اصول و اهداف سياست خارجى جمهورى چک

- دفاع از منافع حياتى و شهروندان آن و تلاش در جهت توسعه اين منافع


- حمايت از جمهورى چک و تقويت ثبات بلند مدت و اعتلاءِ اقتصادى کشور و همچنين حمايت از جايگاه اين کشور در خانواده کشورهاى دمکراتيک اروپائى.


براساس ملاحظات مذکور و اولويت‌ها و مبانى سياست خارجى جمهورى چک بر پايه پارامترهاى ذيل:


۱. عضويت کامل در اتحاديه اروپائى EU و ناتو، و اتحادهى اروپاى غربى (WEU) که با تحقق آنها دو هدف عمده روند اصلاحات در کشور از بعد سياست خارجى تکميل مى‌گردد. به نظر سياستمداران چک تنها با عضويت کامل در اتحاديه اروپا و ناتو است که اين کشور قادر به ايفاءِ نقش مهم خود در آينده اروپا و جهان خواهد بود. دولتمردان چک معتقد هستند از آنجائى‌که از همان ارزش‌هاى دمکراتيک کشورهاى ناتو برخوردارند، لذا عضويت کامل در ناتو نيز به‌عنوان يک هدف بلند مدت و غير قابل تغيير در سياست خارجى تلقى مى‌گردد (روزنامه تايمز مالى ۲۴ مارس ۱۹۹۳ ويژه نامه جمهورى چک ص ۳) و هيچ دليلى براى بيرون بودن آنها از اين پيمان وجود ندارد.


۲. ادامه روابط دوستانه و خوب با کشورهاى همسايه و ساير کشورهاى اروپائى


در اين رابطه، داشتن رابطه خوب با جمهورى اسلواک از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است که ناشى از مشترکات فراوان بين دو کشور است. به علاوه همکارى‌هاى خوب با کشورهاى عضو CEFTA (موافقت‌نامه آزاد تجارى اوپاى مرکزي) شامل چک، اسلواک، مجارستان اسلونى و همچنين اعضاء گروه ويسگراد (چک، اسلواک، لهستان و مجارستان) نيز از اولويت برخوردار است.


داشتن يک رابطه خوب و متوازن با آلمان به‌عنوان يک همسايه قدرتمند حائِز اهميت بسيار است. اين اهميت حاصل سابقه روابط بين دو کشور در قرن حاضر و همچنين آلمان به‌عنوان شريک تجارى جمهورى چک مطرح است. به‌علاوه آلمان‌ها بيشترين سرمايه‌گذارى خارجى را در چک انجام داده و در صورت داشتن يک رابطه خوب و دوستانه و متوازن يکى از حاميان عمده اين کشور در پيوستن به ساختارهاى غربى نظير اتحاديه اروپا و ناتو تلقى مى‌گردند.


عاملى که تاکنون مانع از ايجاد رابطه خوب بين دو کشور شده مسئله سودتى‌ها است. سودت به مناطق مرزى جمهورى چک و آلمان اطلاق مى‌گردد که اهالى اين مناطق که آلمانى زبان بودند و در زمان اشغال کشور توسط هيتلر با نيروهاى اشغالگر همکارى داشتن پس از پايان جنگ دوم جهانى در سال ۱۹۴۵ به‌طور دسته‌جمعى از چکسلواکى سابق اخراج و اموال آنها مصادره گرديد. پس از سقوط کمونيست‌ها همواره آلمان و به‌ويژه دولت ايالت بايرن خواستار اعاده حقوق افراد مذکور که تعداد آنها بين ۵/۲ تا ۳ ميليون نفر برآورد مى‌گردد، شده و از دولت چک در خواست عذرخواهى و اعاده اموال مصادره شده آنها را نموده است. به‌دليل حساسيت موضوع و همچنين فشار افکار عمومي، دولت چک قادر به تأمين خواسته آلمان‌ها نبوده و در مقابل چک‌ها نيز خواستار دريافت غرامت از آلمان‌ها به‌دليل اشغال کشورشان در جنگ جهانى دوم بودند. سرانجام در ۲۰ دسامبر ۱۹۹۶ با سفر وزير خارجه آلمان به پراگ موافقت‌نامه‌اى بين دو کشور به امضاء رسيد که طرفين پيرامون ۲ موضوع حساس فوق به نوعى مصالحه دست يافتند و در جهت جبران خسارات وارد آمده هموار نمود. قرارداد مذکور در ژانويه ۱۹۹۷ طى ديدار هلموت کهل صدراعظم آلمان از پراگ به امضاء نخست وزيران دو کشور رسيد.


داشتن رابطه خوب با کشورهاى فرانسه، انگليس و ساير اعضاء اتحاديه اروپا نيز از جمله اصول سياست خارجى اين کشور محصوب مى‌گردد.


۳. حضور فعال در سازمان‌هاى جهانى و تلاش در جهت کسب اعتبار بين‌المللى


جمهورى چک به منظور کسب وجهه بين‌المللى و يافتن جايگاه مهم در دنيا به‌عنوان کشورى دمکراتيک و آزاد که به اصول دمکراسى و حقوق بشر پايبند مى‌باشد از سال ۹۳ تلاش‌هاى ويژه‌اى را آغاز نموده است. اين اقدامات همچنين باعث شده که از نظر اقتصادي، توجه سرمايه‌گذاران و شرکت‌هاى چند مليتى براى حضور در بازار اين کشور جلب گردد.


طبيعتاً سازمان ملل به‌دليل جامعيت و اهميت بين‌المللى آن در کسب اين دستاورد از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است. لذا اين کشور به‌عنوان نخستين گام، تلاش نمود عضويت غير دائم شوراى امنيت از منطقه شرق اروپا را براى سال‌هاى ۹۴ و ۹۵ به‌دست آورد و سرانجام به اين خواسته نيز دست يافت. اين يک پيروزى سياسى بزرگ براى چک‌ها محسوب مى‌گرديد. به علاوه اين کشور در اقدامات نظامى بين‌المللى سازمان ملل از جمله اعزام در قالب نيروهاى پاسدار صلح به بوسنى و هرزگوين مشارکت داشت و در جنگ خليج‌فارس نيز نيروهاى ويژه شيميائى به منطقه اعزام کرد. حضور فعال در سازمان امنيت و همکارى اروپا (OSCE) نيز يکى ديگر از اقدامات مهم اين کشور محسوب مى‌گرديد به‌نحوى‌که بخشى از دبيرخانه اين سازمان نيز به پراگ منتقل گرديد.


از ديد دولتمردان جمهورى چک به‌دليل اين کشور در هيچ کدام از ساختارهاى مهم و با ثبات دنيا و اروپا ريشه‌دار نشد و به‌علاوه در يک منطقه ژئوپلتيک تعريف نشده نيز واقع است، لذا فعال نمودن سياست خارجى و افزايش تماس با سازمان‌هاى بين‌المللى بيشتر احساس مى‌گردد.


علاوه‌بر موارد ذکر شده داشتن رابطه‌اى خوب با آمريکا به‌عنوان يکى از قدرت‌هاى جهانى براى جمهورى چک اهميت و جايگاه ويژه‌اى دارد. اين کشور از حضور فعال نظامى آمريکا در اروپا حمايت نموده و آن را براى ثبات و امنيت منطقه‌ امرى ضرورى قلمداد نموده است.