آب

آب يکى از اجزاء ترکيبى بسيار مهمى است که انتظار مى‌رود در دسترس بودن آن، نقش بسيار مهمى در پيشرفت بحرين داشته باشد. نياز به آب از دو عامل اصلى سرچشمه مى‌گيرد: اولين عامل، مصرف شخصى يا فردى است که تأثير کلى آن با رشد جمعيت تغيير مى‌کند، عامل دوم ناشى از افزايش مستمر استفاده از آب و افزايش درآمد و رشد و توسعهٔ اقتصادى مى‌باشد. در ۱۹۴۸ اولين منابع توزيع آب در منامه ساخته شد و از آن تاريخ شبکهٔ آب لوله‌کشى احداث گرديد.


نرخ ثابت در گذشته در بحرين ۱۵۰۰ دينار بحرين (جفرى نوگت و تئودور توماس، بحرين و خليج‌فارس، ترجمهٔ دکتر همايون الهي، ۱۳۶۹ . ص ۱۶۲.) در هر ماه براى هر خانواده بود، حال آنکه با اجراء طرح‌هاى نمک‌زدائى (آب‌شيرين کردن) هزينه آب بسيار بالا رفته است. هزينه‌هاى هنگفت نمک‌زدائى نسبت به استفاده از ذخائر آب چشمه‌هاى زير دريائى تقريباً ده به يک است.


در واقع افزايش ناگهانى ميزان مصرف آب در بحرين بين سال‌هاى ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۳، که تقريباً ۵۰% افزايش داشته، دولت را برآن داشت تا به فکر اجراء طرح‌هاى آب شيرين کن باشد. از اين رو در ۱۹۸۴ قرارداد اجراء تأسيساتى با ظرفيت توليد ۱۰ ميليون گالن آب شيرين در روز به امضاء رسيد. (The Middle East and North Africa, 199۴. P.۲۹۲) اين مقدار آب، تنها احتياجات ۲۲% از جمعيت بحرين را تأمين مى‌کرد. در ۱۹۸۶، کل توليد آب شيرين در بحرين ۳۵ ميليون گالن در روز بود که ۶۸% نياز مردم را به آب تأمين مى‌کرد. (Ibid) از اين رو در ۱۹۸۹ طرح ديگرى جهت توسعهٔ نمک‌زدائى با توليد ۳۰ ميليون گالن آب شيرين در روز و با هزينه‌اى معادل ۳۸۰ ميليون دلار مورد موافقت قرار گرفت. (Ibid) همچنين در ۱۹۹۱، اعلام شد که دو طرح نمک‌زدائى آب دريا، هر يک با ظرفيت توليد ۱۵ ميليون گالن آب شيرين در روز در دو شهر منامه و محرق به اجراء در‌‌مى‌آيد. (Ibid) اين تأسيسات در ۱۹۹۴ توسعه يافته و معادل ۷۵،۰۰۰ ميليون گالن آب شيرين در روز توليد مى‌کنند. (The Middle East and North Africa, 199۴. P.۲۹۲) هم‌اکنون سه‌طرح ديگر نمک‌زدائى در دست اجراست: افزايش ظرفيت تأسيسات نمک‌زدائى در ستره تا ۱۱۲،۵۰۰ متر مکعب آب شيرين در روز، توليد ۴۵،۹۰۰ متر مکعب آب شيرين در روز در ابوجرجور (Abu Jarjur) و توليد ۴۵،۰۰۰ متر مکعب آب شيرين در روز در الديّر (Ad - Dir) که مجموع آنها به ۲۰۳،۴۰۰ متر مکعب آب شيرين در روز خواهد رسيد. (The Middle East and North Africa, 1996. P.314)


در راستاى اجراء طرح‌هاى عمرانى دولت در سال‌هاى ۲ - ۲۰۰۱، روزانه ميزان ۷۵ ميليون گالن آب شيرين به‌علاوهٔ روزانه ۹ ميليون گالن از طريق شرکت آلومينيوم بحرين، آب شيرين توليد مى‌شود.


در ضمن دولت در اين سال‌ها به تکميل پروژه‌ٔ تصفيه فاضلاب با توليد روزانه ۴۴ ميليون گالن آب قابل استفاده در زمينهٔ آبيارى و کشاورزى و زيباسازى مبادرت ورزيده است.


در ۱۹۹۴ موت مک دونالد از انگلستان، در تحقيق خود در خصوص ميزان نياز به آب شيرين در بحرين در حد فاصل ۲۰۰۵ - ۱۹۹۶ اظهار داشت که در سال ۲۰۰۵، اين کشور به ۴۰۰،۰۰۰ متر مکعب ديگر آب شيرين احتياج خواهد داشت؛ از اين رو هر يک از سه طرح بالا، بايد ظرفيت خود را تا ۱۳۵،۰۰۰ مترمکعب ديگر آب شيرين در افزايش دهند. بدين جهت در ۱۹۹۴ دولت از يک کمپانى بين‌المللى دعوت کرد تا طرحى جهت توليد ۱۳۸،۰۰۰ متر مکعب آب شيرين در روز در محرق و با هزينه‌اى بين ۲۰۰ تا ۲۵۰ ميليون دلار را به اجراء گذارد. (Ibid)


در اين راستا شرکت گاز انگلستان نيز طرحى را جهت توليد ۱۵ الى ۳۰ ميليون گالن آب شيرين در روز به اجراء گذاشته است. (Country Report - Bahrain Qatar - 4th Quarter,1994) همچنين شرکت آلبا (ALBA) دو طرح جديد ديگرى نيز با ظرفيت توليد ۱۰،۰۰۰ مترمکعب آب‌شيرين در روز به اجراء گذاشته خواهد شد. (The Middle East and North Africa, 199۶AL - Mahauz.)

منابع آبى

تأمين هزينهٔ بالائى که براى رفع نياز رو به رشد بحرين به آب لازم است، مستلزم ارزيابى منابع ذخيره‌اى است. تهيه‌ٔ آب از چشمه‌هاى زيردريائى داراى اهميت دوگانه است، زيرا آنها از طرفى مى‌توانند قنات‌هائى را که خشک شده‌اند مجدداً پرآب کنند و از طرف ديگر قادر به برآوردن نيازهاى شديد فصلى هستند.


منابع آبى شامل آب‌هاى زيرزميني، آب‌هاى غيرطبيعى و منابع جديد آب است. آب‌هاى زيرزمينى منبع تاريخى تمام ذخاير آبى بحرين به‌شمار مى‌آيد. در سال‌هاى قبل از جنگ جهانى دوم، آب‌هاى زيرزميني، منبع قابل اتکائى براى رفع نياز آب خانگى محسوب مى‌شد. اما با توجه به رشد بيش از حد تقاضا، به‌خصوص از اواسط دههٔ ۶۰ ميلادي، استفادهٔ بيش از حد از قنات‌هاى آب‌هاى زيرزمينى موجب شد تا آب‌هاى شور به آن قنات‌ها جارى شوند و کاهش محسوسى در کيفيت آب پديد آيد.


آب‌هاى غيرطبيعي، از آب‌هاى شورى که به‌طور طبيعى جارى مى‌باشند، به‌دست مى‌آيد. اين روش راه حل فوق‌العاده گرانى براى بحرين است.


سومين دسته از منابع ممکن، منابع جديد آب است. يکى از اين منابع يخچال‌هاى قطب جنوب مى‌باشد. با توجه به عمق خليج مجاور بحرين (عمق متوسط حدود ۶۰ متر) مانع از انتخاب کوه يخ به‌عنوان راه‌حلى‌ براى حل مشکل ذخيرهٔ آب بحرين است.