پل آجى‌چاى


اخيراً کليه بخش‌هاى اين پل توسط سازمان ميراث فرهنگى تعميرات اساسب شده و در پشت اين پل سرريزى احداث شده که منظرهٔ زيبايى در پشت آب‌بند به وجود آورده است.


از ديگر پل‌هاى قديمى تبريز که بر روى نقاط مختلف مهران‌رود بنا شده پل سنگي، پل قاري، پل صاحب‌الامر و پل منجم را مى‌توان نام برد که هر کدام داراى چند چشمه طاق به شيوهٔ سنتى هستند.

پل خداآفرين

روى رودخانه ارس دو پل تاريخى به فاصله حدود ۱۰۰ متر از يکديگر بنا شده‌اند که به نام خداآفرين مشهورند. اولين پل منسوب به قرن ششم هجرى (دورهٔ سلجوقيان) است. طول اين پل ۱۶۰ متر است که ۱۲۰ متر آن متعلق به ايران و ۴۰ متر آن متعلق به جمهورى آذربايجان است. اين پل از ۱۵ طال جناقى و هلالى با ابعاد نامساوى تشکيل شده است. اتکاى پايه طاق‌ها بر صخره‌هاى طبيعى بستر رودخانه ارس، علت عدم تساوى آنهاست. مصالح ساختمانى اين پل سنگ‌هاى قلوه و لاشه در قسمت پايه‌ها و آجر در ساختمان طاق‌ها و ملات آن آهک و گچ است.



پل دوم خداآفرين حدود ۱۲۰ متر طول دارد و داراى ۱۰ طاق است. اين پل منسوب به دورهٔ صفوى است و از سنگ تراشيده با و ملات گچ و آهک ساخته شده است.

پل‌دختر

در بين راه زنجان-ميانه، جايى که رودخانه قزل‌اوزن به دامنه شرقى قافلان کوه مى‌رسد پل زيبايى واقع شده که به پل دختر معروف است.


تاريخ بناى اين پل روشن نيست؛ باستان‌شناسان پايه‌هاى پل را متعلق به عهد ساسانى يا قبل از آن مى‌دانند ولى با توجه به معمارى پل و ويژگى‌هاى آن مى‌توان تاريخ بناى حاضر را متعلق به قرن هشتم هجرى دانست.


پروفسور پوپ در کتاب بررسى هنرهاى ايران تاريخ بناى پل را اواخر قرن ۱۵ ميلادى دانسته و اسم معمار را حاج عباس بن الحاج محمدبن العباس قزويني و حاکم وقت را محمد روان بن عثمان القزويني نوشته است، ولى طبق کتيبه مرمرى که روى پايه وسطى قرار دارد آمده است که پل در سال ۹۳۳ هجرى توسط شاه بيگم بنت محمد بيک موصل‌لو تعمير شده است. گويا به همين جهت اين پل را پل‌دختر ناميده‌اند.


پل دختر ميانه يک بار ديگر در دورهٔ آقامحمدخان قاجار تعمير شد. اما در ۲۰ آذر سال ۱۳۲۵ قواى پيشه‌ورى هنگام عقب‌نشينى از برابر نيروهاى دولتى براى جلوگيرى از پيشرفت ارتش ايران طاق چشمهد وسط پل را با مين منفجر کرد که هنوز به همان صورت باقى است.


پل‌دختر داراى سه چشمه بزرگ و پايه‌هاى سنگى عريض است و دهانه وسطى نسبت به دهانه‌هاى طرفين بزرگ‌تر و داراى طاق بلندترى است.

پل شهرچاى

در ۱۲ کيلومترى جنوب شهر ميانه درنزديکى روستاى تازه کند پل شهرچاى بر روى رودخانه شهرچاى که يکى از شاخه‌هاى قزل‌اوزون است، ساخته شده است. طول اين پل ۲۶۰ متر و عرض آن ۹/۷ متر و داراى ۲۳ چشمه با طاقى جناقى به ارتفاع حدود ۵/۵ متر است. قدمت پل شهرچاى به استناد سفرنامه‌هاى مختلف به دوره صفوى مى‌رسد ولى در ادوار مختلف مرمت شده است.


از ساير پل‌‌هاى تاريخى مى‌توان به اسامى زير اشاره کرد:


پل‌هاى منصور و قارى و سنگى تبريز و نيز پل پنج چشمه و ليلان‌چاى بناب همچنين پل حسام‌الدوله مراغه و قلى‌کندى ملکان.