نقش مدرسه در رشد و تکامل دانشآموزان
مدرسه مؤسسهاى است اجتماعى که دانشآموز در سطوح مختلف اجتماعي، اقتصادي، هوشى و سنى با ديگر دانشآموزان و افراد برخورد کرده و ضمن هماهنگي، خود را به سلاح علم مجهز نموده و در کنار آن صفات لازم تکاملى را نيز بهتدريج مىآموزد.
فضاى فيزيکي، روانى و آموزشى مدرسه از جمله مسائلى است که مىتواند بازتاب مهم و قابلتوجهى بر ساختار رشد و تکامل ذهني، فکرى و کسب خلاقيت دانشآموزان داشته باشد و بهعنوان زيربنائى از بنيادهاى حرکت اجتماعى آينده آنان مورد نظر قرار گيرد. اگر دانشآموز در اين مکان بهنحو مناسبى پرورش و تعليم ديده باشد و استعدادهاى بالقوه خود را در محيط مدرسه بشناسد و يا در واقع به وى شناسانده شود و به درک موفقيتهائى نيز نايل آيد و در جهت مثبت پيش رود، حرکتى مطلوب و رو به کمال خواهد داشت. در صورتى که اگر در زمينههاى يادگيري، انس و الفت با ديگران و همکلاسىها و خلاقيتهائى که بايد او را مورد توجه معلمين قرار دهد، کُند يا در جهت منفى حرکت سوق داده شود، انعکاس آن بر جريان زندگى آينده وى نيز سايهافکن خواهد شد.
دانشآموزان در مدرسه بهطور مستقل و بدون واسطه از مداخلات احساسى والدين به کسب تجربه و مهارت و آموزش مىپردازند و بيشتر در کنار همسالان خود در جهت تکامل قرار مىگيرند. مهارتيابى در جريان بازى و مسابقات ورزشى يا ديگر حرکات دستهجمعى از جمله دستاوردهاى مدرسه براى آنها خواهد بود. در مدرسه دانشآموز علاوه بر بهرهمندى از برنامههاى درسى و شناخت علمي، اجتماعى و مهارتيابى در زمينههاى فيزيکى قادر خواهد شد تا نسبت به تکامل کوششى که براى زندگى آينده خود لازم است مسائلى را فرا گيرد و تسلط تدريجى وى در اين زمينهها، افق ديد آموزشى و درک و فهم وى را وسيعتر کرده، بهنحوى که او را در يادگيرى تاريخ، جغرافيا، علوم و مطالعات اجتماعي، مسائل بهداشتي، خلاقيت و هنر يارى خواهد داد. سالهاى اول مدرسه زمينهساز رشد اجتماعى کودکان براى عضويت در گروههاى مختلف دبستان است و اين خود مىتواند عاملى براى آموزش، فکر انتقاد، قضاوت بر اساس دليل، پذيرش انتقاد، حس تعاون و قبول عضويت يا رهبرى در مواقع مقتضى باشد که حاصل شکلگيرى اين مسائل، ايجاد و گسترش حس اعتماد به نفس، خودشناسي، خويشتنداري، احساس مسئوليت نسبت به قوانين و حقوق ديگران خواهد شد.
نقش مراقبين بهداشت در رشد و تکامل دانشآموزان
نقش مراقبين بهداشت در ايجاد و گسترش مراقبتهاى اوليه دانشآموزان از طريق شناخت و اقدام به حل نسبى مشکلات بهداشتى آنها با همکارى والدين و آموزگاران، موجب بهبود وضع سلامت و افزايش راندمان تحصيلى و کاهش روزهاى غيبت ناشى از بيمارىهاى واگيردار و ساير مسائل قابل پيشگيرى دانشآموزان خواهد شد. وظيفه اساسى و مهم اين افراد بيشتر بايد در جهت تأمين سلامت از طريق بهوجود آوردن و حفظ شرايط محيط مناسب بهداشتي، روانى و اجتماعى خانواده و مدرسه صورت گيرد و نه از راه اقدام به درمان. به اين معنى که مراقبين با عرضه برنامه جامعى از روشهاى مراقبتى دانشآموزان سالم و شناخت علل بيمارشدن آنها و بيان عوامل مشکلزا در اين زمينهها، به اولياء دانشآموزان و آموزگاران مدرسه محل کار خود، ايفاء نقش مىکنند. همچنين مراقبين بهداشت مدرسه بهعنوان عضوى از تيم بهداشتى مدرسه که شامل مدير، معلمين، پزشک مدرسه و دندانپزشک، مددکار اجتماعي، روانپزشک، روانشناس، راهنماى آموزشي، کارشناس آموزشهاى استثنائى و ... که همگى در جهت ايجاد و تأمين بهداشت فيزيکى و روانى محيط مدرسه و دانشآموزان بهنحوى فعاليت دارند، بايد در جلسات شرکت نمايند و نقش ارتباطى خود را در زمينه شناخت و کشف موارد نيازمند به مراقبت و راهنمائى اجراء کنند. دعوت و حضور والدين در جمع تيم بهداشتى از جمله وظايف ايجاد اين ارتباطات است.
همچنين مراقبين بهداشت بايد در زمينه ارزيابى بهداشت عمومي، پيدا کردن عوارض مزمن يا مشکلات رفتارى دانشآموزان مداخله مستقيم و فعال داشته و امکان ارتباطى حل اين مسائل را فراهم کنند. بهعلاوه در جهت اقدام به کمکهاى اوليه در شکستگىهاى استخواني، سوختگي، ضربخوردگى يا حملات آسم و صرع يا خفگى و بهطور کلى اورژانسها دخالت و مراقبت داشته باشند. بديهى است بيشترين وقت مراقب بايد صرف آموزش اعضاء ديگر تيم بهداشتي، والدين و همکارى با آموزگاران شود و نسبت به انجام آزمايشات فراگير و عمومى دانشآموزان از نظر بينائى و معاينات دورهاى دهان و دندان و در موارد لازم، معرفى دانشآموزان نيازمند به مرکز شنوائىسنجى يا تستهاى هوشي، مداخله و راهنمائى لازم را بنمايد. لذا مراقبين بهداشت بايد بهعنوان رابطى بين مراکز بهداشتى - درمانى نيز فعاليت داشته باشند.
برنامه ديگر مراقبين بهداشت مدارس، بازديد از منزل دانشآموزانى است که دچار مشکلاتى با مايههاى درون فاميلى مىباشند و والدين آنها در برنامههاى دعوت مدرسه شرکت نکرده و نمىکنند. در اينجا مراقب بهداشت بهعنوان راهنماى بهداشتي، مربى آموزشي، راهنماى خانواده و يا مددکار اجتماعى بايد نقش ارتباطى خود را در جهت شناخت مشکل، پيدا کردن راهحل آن و راهنمائى والدين ايفاء نمايد. همچنين گاهى بهعنوان رابطى بين آموزگاران و والدين براى رفع مشکلات آموزشى و جلب همکارى اولياء در کاهش يا حل اين مشکلات مىتواند عهدهدار مسئوليت باشد و در واقع نقش کلى و جامع مراقب بهداشت آن است که خانواده را بهجاى کودک مورد توجه و مرکزيت کار خود قرار دهد تا توانائى را بر ضعف، شادى را بر خمودى و سلامت را بر بيمارى حاکم کند. علاوه بر اين کار جمعى و ارتباطي، نقش مستمر و هر روزه مراقبين بهداشت در مدرسه، آموزش بهداشت به دانشآموزان است که بهطور پيوسته و با استفاده از برنامههاى فرصتى و يا سازمانيافته يابد بيشتر وقت خود را در مدرسه صرف آن کنند.