کشور لهستان از ديرباز بخاطر دارا بودن معادن زغال‌سنگ، مس، فولاد، آلمينيوم بخش عمده‌اى از درآمد خود را از اين طريق تأمين مى‌کرده است. معادن در دوران کمونيستى تحت کنترل کامل دولت بوده‌اند. اما با تغيير سيستم اقتصادى از دولتى به اقتصاد آزاد معادن اين کشور به سمت خصوصى شدن سوق داده شدند. در اين راستا خصوصى‌سازى معادن و احياء آن نقش مهمّى در اقتصاد لهستان داشته است.


مهمترين معادن لهستان زغال سنگ است که بخش خصوصى با حضور در آن سهم مهمى در احيا، استخراج، توليد و صادرات آن به ديگر کشورهاى برعهده داشته است.

زغال‌سنگ

لهستان بخاطر قرار گرفتن در موقعيّت جغرافيايى مناسب داراى معادن زغال‌سنگ سخت (قيرى و خشک) و ليگنيت (قهوه‌اي) مى‌باشد. ذخائر قابل دسترسى زغال‌سنگ سخت در لهستان ۳۲ ميليارد تن و ذخائر زغال‌سنگ لينگيت ۱۴ ميليارد تن تخمين زده شده است. لهستان نهمين صادرکنندهٔ بزرگ زغال‌سنگ در دنياست که مشتريان آن عمدتاً کشورهاى اروپايى (آلمان) و کشورهاى مشترک‌المنافع (شوروى سابق) مى‌باشند. صادرات زغال‌سنگ از گذشته مهم‌ترين منبع تأمين درآمد خارجى لهستان به‌شمار مى‌رفته است. ۳۹ معدن فعّال در لهستان وجود دارند که توسط شرکت‌هاى زير اداره مى‌شوند: شرکت بيتومسکا اسپولکا ۶ معدن، شرکت رودسکا اسپولکا ۴ معدن، شرکت گليويسکا اسپولکا ۵ معدن، شرکت کاتوويسکى و گلووى ۹ معدن، شرکت ياست ژبسکا اسپولکا ۵ معدن.


تا سال ۲۰۰۱ مسلادى ۷ شرکت دولتى در زمينهٔ استخراج زغال‌سنگ فعاليت داشتند. بخش عمده زغال‌سنگ لهستان استفادهٔ داخلى داشته و مازاد آن به خاج صادر مى‌شود. مهمترين و بزرگترين شرکت صادرکنندهٔ زغال‌سنگ لهستان شرکت وگلوکوک است که ۲۰ ميليون تن از ۲۳ ميليون تن صادرات زغال‌سنگ اين کشور در سال ۲۰۰۱ را بر عهده داشته است. اين کمپانى درسال ۱۹۹۳ جانشين شرکت دولتى که تحت مالکيت وزارت خزانه‌دارى لهستان و درحقيقت انحصار صادرات زغال‌سنگ لهستان را نيز برعهده داشته‌است. اين کمپانى در سال ۱۹۹۳ جانشين شرکت دولتى که تحت مالکيت وزارت خزانه‌دارى لهستان و درحقيقت انحصار صادرات زغال‌سنگ لهستان را نيز برعهده داشته است - گرديد. ديگر شرکت صادر کنندهٔ مشهور زغال‌سنگ شرکت کوپکس است که قرار است در آينده با شرکت وکلوکوک ادغام شوند. در ماه مى ۱۹۹۸ دولت لهستان برنامهٔ جامع بازسازى معادن زغال‌‌سنگ براى افزايش سودمندى اين معادن را شروع و تا کنون بيش از ۵/۴ ميليارد دلار در اين راه هزينه کرده است. قبل از شروع اصلاحات اقتصادى و سياسى در لهستان، اين صنعت از سوبسيدهاى سنگينى استفاده مى‌برد.


با شروع اصلاحات سياسى بخشى از معادن زغال‌سنگ بفروش رسيده و چون متقاضى خريد آن بسيار کم است براى دولت هزينه‌هاى استخراج زغال‌سنگ و در مقابل درآمد حاصل از فروش آن در داخل سود کمى در بردارد. مشکل ديگر بخش زغال‌سنگ، بدهى گذشته آن به دولت است که بالغ بر ۵ ميليارد دلار عنوان گرديده است. در سال ۲۰۰۰ ميلادى دولت لهستان ۲۲ معدن و در سال ۲۰۰۱، هفت معدن ديگر زغال‌سنگ را بدليل عدم سوددهى تعطيل کرد. در اين رابطه ۱۶ هزار معدنچى کار خود را از دست دادند. اين امر باعث کاهش توليد زغال‌سنگ به ميزان ۳/۱۰ ميليون تن در سال ۲۰۰۰ و ۴/۱۱ ميليون تن در سال ۲۰۰۱ گرديد. اين اقدامات اگرچه کاهش توليد زغال‌سنگ را در برداشت اما درنهايت موجب شد تا اين صنعت براى اولين بار در پايان سال ۲۰۰۱ سودآور شود. خصوصى‌سازى معادن زغال‌سنگ در لهستان با خصوصى کردن معدن سودآور بوگدانکا Bogdanka که يکى از مهمترين معادن زغال‌سنگ لهستان است آغاز گرديد. از ديدگاه صاحبنظران مسائل اقتصادى و کارشناسان مسائل زيست‌محيطى تغييرات متخذه در برنامهٔ بازسازى معادن زغال‌سنگ از لحاظ اقتصادى مثبت و از نظر کاهش آلودگى‌هاى زيست‌محيطى براى عضويت لهستان در اتحاديهٔ اروپا بسيار مهم مى‌باشد.



معدنچيان بشدت با تغييرات مقاومت کرده و اعتراضات و اعتصاباتى را در مخالفت با آنها انجام داده‌اند. در صنعت زغال‌سنگ لهستان اتحاديه‌هاى کارگرى قدرتمندى حضور داشته و ملاحظات سياسى آنها در تمام بخش‌هاى اصلاحات دخيل هستند. لذا تلاش‌هاى متناسب براى بازگشت مجدد معدنچيان که از کار خود بيرون رانده شده‌اند ادامه دارد. لذا با روى کار آمدن دولت ائتلافى متشکل از سوسيال دمکرات‌ها و دهقانان در پايان سال ۲۰۰۱ ميلادى و توجه خاص اين دولت به صنايع و معادن اين کشور عليرغم زيان‌دهى معادن زغال‌سنگ وزير اقتصاد دولت لهستان معتقد است بخاطر حياتى بودن اين مادّه براى اقتصاد کشور اگر زغال‌سنگ استخراج شده حتى به قيمت پايين‌تر از هزينه‌هاى استخراج به بازار عرضه نگردد در آن صورت هزينه‌هاى نگهدارى معادن و عواقب اجتماعى تعطيلى معادن بسيار خطرناک خواهد بود.

مس

معادن مس نقش مهمّى در اقتصاد لهستان داشته‌اند. توليد مس در سال ۱۹۹۸ درحدود ۴۱۵ هزار تن بود که توليد آن در سال ۲۰۰۱ به ۵۴۰ هزار تن تولد رسيد که رشد قابل ملاحظه‌اى داشته است. ذخاير معادن مس لهستان در حدود ۲۰ ميليون تن تخمين زده شده است که برخى از کارشناسان اين ذخاير را ۳۶ ميليون تن نيز ارزيابى کرده‌اند. در سال ۲۰۰۱ در حدود ۱۳ ميليون تن مس در دنيا توليد شده که سهم لهستان در بازار جهانى درحدود ۵/۴ درصد بود.