تا حال تقريباً معلوم شد که براى جبران عقب‌ماندگى‌ها چه کارهائى را بايد بکنيد. اينک مى‌خواهيم متذکر شويم چه کارهائى را نبايد بکنيد. در اين زمينه بحث‌هاى طولانى و مفصلى را مى‌توان ارائه داد که ما از آن پرهيز داريم با رعايت اختصار چند مورد مهم را در اين زمينه متذکر مى‌شويم:

تنبيه

اين نکته را براى اولين مورد ذکر کرديم بدان‌خاطر که آن نخستين شيوه پدران و مادران و حتى معلمان است. کودکى را که عقب‌مانده است به باد کتک و تنبيه‌بدنى مى‌گيرند و سعى دارند همه مسائل و مشکلات کودک را باسيلى و توسرى حل کنند.

تمسخر و تحقير

اين هم شيوه نادرستى است که طفلى بعلت عقب‌ماندگى درسي، آنهم بخاطر انگيزه‌هاى گوناگون مورد تحقير و تمسخر قرار گيرد. اولاً مسخره‌کردن شيوه جاهلان است و ثانياً اين کار نفعى را براى کودک بر نمى‌انگيزاند و او را به راه نمى‌آورد.

ملامت‌ها

سرزنش و ملامت هم نمى‌تواند اثرى مثبت و سازنده در طريق رفع واماندگى کودک داشته باشد. عقب‌ماندگى درسى پيش از آنکه نياز به سرزنش داشته باشد نياز به جستجوى علل و انگيزه‌ها و رفع و جبران آن دارد.

به رخ‌کشيدن‌ها

برخى از پدران و مادران موفقيت ديگران را به رخ او مى‌کشند و براين اساس روحيه او را تضعيف مى‌کنند. و يا در مواردى کودک را با ديگران مقايسه مى‌کنند و شورو نشاط او را از او باز مى‌ستانند. در حاليکه از نظر علمى ضرورى است هرکودکى با خودش و با وضع گذشته‌اش مورد مقايسه قرار گيرد. زيرا انسان‌ها شبيه و همانند يکديگر نيستند.

به خود واگذار کردن‌ها

اين هم خطاى بزرگى است که برخى از والدين و مربيان مرتکب مى‌شوند و با ديدن عقب‌ماندگى درسى مأيوس شده و کودک را بخود رها مى‌کنند. طرز فکر ( او را بخود واگذاريد هرچه شد بشود) خطاست زيرا اولاً نوعى گريز از مسؤوليت است و ثانياً مشکل کودک را دوچندان خواهد کرد.

خسته‌کردن‌ها

ما درصفحات پيشين هم از اين سخن گفته‌ايم که گمان نکنيم با کار و تلاش بسيار و خسته‌کننده کودک به نتايج ارزنده‌اى مى‌رسد. خستگى ذهنى و بدنى خود از عوامل عقب‌ماندگى درسى است. براين اساس بردامنه اين علت نبايد افزود.

اظهار يأس‌ها

ممکن است وضع کودک بگونه‌اى باشد که زياد تعريفى نداشته باشد. در عين‌حال ما کمک به او را بايد بعنوان وظيفه تلقى کنيم. هرگز يأس و دلسردى نشان ندهيم. هرگز به او نگوئيم که از تو مأيوسيم و تو توفيقى بدست نخواهى آورد...


مى‌دانيم که همه‌گاه پيشگيرى‌ها آسان‌تر و بصرفه‌تر از درمان است. سعى والدين و مربيان بايد متوجه اين نکته باشد کارى کنند که هرگز براى او عقب‌ماندگى پيش نيايد که در آن صورت درمان و جبران آن کارى بالنسبه سخت و دشوار است.