روابط اقتصادى با جمهورى اسلامى ايران

برقرارى روابط اقتصادى با رومانى با امضاءِ موافقت‌نامه بازرگانى بين طرفين از سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) آغاز گرديد و سپس با امضاء يادداشت تفاهم‌هائى در سال‌هاى ۱۳۴۴، ۱۳۴۵، ۱۳۴۷ و ۱۳۵۲ ادامه يافت. قبل از پيروزى انقلاب اسلامى ايران، از نظر حجم مبادلات بازرگاني، رومانى دومين کشور سوسياليستى بعد از شوروى و دوازدهمين کشور صادرکننده به ايران بود.

بعد از پيروزى انقلاب اسلامى ايران، روابط اقتصادي، بازرگانى و همکارى‌هاى فنى بين دو کشور ابعاد تازه‌اى يافت. همکارى‌هاى فى‌مابين در قالب کميسون‌هاى مشترک برنامه‌ريزى شد و اولين آن در مهرماه سال ۱۳۶۰ برگزار گرديد. در سال‌هاى بعد نيز کميسون‌هاى مشترک به‌ترتيب در تهران و بوکارست برگزار شد و آخرين آن و يا به عبارتى يازدهمين کميسيون مشترک همکارى‌هاى اقتصادى و بازرگانى دو کشور پس از يک توقف ۵/۲ ساله، از ۳۰ مهر الى ۴ آبان ۱۳۷۵ در تهران تشکيل شد. در اين اجلاس کميسيون مشترک وزير صنايع رومانى در تهران علاوه بر هيأت متکشل از نمايندگان بخش خصوصى و دولتى رومانى شرکت کرد. وى در تهران علاوه بر سه دور مذاکره با همتاى ايرانى خود، با وزراى نفت، خارجه، راه و ترابري، رياست بانک مرکزى و معاون وزير نيرو ديدار و تبادل نظر نمود و در پايان توسط جناب آقاى هاشمى‌رفسنجانى رياست محترم جمهورى به حضور پذيرفته شد. وى همچنين از چهار کارخانه واقع در اراک شامل هپکو، واگن‌سازى پارس، ماشين‌سازى و آذرآب و در تهران از کارخانه‌هاى ايران خودرو، نفت بهران، شوکارپارس و پارس الکتريک بازديد به عمل آورد.

طبق يادداشت تفاهمى که در پايان اجلاس کميسيون مشترک به امضاءِ رسيد طرفين توافق نمودند در مقابل بدهى تهاترى ايران به ميزان ۵/۴۳ ميليون دلار، طرف رومانيائى نفت خام و نفت کوره برداشت نمايد. از طرفى در صورتى که مذاکرات کارشناسى به نتيجه برسد طرف رومانيائى سه ميليون تن از ظرفيت خالى پالايشگاه‌هاى خود را در اختيار طرف ايرانى قرار خواهد داد.

در زمينه حمل و نقل طرفين بر همکارى در بخش‌هاى مختلف حمل و نقل و استفاده از ظرفيت‌هاى حمل و نقل و پايانه‌هاى دو کشور تأکيد کردند. در خصوص امکان اجاره هواپيماهاى مسافربرى و لکوموتيو و همچنين خريد ۳۰۰ دستگاه لکوموتيو از طريق انتقال تکنولوژي، مقرر گرديد طرف رومانيائى نسبت به پيشنهاد طرف ايرانى پاسخ دهد. در ضمن طرف رومانيائى خواستار استفاده از تجارب جمهورى اسلامى ايران در خصوص ايجاد مناطق آزاد و نيز مشارکت در احداث جاده در رومانى گرديد. همچنين مقرر گرديد پس از نهائى شدن قراردادهاى هوائى و دريائى و حل و فصل مشکل جاده‌اي، توافقات انجام شده يک‌جا امضاء شود.

در خصوص همکارى‌هاى دو جانبه در زمينه توليد انرژى و خطوط انتقال نيرو طرفين بر توسعه نيروگاه‌هاى آبى و حرارتى جهت بازارهاى داخلى و بازار سوم، ساخت نيروگاه سيکل ترکيبى در جمهورى اسلامى ايران و توليد و صادرات انواع ترانسفورماتور در روماني، تأکيد کردند.

وزراى صنايع دو کشور همچنين تفاهم نمودند جهت شرکت دو کشور در نمايشگاه‌هاى بين‌المللى که در رومانى يا ايران تشکيل مى‌شود غرفه‌اى تا ۶۰۰ متر مربع به‌طور رايگان در اختيار طرف مقابل قرار دهند. طرفين همچنين رواديد به تجار علاقه‌مند به همکارى ظرف مدت يک هفته، تأکيد نمودند.

در زمينه توسعه همکارى‌هاى بخش خصوصي، يادداشت تفاهم توسط رؤساى اتاق بازرگانى و صنعت رومانى و اتاق بازرگانى و صنايع و معادن ايران در هشت ماده به امضاء رسيد که براساس آن طرفين اقدام به ايجاد کميته مشترک از ۱۴ نفر تاجر فعال در روابط دوجانبه خواهند نمود و همچنين دو طرف اقدام به برگزارى هفته اقتصاد، گشايش نمايشگاه و همايش اختصاصى مى‌نمايند.

طى چند سال گذشته با وجود تلاش مقامات دو کشور جهت گسترش روابط اقتصادى و تجارى فى‌مابين، افت شديدى در روابط اقتصادى و تجارى دو کشور ايجاد شده است. از طرفى به‌علت سياست‌هاى جديد وزارت نفت جمهورى اسلامى ايران مبينى بر فروش نقدى نفت و عدم توانائى رومانى در پرداخت نقدي، باعث گرديده تا اين کشور نتواند به مانند سابق از ايران نفت وارد کند. ضمناً ايران از اول مشترى توليدات کارخانه تراکتورسازى رومانى بوده و در بعضى از سال‌ها، ۲۵ هزار تراکتور به ايران صارد مى‌شده است ولى در سال‌هاى اخير، ارزش پول ملى و افزايش قيمت تراکتور و همچنين مشکلات مالى بين طرفين، باعث گرديده تا صادرات تراکتور به جمهورى اسلامى ايران کاهش شديدى پيدا کند و به ۶ هزار و کمتر در سال برسد.

علل کاهش حجم روابط تجارى بين دو کشور را مى‌توان به‌شرح ذيل برشمرد:

- اشباع شدن بازار رومانى از کالااى مصرفى که اکثر تجار ايرانى به اين کشور وارد مى‌کنند و همچنين افزايش رقيب در بازار رومانى

- روى آوردن رومانى به کالاهاى مصرفى بازارهاى غربي

- تلاش رومانى جهت همکارى نزديک با کشورهاى غرب اروپا و آمريکا

با امضاء يادداشت تفاهم يازدهمين کميسيون مشترک اميد مى‌رود روابط اقتصادى دو کشور مجدداً افزايش يابد.

رومانى تا سال ۱۳۷۴ به‌طور فعال در نمايشگاه بين‌المللى تهران شرکت کرد و جمهورى اسلامى ايران نيز تا به‌حال دو بار در نمايشگاه بهاره بوکارست شرکت کرده است. رومانى در سال ۱۳۷۵ در نمايشگاه بين‌المللى تهران شرت نکرد.

جدول ذيل حجم مبادلات تجارى جمهورى اسلامى ايران با رومانى را در چند سال اخير نشان مى‌دهد:

جدول حجم مبادلات تجارى جمهورى اسلامى ايران با رومانى

عمده‌ترين اقلام صادراتى ايران به رومانى عبارتند از:

نفت، خشکبار، منسوجات، يخچال و دوچرخه، روغن موتور، لاستيک اتومبيل.

عمده‌ترين اقلام وارداتى از رومانى عبارتند از:

تراکتور و لوازم يدکى آن، کاغذ، موتورهاى الکتريکي، محصولات آهنى و فولادي، محصولات شيميائي