداکثر به ۳ متر مى‌رسد. حواشى اين تالاب را در اکثر نقاط، پوشش نى فرا گرفته و در بخش شمالي، رويش نى از ساحل تا داخل تالاب گسترش يافته است. اطراف تالاب در ضلع جنوبى و مسير کانال ورودى آب به تالاب را جنگل‌هاى گز پوشانده است.
در اين تالاب به‌علّت نزديک بودن به مرز، شکار و هرگونه تيراندازى ممنوع است. گونه‌هاى پرندگان به‌طور عمده همان گونه‌هائى هستند که در تالاب آلاگل و ساير تالاب‌هاى اطراف زيست مى‌نمايند. لازم به ذکر است که آب اين تالاب به‌علّت نزديکى به رودخانه اترک شيرين مى‌باشد. با توجّه به اهمّيت تالاب‌هاى بين‌المللى و محيط‌هاى پيرامونى آن لازم است. يک مرکز يا ايستگاه تحقيقاتى در مجاور تالاب بزرگ آلاگل تأسيس شود تا ضمن حفاظت مطلوب‌تر از کلّ اکوسيستم‌هاى منطقه، يا تأمين ابزارهاى تحقيقاتي، کارشناسان بتوانند براى انجام مطالعات پرنده‌شناسي، ليمنولوژيک، ماهى‌شناسى و به‌طور کلى فون و فلور منطقه فعاليت مستمر داشته باشند. خاطرنشان مى‌سازد که سه تالاب آلاگل، آجى‌گل و آلماگل از تالاب‌هاى بين‌المللى کشور مى‌باشند.
تالاب گميشان
تالاب گميشان در شمال‌غربى گرگان و در غرب و شمال‌غرب گميشان واقع شده است. ضلع جنوبى تالاب به رودخانه گرگان رود ضعل شمالى آن به مرز ايران و ترکمنستان، و ضلع غربى آن درياى خزر و شرق آن دشت گميشان است.
طول جغرافيائى تقريبى تالاب ۳۴، ۵۴، ۵۳ و ۵۴، ۵۸ و ۵۳ عرض جغرافيائى آن بين ۹، ۹، ۳۷ و ۲، ۲۰، ۳۷ مى‌باشد. تالاب گميشان حدود ۷ کيلومتر پس از مرز ايران و ترکمنستان در خاک کشور ترکمنستان نيز ادامه دارد. بخش شمالى تالاب بزرگ گميشان که به‌عنوان منطقه شکار ممنوع به ثبت رسيده و به‌علت دارا بودن شرايط مطلوب، به‌منظور بهره‌ورى تحقيقاتى روى گونه‌هاى پرندگان مهاجر آبزى و کنار آبزي، گياهان آبزي، آبزيان، به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده، معرفى گرديده است.
چون در مناطق مجاور تالاب، اکثر زمين‌هاى موجود، فاقد ارزش کشت و زرع هستند، اهالى علاوه بر دامدارى و استفاده از مراتع حاشيه تالاب، در مناطق مجاز اقدام به صيد ماهى و شکار پرنده مى‌نمايند. تالاب گميشان به‌طور کامل تحت تأثير نوسانات سطح درياى خزر و تابع پس‌روى و پيش‌روى آب آن است. در سال‌هاى گذشته به سبب بالا آمدن آب، وسعت تالاب چندين برابر افزايش يافته است. با مطالعات انجام‌‌گرفته و دارا بودن فاکتورهاى بين‌المللي، اين تالاب در آينده در فهرست تالاب‌هاى بين‌المللى کنوانسيون رامسر قرار خواهد گرفت.
در بررسى‌هاى به‌عمل آمده، در تالاب گميشان، کپور ماهيان، سه خار ماهيان، شيشه ماهيان، کفال ماهيان، گاوماهيان، نى‌ماهيان، سگ‌ماهيان و سوف‌ماهيان زيست مى‌نمايند. در بين خانواده‌هاى شناسائى‌شده، خانواده کپور ماهيان با داشتن دو جنس و سه‌گونه متنوّع‌ترين خانواده مى‌باشد از ميان ماهيان موجود در تالاب گميشان ۴ گونه داراى ارزش بهره‌بردارى اقتصادى بوده که سه‌گونه متعلّق به خانواده کپور ماهيان و يک گونه از خانواده کفال ماهيان است.
پرندگان مهاجر آبزى و کنار آبزى از اوايل پائيز هر سال از نيم‌کره شمالى به اين تالاب وارد شده و زمستان گذرانى مى‌نمايند و تعدادى نيز در حاشيه تالاب در فصل بهار زاد و ولد مى‌کنند. بارزترين گونه‌هاى مشاهده‌شده در تالاب عبارتند از: کشيم‌ها، پليکان‌ها، قوها، باکلان، بوتيمار، اگرت‌ها حواصيل‌ها، کفچه نوک، غازها، تنجه، مِرگوس‌ها، سرسفيد، مرمري، خوتکا، سنقر تالائي، عقاب دريائى دم سفيد، چنگر، چوب‌پا، آبچليک‌ها، آوست، طاووسک، خروس کولي، تليله‌ها، گيلانشاه‌ها و ... همچنين در اين تالاب ۲ گونه دوزيست و ۲۴ گونه خزنده تاکنون گزارش شده است.