معلومات و قضاياى کلى علمى
پژوهش علمى يک هدف اوليه و يک هدف غايى دارد و هدف اوليهٔ محقق روشن کردن مسئله خاصى است که با آن روبرو شده است ولى هدف غايى او دستيابى به معلوم کلى و به عبارتى قضاياى علمى کلى است که خصلتى جهانشمول دارد اين معلومات و قضاياى کلى علمى عبارتند از:
اصول و قوانين علمى
اصول و قوانين علمى که جزو امور مسلم و عمدتاً تبيين‌کنندهٔ مبانى علم و روابط علت و معلولى است.
حقايق علمى
حقايق علمى که جنبهٔ توصيفى دارد و به بيان ماهيت، ويژگى‌ها و ابعاد واقعيت‌ها نظير اشياء، پديده‌ها، حالات، افکار و خصوصيات آنها مى‌پردازد.
مدل‌ها
مدل‌ها که منعکس‌کنندهٔ روابط نظام‌يافتهٔ متغيرها، عوامل و عناصر در عالم واقع و جهان خلقت است و به انواعى تقسيم مى‌شود:
مدل‌هاى مفهومى
مدل‌هاى مفهومى که متغيرهاى مفهومى را با يکديگر در رابطه قرار مى‌دهد.
مدل‌هاى گرافيکى
مدل‌هاى گرافيکى که رابطهٔ بين متغيرها و پارامترها را در قالب تصوير به‌نمايش مى‌گذارد.
مدل‌هاى رياضى و کمّى
مدل‌هاى رياضى و کمّى يا فرمول‌ها که متغيرها و پارامترها را با يکديگر در رابطه قرار مى‌دهد و از قطعيت بالايى برخوردار است و عمدتاً در رياضي، فيزيک، شيمى و علوم مادّى مشاهده مى‌شود.
مدل‌هاى شبهرياضى
مدل‌هاى شبهرياضى که به لحاظ شکلى شبيه مدل‌هاى رياضى است و داراى نمادها، متغيرها و پارامترهايى است که در رابطهٔ نظام‌يافته قرار داده مى‌شود، اما نتايج آنها قطعيت ندارد، ولى ممکن است به واقعيت نزديک شود. اغلب مدل‌ها و فرمول‌هاى شبهرياضى بکار گرفته شده در حوزه‌هاى آمار و علوم انسانى نظير اقتصاد، مديريت و جغرافيا از اين نوع است.
مدل‌هاى کاربردى
مدل‌هاى کاربردى نظير طرح‌هاى تيپ، الگوهاى برنامه‌ريزى و رفتاري.
نظريه‌ها
نظريه‌ها که ماهيتى کلى و تعميم‌يافته دارند و حقايق و واقعيت‌ها را تبيين مى‌کنند و توضيح مى‌دهند؛ ولى قطعيّت ندارند و بايد مراحل آزمايشى بعدى را پشت سر بگذارند و در صورت تأييدهاى مکرّر و برخوردارى از استحکام لازم به امر مسلم تبديل مى‌شوند و شکل مدل‌ها، حقايق، قوانين و اصول علمى را پيدا مى‌کنند. در واقع نظريه‌ها پيش‌نويس اوليه امور مسلم و قطعى علمى محسوب مى‌شوند.