جغرافياى طبيعى

بنادر مهم

مهمترين بنادر هلند عبارت است از:

روتردام

حمل‌و‌نقل مواد نفتى و معدني، قسمت اعظم ترافيک کالا را به خود اختصاص مى‌دهد و در سال بالغ بر صدها ميليون تُن از اين نوع کالاها جابه‌جا مى‌شود. خطوط لوله‌هاى نفتى بندر روتردام به روهر (Ruhr) در جمهورى فدرال آلمان و آنت ورپ(Antwerp) در بلژيک و سپس به بندر آمستردام و بندر وليسينگن (Vlisingen) مى‌رسد. بدين‌سان روتردام نقش برجسته‌اى را در توزيع نفت نيز عهده‌دار است. اخيراً به ‌منظور ايجاد تسهيلات ورود کشتى‌هايى با ارتفاع ۷۲ فوت، ورودى بندر را عميق‌تر کرده‌اند.

از نظر تردّد کانتينرها هم اين بندر، مهمترين بندر اروپاى‌ غربى است که بيش از ۵/۱ ميليون کانتينر در سال در آن در رفت‌و‌آمد هستند.

همچنين شرکت‌هاى جديدى براى جابه‌جايى سنگ‌هاى معدنى آهن برپا شده است که با استفاده از واگن‌هاى فشارى در نقل‌ و انتقال آنها تلاش مى‌کنند، در ضمن مقدار قابل توجهى غلات هم از اين بندر بارگيرى مى‌شود.

پس از جنگ جهانى دوم، تأسيسات صنايع مهمى در منطقهٔ اسکله‌اى روتردام بنيان نهاده شد که هم‌اکنون پنج پالايشگاه عمده نفتى و کارخانه عظيم پتروشيمى را در خود جاى داده است.

آمستردام

در سال ۱۸۸۳ ميلادي، با گشوده شدن درياى ‌شمال، اين بندر به درياى شمال راه يافت. بندر آمستردام که در سال ۲۰ ميليون تن کالا را جابه‌جا مى‌کند دومين بندر مهم هلند است و دولت هلند سعى دارد بندر آمستردام را نيز به يکى ديگر از بنادر مهم جهانى مبدل کند. براى اين منظور کانال آمستردام - راين وسيع‌تر گرديده تا عبور يدک‌کش‌هاى بزرگ آسان شود و ورود کشتى‌هايى با ظرفيت ۸۰،۰۰۰ تن را به آن آسان کند. بندر آمستردام براى جابه‌جايى کالاهاى خشک حجيم و چوب و حمل‌ونقل کانتينرها بسيار مناسب است. علاوه بر اينها اين بندر براى گسترش صنايع، امکانات بالقوه فراوان دارد و به‌سبب نزديک بودن به فرودگاه بين‌المللى اسخى‌پل (Schipol) و ديگر خدمات فرهنگى و تفريحى پايتخت، از موقعيت مناسبى برخوردار است. از ديگر ويژگى‌هاى بندر آمستردام، وجود سدهايى است که بصورت پناهگاه کشتى‌هاى اقيانوس‌پيما عمل مى‌کند و از مخارج ساختن اسکله‌ها و لنگرگاه‌ها مى‌کاهد.

از ديگر بنادر هلند، مى‌توان دلفزيجل - امشاون (Delfzijl - Eemshaven)، هارلينگن (Harlingen) دن هلدر (Den Helder)، ولسن (Velsen)، زاندام (Zaandam)، اس خى ونينگن (Scheveningen)، ولاردينگن (Vlaardingen)، ماسلوئيس (Maassluis)، دُردرخت برگن اوپ زوم (Bergen op Zoom) وليسينگن، ترنوزن (Terneuzen) را نام برد.

شهرهاى مهم

اواخر قرن چهارهم ميلادي، شهرهاى هلند، خصوصيتى هلندى يافتند. پاره‌اى از آنها که منشاء قديمى داشتند، دژهايى بودند که نخست بدست رومى‌ها ساخته شده و بتدريج وسعت يافته بودند. بيشتر اين شهرها در نقاط بازرگانى و يا نواحى مساعد براى تجارت مانند مصب رودها و کرانه‌ها به وجود آمده بودند. هرجا که بازرگانى اقامت گزيد و پول درآورد، ديگران را نيز گرد خود جمع نمود تا بخت خويش را آزمايش کنند.

در شهرهاى هلند، پاره‌اى خصوصيات هم‌سان به چشم مى‌خورد، از آن جمله است آثار خندق‌هاى گرداگرد شهرها. در روزگاران گذشته، هر يک از شهرهاى مستحکم، براى دفاع در برابر حملات بيگانگان، سدهايى داشته و سدها نيز محصور به خندق بودند. نام هلندى خندق سينگل (Singel) است که معنى کمربند دارد. در قرن نوزدهم ميلادي، تمام خندق‌هايى که حصار سدها بودند تبديل به پارک شدند و در جايگاه توپ‌ها درخت کاشتند و ديوارها را خراب ‌کرده و خرمن‌هاى گل در کنار خندق‌ها کاشتند.

از زمانى که ديوارها برداشته شد خندق‌ها پُر شد و هر شهر چند برابر مساحت نخستين خود توسعه يافت.

از ديگر خصوصيات مشترک شهرهاى هلند، بازار باتالار قديمى شهردارى است. با وجود اين، هيچ بازارى شباهت به بازار ديگر ندارد. وجود کانال‌ها يا ترعه‌ها، يک ويژگى مشترک ديگر شهرهاى هلند است.

کشور هلند، از آن دسته کشورهايى است که در واقع دو پايتخت دارد. يکى شهر يا ايالات آمستردام و ديگر شهر لاهه (The Hague)، که پايتخت قديمى و مقر پارلمان هلند است. شهرهاى مهم هلند به‌ترتيب عبارتند از: آمستردام، روتردام، لاهه، اوترخت (Utrecht)، ايندهاون (Eindhoven)، خرونينگن (Groningen)، تيلبرخ (Tilbrug)، اپلدورن (Apeldoorn)، هارلم، آنشد (Enschede)، نيم‌گن (Nijmegen)، آرنهم (Arnhem)، زانستاد (Zaanstade)، بردا (Breda) ، ماستريخت (Maastricht)، ليدن (Leiden)، دُردرِخت، آمرس فورت (Amersfoort)، زوه‌ترمر (Zoetermeer) و هارلم مى‌ير (Haarlemmermeer).

آمستردام

اين شهر، در آغاز يک دهکدهٔ کوچک ماهيگيرى بود که در مصب رودهاى آمستل (Amstel) و واي (y) قرار داشت. در اواخر قرون وسطى به بندرى عظيم و شهر بازرگانى پررونقى مبدل شد و در قرن پانزدهم ميلادي، شهرى بس ثروتمند بود. در مقايسه با شهرهاى روتردام و دُردرِخت شهر تازه‌ترى به شمار مى‌آيد. در گذشته شهردارى آن بر بازار شهر مسلط بود اما در اوايل قرن نوزدهم، شهردارى به منطقه ديگرى انتقال يافت و در حال حاضر عمارت شهرداري، به کاخ سلطنتى تبديل شده است. اين شهر بندري، در ساحل خليج زويى‌در زه واقع شده و ۷۱۹،۸۵۰ تن جمعيت دارد.

روتردام

يکى از مهمترين بنادر جهان و از شهرهاى اقتصادى هلند است که در ساحل رود لک واقع شده و ۵۹۶،۰۲۳ تن جمعيت دارد.

لاهه

دومين پايتخت هلند و مقر پارلمان است. جمعيت آن در سال ۱۹۹۳ بالغ بر ۴۴۴،۶۶۱ تن بوده است.

از ديگر شهرهاى عمده و مهم هلند مى‌توان: اوترخت با ۲۳۴،۱۷۰، ايندهاون با ۱۹۵،۲۶۷، خرونينگن؛ ۱۷۰،۰۳۸، تيلبرخ با ۱۶۲،۳۹۸، اپلدورن با ۱۴۹،۵۰۴، هارلم با ۱۴۹،۳۱۵، آنشد با ۱۴۷،۳۴۹، نيم‌گن با ۱۴۶،۹۹۳، آرنهم با ۱۳۳،۲۷۲، زانستاد با ۱۳۱،۷۸۵، بردا با ۱۲۸،۱۸۵، ماستريخت با ۱۱۸،۲۸۵، ليدن با ۱۱۳،۸۳۸، دردرخت با ۱۱۲،۶۸۷، آمَرسفورت با ۹۲۳،۱۰۶، زوه‌ترمر با ۱۰۲،۹۳۷، و هارلم مى‌ير با ۱۰۲،۷۸۱، تن جمعيت نام برد.

همانگونه که قبلاً ذکر شد، برخى از شهرهاى هلند منشاء قديمى دارند، يکى از کهن‌ترين آنها نيم‌گن است. هنگامى که با کشتى به اين شهر نزديک مى‌شويد، احساس مى‌کنيد که شهر دم‌به‌دم بالا مى‌رود. اين وضعيت و ارتفاع شهر بدان جنبه‌اى کاملاً غيرهلندى بخشيده است. نيم‌گن تا قرن هجدهم به حالت دِژ باقى بود. و مدتى بعد قلعهٔ قديمى آن خراب شد و در سراشيب‌هاى آن گردشگاه‌هاى دلپذيرى ساخته شد. اوترخت از ديگر شهرهاى قديمى و همتاى نيم‌گن و ماستريخت است. اين شهر محل بازرگانى رومى‌ها و نيز جايى است که ويلى‌ برودر مبلغ انگلو ساکسون عدهٔ کثيرى از فريزيان‌هاى بت‌پرست را به دين مسيح درآورد و در آنجا کليسايى ساخت که با آنکه ساختمان آن محقر بود، با اين همه تحول مذهبى بزرگى را در هلند به‌ثمر رساند. وى اسقف اوترخت شد و جانشينان او رهبرى کليساى کاتوليک رم را در هلند بدست آوردند و تا‌به‌امروز هم آن را در دست دارند.