ژاپن و بنگلادش

روابط بنگلادش و ژاپن پس از شناسائى کشور جديدالتأسيس بنگلادش توسط ژاپن در تاريخ ۱۰ فوريه ۱۹۷۲ آغاز گرديده و با تبادل نمايندگان سياسى در سطح سفير ميان دو کشور در همان سال رسميت يافت. روابط دو کشور در زمان حاکميت دولت وابسته به بلوک شرق مجيب‌الرحمن فاقد هرگونه حادثه مهمى در توسعه روابط دو کشور بود تا اينکه در فوريه ۱۹۷۵ شاهد سفر امپراتور فعلى ژاپن که در آن زمان تصدى وليعهدى آن کشور را داشت، به بنگلادش بوديم. به‌دنبال آن در ژوئيه ۱۹۷۷ وزير خارجه ژاپن ديدارى از بنگلادش به‌عمل آورد. اين ديدار افق جديدى را در روابط دو کشور به‌وجود آورد. تکرار اين سفر در ۱۹۸۷ از سوى وزير خارجه ژاپن به توسعه تفاهم ميان مقامات دو کشور افزود. در مارس ۱۹۸۸ يک هيأت پارلمانى ژاپن به رياست رئيس پارلمان آن کشور از بنگلادش ديدن نمود. در ۱۹۸۹ نخست وزير بنگلادش به ژاپن رفت در ۱۹۸۵ ارشاد به ژاپن رفت. سفر دوم ارشاد به ژاپن در ۱۹۸۹ صورت گرفت. به‌تدريج ژاپن به يک کشور اعانه دهنده و شريک تجارى مهم براى بنگلادش تبديل شد. ژاپن بزرگترين کمک‌دهنده به بنگلادش (با ۱/۱۴ درصد يا ۲۳۲ ميليون دلار از کل تعهدات) در ۱۹۸۰ بود. ژاپن پس از آمريکا دومين شريک تجارى بنگلادش محسوب مى‌شود. در حال حاضر روابط دو کشور در ابعاد مختلف: اقتصادي، ارتباطي، صنعتي، تکنيکي، انرژي، دارو و درمان، آموزش و فرهنگ در حال گسترش است و سرمايه‌گذارى‌هائى از طرف ژاپن در بنگلادش صورت گرفته است که مى‌تواند از نيروى کار ارزان بهره‌مند شود.


محصولات غذائى منجمد دريائي، ميوه و سبزيجات عمده‌ترين کالاهاى بنگلادشى است که ژاپن خريدار آن مى‌باشد. متقابلاً بنگلادش انواع توليدات صنعتي، ماشين‌آلات و کالاهاى تکنولوژيکى از ژاپن وارد مى‌نمايد. در اين رابطه با توجه به کسرى شديد موازنه تجارى بنگلادش، در مبادله تجارى با ژاپن به اعتقاد صاحب‌نظران مى‌توان با کمى مسامحه تجار ميان دو کشور را يک‌طرفه توصيف کرد.


پس از وقوع طوفان در بنگلادش در ۱۹۹۱ ژاپن مبلغ ۲۰ ميليون دلار به‌عنوان کمک به اين کشور اعطاء نمود.

بنگلادش و شوروى (سابق)

اتحاد جماهير شوروى (سابق) جزء اولين کشورهائى بود که بنگلادش را به رسميت شناخت. اين کشور همچنين براى شناسائى بنگلادش از سوى ساير کشورها و پذيرش آن در سازمان ملل متحد و ساير مجامع بين‌المللى مساعى خود را به‌عمل آورد. اعلاميه مشترک اتحاد جماهير شوروى (سابق) و جمهورى مردم بنگلادش که در سوم مارس ۱۹۷۲ امضاء شد اولين سندى بود که بنگلادش با يک کشور خارجى (در ارتباط با روابط دو جانبه) امضاء مى‌نمود. براساس اعلاميه مزبور شوروى (سابق) و بنگلادش موافقت‌نامه‌هاى متعددى را در ۱۹۷۲ منعقد نمودند و شوروى (سابق) تعهد نمود که در جبران خسارات و لطمات وارده به اقتصاد کشور در جريان جنگ استقلال و توسعه اقتصادى بنگلادش، اين کشور را يارى نمايد. از جمله اقدامات مهمى که روس‌ها در آن زمان انجام دادند مين روبى آب‌هاى ساحلى بنگلادش در خليج بنگال و به‌ويژه آب‌هاى اطراف بندر چيتاگنگ و فراهم نمودن موجبات رفت و آمد کشتى‌هاى تجارى به بندر مزبور بود. سواحل مذکور در جريان جنگ هند و پاکستان از سوى ارتش پاکستان مين‌گذاى شده بود.


مجيب در فوريه ۱۹۷۲ و ۱۹۷۴ از مسکو ديدن کرد. تأخير شوروى در پروژه چيتاگنگ در بين بنگلادشى‌ها اين ترديد را به‌وجود آورد که تصور کردند شايد روس‌ها سعى دارند اين بندر را به پايگاهى براى شوروى تبديل کند. ساخت يک سفارتخانه عظيم براى شوروى و سرازير شدن سيل تکنسين‌ها و مشاوران شوروى به اين کشور نيز بسيارى از بنگلادشى‌ها را ناراضى ساخت.


بخش نيرو انرژى زمينه اصلى همکارى اقتصادى و فنى شوروى و بنگلادش را تشکيل مى‌دهد. نيروگاه حرارتى عظيم ?گوراسال? (Ghorasal) با کمک‌هاى فنى و مالى شوروى ساخته شده است. شوروى در زمينه تربيت نيروى انسانى نيز با بنگلادش همکارى مى‌نمايد. بيش از هزار دانشجوى بنگلادشى از مؤسسات مختلف آموزش عالى در شوروى فارغ‌التحصيل شده‌اند.


حجم مبادلات کالا بين دو کشور که در ۱۹۷۳، ۲۳ ميليون دلار بود در ۱۹۸۶ به صد ميليون دلار رسيد. واردات عمده شوروى از بنگلادش شامل کنف خام، مصنوعات کنفي، چاي، چرم و پوست و برخى اقلام غيرسنتى و صادرات عمده آن کشور به بنگلادش شامل ماشين‌آلات، قطعات يدکي، محصولات نفتي، پنبه، شکر، سيمان و روى مى‌باشد. شوروى بزرگترين خريدار پوست بز بنگلادش مى‌باشد. در سال ۸۶-۸۵ شوروى مقام اول را در واردات پوست بز و مقام سوم را در واردات کنف خام از بنگلادش داشته است. شوروى به منظور کسب نفوذ بيشتر در اين کشور مقدارى از خريدهاى خود را از شرکت‌ها و مؤسسات وابسته به احزاب و گروه‌هاى طرفدار خود نظير عوامى ليگ، حزب کمونيست بنگلادش انجام مى‌دهد.


اتحاد جماهير شوروى از زمان استقلال بنگلادش تا ژوئن ۱۹۸۵، ۶/۳۴ ميليون دلار کمک بلاعوض و ۱/۲۱۱ ميليون دلار وام به بنگلادش اعطاء نموده است.

روابط با اروپاى شرقى

کشورهاى بلغارستان، مجارستان، جمهورى دمکراتيک آلمان، لهستان، رومانى و چکسلواکى نيز همزمان با شوروى کشور بنگلادش را به رسميت شناختند و روابط سياسى و اقتصادى با اين کشورها برقرار کردند. اين کشورها به‌تدريج روابط خود را به‌ويژه در زمينه اقتصادى با کشور بنگلادش توسعه دادند. اغلب صادرات بنگلادش به اين کشورها کنف خام و مصنوعات کنفي، چرم، چاى و صنايع دستى بوده و واردات بنگلادش از اين کشورها انواع وسايل و ماشين‌آلات الکترونيکى و صنايع سبک مى‌باشد.


بنگلادش با اين کشورها مبادلات علمى و آموزشى نيز داشته است. و کمک‌هاى بلاعوض و وام‌هائى نيز دريافت کرده است.