چهل سالگی انقلاب و نقد عادلانه هنر تئاتر

به گزارش ایرنا ، با پشت سر گذاشتن روزهای پر فراز و نشیب سال 97 خاصه در عرصه فرهنگ و هنر، به رسم و سنت معهود و مالوف هر ساله نگاهی خواهیم داشت به آنچه که عرصه هنرهای نمایشی در پس گذران این روزها در سال 97 آنرا تجربه کرده است.
شاید امروز زمان مناسبی باشد تا بستر و زمین حاصلخیز عرصه فرهنگ و هنر کشور را در حوزه تئاتر مورد کاوش قرار دهیم تا ببینیم حاصل کاشته ها، داشته‌ها و برداشت های عرصه هنرهای نمایشی در کشورمان طی سال 97 چه کارنامه‌ای را برای این هنر پویا، جذاب و جریان ساز از خود به یادگار گذاشته است.
بدون هیچ تردیدی سایه سنگین مسائل اقتصادی به واسطه تحریم‌های ناجوانمردانه کشورهای استعمارگر، سالی بسیار متفاوت در تمامی عرصه های فعالیت کلان در کشورمان رقم زد، اما با همت هنرمندان همیشه همراه در عرصه هنرهای نمایشی و مسئولانی که همواره ثابت کرده‌اند با تمامی محدودیت‌ها می‌توانند در ارائه کارنامه فعالیت خود به واسطه مددجویی از این هنرمندان بی ادعا و پرکار، دورنمای موفقی از عرصه تئاتر در کشور را پیشاروی مخاطبان ترسیم کنند، این عرصه وانماند.
به سبب آنکه بودجه سال 1397 با سایه سنگین تلاطم مسائل اقتصادی در تمامی عرصه‌ها از جمله هنرهای نمایشی همراه بود، می توان سال جاری تئاتر در کشور و کارنامه موجود در آنرا، کارنامه ای موفق و قابل قبول ارزیابی کرد.
هرچند برای گام برداشتن در مسیر عدالت در این گزارش تلاش خواهیم کرد تا در کنار و بازتاب موفقیت ها در عرصه هنرهای نمایشی کشورمان طی سال 97، نگاهی نیز به آسیب‌های موجود در این عرصه نیز داشته باشیم و مانند همیشه امید خواهیم داشت تا در سال 1398 و با تازه شدن نفس مسئولان و هنرمندان به مدد پوشیدن قبای نو در سال جدید، شاهد برطرف شدن آسیب ها و تقویت نقاط قوت در تمامی عرصه های فرهنگ و هنر کشور، به خصوص عرصه هنرهای نمایشی باشیم.

** درخشش تئاتر کودک و نوجوان در قامت بین المللی
نیمه دوم سال در کشورمان در خیل فعالیت های تئاتری همواره به نیمه جشنواره‌های متعدد عرصه هنرهای نمایشی بازمی‌گردد و آغازکننده این رخدادها یکی از مهمترین رویدادهای جشنواره ای در کشورمان یعنی جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان است.
جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان، نخستین جشنواره از هفت جشنواره بین المللی تئاتر در کشورمان است که در تقویم رویدادهای بین المللی عرصه هنرهای نمایشی در سطح جهان توانست نام خود را ثبت کند و بیست و پنجمین دوره این جشنواره از بیست و هشتم آبان تا چهارم آذرماه با دبیری مریم کاظمی در همدان برگزار شد.
قدمت و قدرت تئاتر کودک و نوجوان در کشورمان به آغاز دهه 40 و فعالیت های هنرمندان شناخته شده این عرصه تئاتری در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باز می‌گردد و از آن تاریخ تا به حال و بعد از پشت سر گذاشتن بیش از پنج دهه فعالیت مستمر با تمام فراز و فرودهایش، هنوز هم می توان تولیدات تئاتر کودک و نوجوان در کشورمان را در قیاس با تولیدات این گونه تئاتری در جهان، نمونه گون و نادر دانست به گونه‌ای که بیشترین استقبال در زمینه حضور گروه‌های تئاتر حرفه‌ای عرصه بین الملل در جشنواره های تئاتری کشورمان را هنوز هم در جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان شاهد هستیم.
در بیست و پنجمین گام برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان، 50 گروه داخلی و خارجی در بخش‌های رقابتی این رخداد بار دیگر جدیدترین تولیدات خود را پیشاروی مخاطبان و اعضای هیات داوران قرار دادند. یکی از مهمترین ویژگی های این دوره جشنواره، درخشش هنرمندان استانی در بخش های رقابتی جشنواره و ربودن اغلب جوایز مهم این رویداد در حضور گروه های معتبر جهانی از کشورهای آلمان، ایتالیا، سوئیس، فرانسه، کانادا و دانمارک بود.
گواه این مدعا بازتاب کیفیت آثار تئاتر کودک و نوجوان توسط هنرمندان کشورمان که اغلب آنها توسط هنرمندان استانی تولید شده بودند در رسانه های مختلف و بین المللی بود. در حقیقت بیان آنها از کیفیت آثار تئاتری هنرمندان ایران نشان می‌داد که در گونه تئاتر کودک و نوجوان، هنرمندان ایران نه تنها از همتایان جهانی خود چیزی کم ندارند که نگاه خلاقانه و نوع بازتاب فانتزی و دنیای کودکان و نوجوانان در تولید و ارائه آثار نمایشی توسط آنها، قابلیت رقابت با گونه های تئاتر کودک و نوجوان را در سراسر جهان دارد.

** چهل سالگی انقلاب در عرصه هنر با تئاتر دفاع مقدس
سال 1397 مزین به چهل سالگی انقلاب شکوهمند اسلامی بود و عرصه فعالیت‌های هنری همسو با دیگر عرصه های کلان در کشورمان، ویژه برنامه های مختلفی را برای برگزاری جشن هایی شایسته چهل سالگی انقلاب در خود تدارک دیده بود. هنرمندان تئاتر نیز در کنار مدیریت این حوزه در بسیاری از موارد تلاش خود برای بازتاب داشته های عرصه هنرهای نمایشی در کشورمان در جشن چهل سالگی انقلاب را با مهمترین ژانر تئاتری که به نام هنرمندان ایرانی گره خورده است؛ یعنی تئاتر دفاع مقدس گره زدند.
سال 1397 را در عرصه تئاتر مقاومت و تئاتر دفاع مقدس می توان یکی از مهمترین، واقع گرایانه ترین و البته منطقی ترین سال ها در نوع برخورد هنرمندان تئاتر و مدیریت هنرهای نمایشی کشورمان با محتوای این گونه نمایشی دانست.
در پاییز 1397 شاهد برگزاری مهمترین جشنواره تئاتر دفاع مقدس کشورمان با عنوان جشنواره سراسری «تئاتر مقاومت» بودیم که از ششم تا دهم آذرماه به دبیری ابراهیم نصیربیگی با حضور 14 گروه نمایشی در بخش صحنه ای، 13 گروه نمایشی در بخش خیابانی و هشت مقاله در بخش پژوهش یکی از درخشان ترین دوره های خود را در گام شانزدهم تجربه کرد.
با توسعه مفهوم مقاومت و دفاع مقدس در ذیل مجموعه فعالیت‌های هنری در کشورمان به ویژه در سال 1397 که مزین به جشن های چهل سالگی انقلاب شکوهمند اسلامی بود؛ شانزدهمین جشنواره سراسری «تئاتر مقاومت» برای نخستین بار در 10 بخش تئاتر صحنه ای، بین الملل، بازتولید، خیابانی، محیطی، کودک و نوجوان، نمایشنامه نویسی، عکس، پوستر و همایش‌های پژوهشی برگزار شد و یکی از درخشان‌ترین ادوار برگزاری جشنواره «تئاتر مقاومت» را به نام خود رقم زد.
در ادامه فعالیت هنرمندان عرصه تئاتر در کشورمان در سال 1397 به ویژه در عرصه تئاتر دفاع مقدس شاهد برگزاری دیگر جشنواره‌های تئاتری با همراهی این مضمون بودیم که از جمله آنها می‌توان به برگزاری بیست و یکمین جشنواره ملی «تئاتر فتح خرمشهر» اشاره کرد.
این جشنواره که نخستین دوره خود را در سال 1377 با همت و همراهی هنرمندان خرمشهری و با محوریت حماسه فتح خرمشهر و رخدادهای هشت سال دفاع مقدس آغاز کرد، این بار بیست و یکمین دوره خود را از بیست و هفتم تا سی و یکم مردادماه به مدت چهار روز در شهرهای خرمشهر و آبادان برگزار کرد. برگزاری این رخداد مقدمه‌ای برای میزبانی نیمه دوم سال 97 از مهمترین جشنواره تئاتری کشورمان گره خورده با نام دفاع مقدس یعنی جشنواره سراسری «تئاتر مقاومت» بود.
از دیگر جشنواره هایی که زیرمجموعه مفاهیم دفاع مقدس و مقاومت در سال 1397 و همگام با جشن های چهل سالگی پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در کشورمان برگزار شد دومین جشنواره تئاتر استانی منطقه آزاد اروند بود که از هجده الی بیست و یکم آبان ماه 97 با میزبانی از 6 نمایش محیطی و خیابانی دومین تجربه خود را از سر گذراند.
همچنین ششمین جشنواره ملی «تئاتر ایثار» نیز اینبار به میزبانی استان کرمانشاه برگزار شد. جشنواره ای که با هدف ایجاد فضای مناسب جهت خلق تجربه های نوین و رسم افق‌های تازه در عرصه تئاتر با موضوع محوری ایثار و شهادت، بزرگداشت یاد و خاطره شهدای مدافع حرم، انقلاب و دفاع مقدس، جهت تبیین عنصر ایثار، فداکاری و از جان گذشتگی با حضور 23 نمایش خیابانی و 13 نمایش صحنه ای با حضور هنرمندانی از استان‌های کرمان، مرکزی، ایلام، خوزستان، اصفهان، کرمانشاه، تهران، فارس، گیلان، بوشهر و لرستان برگزار شد.
همچنین به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نخستین جشنواره ملی هنرمندان شاهد و ایثارگر در دو بخش صحنه ای و خیابانی از تاریخ نهم تا سیزدهم دی ماه در رامسر برگزار شد. این جشنواره که برای نخستین بار شاهد حضور هنرمندان تئاتر خانواده شهدا و ایثارگران به شکلی خاص بود، یکی دیگر از مهمترین جلوه های برگزاری جشنواره های تئاتری کشورمان را با محوریت شناسایی و جذب استعدادهای هنری در خانواده گسترده شهدا و ایثارگران به عنوان خاطره سازان حماسه هشت سال دفاع مقدس با 9 اثر در بخش صحنه ای و 10 اثر در بخش خیابانی به گونه ای برگزار کرد که شاهد استقبال گسترده‌ای از آثار حاضر در این جشنواره توسط مردم شهرستان رامسر بودیم.
از دیگر جشنواره‌های حوزه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس که در سال 1397 همگام با جشن های چهل سالگی پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی برگزار شد، جشنواره ملی تئاتر «لاله های سرخ اندیمشک» در گام بیست و چهارم خود بود. این رخداد با هدف گرامی‌داشت حماسه چهارم آذرماه (روز مقاومت مردم اندیمشک) و همچنین تکریم دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از تاریخ ششم الی نهم آذرماه 97 در شهرستان اندیمشک با حضور 9 نمایش در بخش مسابقه و یک نمایش در بخش مهمان برگزار شد.
اما بدون هیچ شکی متفاوت ترین جشنواره تئاتری با محوریت دفاع مقدس در طول سال 1397 به برگزاری نخستین دوره جشنواره «تئاتر محیطی موزه» با هدف آشناسازی نسل جدید با دستاوردهای انقلاب اسلامی به واسطه هنر پویای تئاتر و همچنین تاکید بر مرور تاریخ معاصر اسلامی از سیزدهم تا نوزدهم بهمن ماه در باغ موزه انقلاب و دفاع مقدس به دبیری مجید امرایی برگزار شد.
جشنواره ای که در آن 30 اثر تئاتری از 23 استان کشورمان در شرایطی به صحنه رفتند که برای نخستین بار بود در منطقه خاورمیانه جشنواره ای با محوریت تئاتر محیطی در موزه همگام با کشورهای صاحب تئاتر که جشنواره های خاصی جهت برگزاری نمایش های محیطی در موزه های معروف خود دارند را شاهد بودیم.

** آسیب شناسی تئاتر در چهل سالگی انقلاب
همزمان با پشت سر گذاشتن چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1397 با هدف مداقه و مرور داشته های تئاتر کشورمان طی چهار دهه انقلاب اسلامی، نشست تخصصی برای نخستین بار با عنوان «بررسی تئاتر ایران پس از انقلاب اسلامی» با حضور سرشناس‌ترین کارشناسان و پژوهشگران عرصه تئاتر کشورمان اساتیدی مانند مجید سرسنگی، مهرداد رایانی مخصوص، نصرالله قادری و همچنین منوچهر اکبرلو در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
اتفاقی که شاید پیش از این بارها به عنوان یکی از مطالبات هنرمندان تئاتر کشورمان شناخته می شد تا با نگاهی کارشناسانه، داشته ها و فراز و فرود تئاتر کشورمان را بعد از گذشت سال ها فعالیت این گونه هنری بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی مورد توجه قرار دهند و این بار به بهانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و پیش زمینه برگزاری سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر در تاریخ هفتم تا نهم بهمن ماه 1397 در تهران برگزار شد.
از مهمترین خروجی‌های این نشست تخصصی با محوریت بررسی تئاتر پس از انقلاب اسلامی می توان به گفته های مهرداد رایانی مخصوص یکی از پژوهشگران حاضر در این نشست اشاره کرد که چشم اسفندیار تئاتر ایران طی فعالیت چهل ساله خود را به نداشتن نقشه راه مربوط دانست.
او در این نشست با بیان آنکه مهمترین آسیب تئاتر در 40 سال اخیر، نداشتن نقشه راه است، گفت: نقشه راه به این معنی است که ما بدانیم مثلا تا 50 سال آینده قرار است به کجا برویم. حوزه های مختلف تئاتر اعم از کودک و نوجوان، عروسکی، دفاع مقدس و ... چه مسیری را طی کنند و جایگاه مان در منطقه، خاورمیانه و ... کجاست.
رایانی مخصوص در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه برگ برنده تئاتر بعد از انقلاب، تئاتر دفاع مقدس و تئاتر خصوصی است، تصریح کرد: تئاتر بعد از انقلاب دو بخش مشخص دارد. اولی تئاتر دفاع مقدس است که جریانی متفاوت با تئاتر حوزه جنگ و مقوله ای منحصر به فرد محسوب می شود و دیگری تئاتر خصوصی است که اگرچه دولت برای آن برنامه ریزی نکرده است؛ اما کمک شایانی به تئاتر می کند و در خاورمیانه و حتی آسیا می توان ادعا کرد در این بخش جلوتر هستیم.
دیگر خروجی مهم این نشست تخصصی به بررسی مفهوم هویت تئاتر ملی و خط تمیز قراردادن میان «تئاترِ انقلابی» و فعالیت تئاتر در طول تاریخ چهل ساله انقلاب اختصاص داشت.
در این سرفصل مجید سرسنگی مدیر دپارتمان تئاتر پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران و یکی از پژوهشگران عرصه تئاتر انقلاب با تاکید بر اینکه موضوعی با عنوان تئاتر بعد از انقلاب، کلان است و نمی شود در یک نگاه کلی این دوره را خوب یا بد لقب داد، گفت: من با این موضوع که وضعیت تئاتر ایران در سطحی بالاتر از کشورهای آسیایی است موافق نیستم؛ چون برخی کشورها از نظر سالن های تئاتر و تعداد اجرا از ما پیشرفته تر هستند اما در اینکه باید قدردان این 4 دهه باشیم چون به دست هنرمندان رخ داده است شکی ندارم.
وی تصریح کرد: بی شک تئاتر هم مانند یک کودک رشد می کند و این یک مسیر طبیعی است و خیلی افتخار ندارد. افتخار زمانی است که تئاتر را پرورش دهیم و در آن نخبه پروری کنیم. ما تئاتر انقلابی نداریم بلکه تئاتر بعد از انقلاب داریم و متاسفانه نتوانستیم الگویی که متاثر از فضای فرهنگی و اجتماعی باشد تولید و به عنوان یک استاندارد به جا بگذاریم.
دیگر خروجی مهم این نشست تخصصی به جایگاه هویت ملی عرصه هنرمندان نمایشی در طول بازه چهل ساله انقلاب با محوریت تولید آثار محتوایی و همسو با آرمان های انقلاب شکوهمند اسلامی بازمی‌گشت.
قادری از اساتید شناخته شده و پژوهشگران نامدار عرصه هنر تئاتر انقلاب گفت: یکی از مهمترین آسیب های تئاتر بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی که تا به امروز نیز گریبان‌گیر اغلب تولیدات آثار محتوایی با محوریت انقلاب است «سیاست‌زدگی» این دسته از آثار است.
وی افزود: در حال حاضر دو دسته تئاتر در کشور فعال است که هیچ کدام حاضر نیست کار دیگری را ببیند. گروه اول مذهبیون هستند که کار گروه دوم را سکولار می داند و گروه دوم روشنفکران هستند که تئاتر گروه اول را روضه خوانی و مرثیه می پندارند و همه مشکل ما از همین موضوع نشات می گیرد که این دو گروه همدیگر را نمی پذیرند.
این استاد دانشگاه افزود: ما دائما در جایگاه اپوزیسیون قرار گرفته ایم در حالی که تئاتر جمهوری اسلامی ایران به شدت وابسته به حاکمیت است. این نشانگر آن است که این جریان فکری تئوریزه می شود. به عقیده من تئاتر بعد از انقلاب سیاست زده است نه سیاسی!.

** نمایشگاه اسناد تئاتر انقلاب اسلامی، بازتاب خلاء‌ِ موزه تئاتر
از دیگر اتفاقاتی که فعالیت عرصه هنرهای نمایشی در سال 1397 را در زمینه مرور کارنامه این هنر تحت الشعاع خود قرار داد و از آن می توان به عنوان یکی از اتفاقات مهم و البته موفق یاد کرد به برگزاری نمایشگاه اسناد تئاتر انقلاب اسلامی به بهانه چهل سالگی جشن پیروزی انقلاب بازمی‌گردد.
هر چند اختصاص یک محیط ثابت و دائمی برای موزه تئاتر یکی از اصلی ترین اتفاقاتی است که از سال 1395 خورشیدی اجرای آن در دستور کار مدیران کل هنرهای نمایشی کشور و همچنین معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است؛ اما تاکنون این مهم به دلایل مختلف که بیشترین آن مسائل مالی بوده، صورت نگرفته است.
برگزاری نمایشگاه اسناد تئاتر انقلاب اسلامی که به بهانه پیروزی شکوهمند انقلاب کشورمان در گام چهل سالگی آن در موزه فلسطین برگزار شد چنان با استقبال از سوی عموم مخاطبان و البته جامعه تئاتری مواجه شد که همت مسئولان را برای افتتاح موزه تئاتر و اختصاص محیطی ثابت جهت ارائه اسناد و داشته‌های تئاتر ایران بعد از گذشت 40 سال از فعالیت خود بیش از پیش بازتاب داد و همین امر باعث شد از زبان شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در واپسین روزهای سال 1397 بشنویم در سال آینده (1398 خورشیدی) شاهد افتتاح موزه تئاتر در کشورمان خواهیم بود.

** تئاتر ایران در آینه جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر
بر هیچ کس پوشیده نیست برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به عنوان مهمترین رخداد تئاتری در تقویم فعالیت های عرصه هنرهای نمایشی کشورمان به شمار می رود. در سال 1397 نیز سی و هفتمین دوره این جشنواره با دبیری نادر برهانی مرند یکی از متفاوت ترین و پرشکوه ترین دوره های خود را به ویژه در عرصه «تئاتر ملی» پشت سر گذاشت.
دوره‌ای که با برگزیده شدن بیش از 60 درصد از هنرمندان استانی در اختتامیه این رخداد نشان دهنده توسعه فعالیت هنرمندان تئاتر کشورمان در سراسر ایران اسلامی و تحقق شعار «تئاتر برای همه» بود.
سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر از بیست و دوم بهمن ماه تا چهارم اسفند ماه در شرایطی در تهران برگزار شد که بیش از 124 گروه نمایشی از هنرمندان تئاتری کشورمان و 12 کشور بین المللی در این جشنواره آثار خود را طی 12 روز برگزاری پیشاروی مخاطبان قرار دادند. بدون هیچ شکی مهمترین مولفه و برگ برنده این رخداد استقبال و رضایت مخاطبان از یک‌سو و همچنین جامعه هنرمندان داخلی و بین المللی از کیفیت آثار تئاتر استانی در این دوره از جشنواره بود.
در حقیقت سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر یکی از اصلی ترین مولفه های تحقق یکی از شعارهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت تدبیر و امید بود. دولتی که مهمترین مولفه های خود در عرصه فرهنگ و هنر را نخست بر دیپلماسی فرهنگی و دیگر فعالیت های هنری در تمامی شاخه ها در کشور عنوان کرده بود.
حضور گسترده هنرمندان چه در بخش اجرای آثار صحنه ای و چه در بخش «شو کیس» یا «پیشخوان ملی اجراهای نمایشی ایران» جهت معرفی داشته ها و توانمندی فعالان عرصه تئاتر در کشورمان به مدیران کمپانی ها و همچنین جشنواره های بین المللی معتبر عرصه هنرهای نمایشی در جهان؛ بازتاب دهنده و محقق کننده شعار دیپلماسی فرهنگی در سالی بود که به دلیل تحریم های ناجوانمردانه کشورهای استعمارگر و دشمنان انقلاب بیم آن می‌رفت که با توجه به کاهش بودجه جشنواره، این رخداد مهم تئاتری در بُعد بین الملل نتواند کارنامه موفقی از خود به یادگار بگذارد.
اما علاوه بر درخشش جشنواره بین المللی تئاتر فجر در بخش هنرمندان استانی، یکی از مهمترین مولفه های آنرا می توان در بخش بین الملل جست، جایی که نه تنها شاهد تحسین هنرمندان خارجی حاضر در این رخداد از توانمندی هنرمندان تئاتر در کشورمان بودیم که شاهد انعقاد قراردادهای متعددی جهت تولیدات مشترک میان هنرمندان ایرانی و همتایان خود در دیگر کشورها از یک سو و از سوی دیگر دعوت از گروه های تئاتر ایرانی جهت اجرای عمومی در نقاط مختلف جهان و شرکت در رویدادهای بین المللی تئاتری در سراسر جهان بودیم.

** شورای نظارت و ارزشیابی چشم اسفندیار
بدون هیچ تردیدی اگر بخواهیم مهمترین آسیب و چشم اسفندیار فعالیت های تئاتری در کشورمان را در سال 1397 مورد توجه قرار دهیم این مساله به فعالیت شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باز می گردد.
وظیفه ذاتی شورای نظارت و ارزشیابی صدور مجوز اجرا و تایید محتوای آثار نمایشی جهت تطبیق محتوای آثار تئاتری با معیارهای جامعه اسلامی و انقلابی ایران است. در حقیقت مجوز صادر شده توسط این شورا ملاکی برای اجرای عمومی آثار تئاتری در سراسر کشور به شمار می رود؛ اما با سکانداری محسن امیری که در شهریور ماه 1396 جایگزین رحمت امینی به عنوان مدیر شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی شد طی سال 1397 تا زمانی که شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی به‌سبب انتقاد بی سابقه جامعه تئاتری از محسن امیری به عنوان سکاندار این شورا به نوعی مجبور به تغییر او شد یکی از پرچالش ترین دوران فعالیت این شورا را شاهد بودیم.
در طول سال 1397 شاهد نظارت دیگر نهادهای نظارتی در کنار اداره کل هنرهای نمایشی بر آثار تئاتری بودیم و بارها بسیاری از این آثار به دلیل شکایت نهادهای نظارتی و عدم پایبندی شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی به صدور پروانه مجوز، شاهد توقف اجراهای عمومی آثار تئاتری در کشور بودیم. به گونه ای که این روند شکایت، گروه های نمایشی را از وضعیت ارزشیابی و نظارت و همچنین عدم التزام این شورا در صدور مجوز خود با خلع سلاح کردن گروه‌های تئاتری و جلوگیری از اجرای عمومی آنها، همچنین وضعیت بازبینی آثار نمایشی و نگاه انقباضی اعضای شورای ارزشیابی و نظارت برای صدور مجوز نمایش ها و تاکید بر شیوه تبلیغاتی گروه های نمایشی چالش های متعددی را در طول 1397 برای هنرمندان عرصه تئاتر کشورمان با خود به همراه داشت.
بعد از اتفاقاتی که در تیرماه 1397 برای نمایش «رویای شب تابستان» که به بازداشت موقت سعید اسدی مدیر مجموعه تئاترشهر و مریم کاظمی کارگردان این اثر نمایشی بازمی‌گشت، نوع رویکرد شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی در صدور مجوز اجرا و همچنین نگاه محتوایی و ممیزی آثار بسیار سخت گیرانه شد.
درست بعد از این ایام بود که ما شاهد توقف اجرای نمایش «فاندو و لیز» به کارگردانی هوشمند هنرکار در تماشاخانه مهرگان به دلیل استفاده بدون مجوز از کلاه گیس برای بازیگران این نمایش بودیم. همچنین دیگر نمایشی که از اجرای عمومی آن بعد از چند اجرا ممانعت به عمل آمد نمایش «عاقبت عشاق سینه چاک» به کارگردانی بهرام تشکر بود که این بار در تماشاخانه پالیز به صحنه رفته بود. هرچند که این نمایش بعد از بازبینی مجدد و رفع موارد اصلاحی بار دیگر اجرای خود را از سر گرفت.
نمایشی که با حکم محسن امیری مدیر شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی در سال 1397 از اجرای آن به شکل کامل ممانعت به عمل آمد به نمایش «مثل آب برای شکلات» به کارگردانی ابراهیم پشت کوهی در آخرین روزهای آذرماه برگشت. هرچند دلیل محسن امیری برای توقف این اجرا به محتوای این اثر نمایشی و همچنین پخش تیزرهای بدون مجوز آن در شبکه های ماهواده ای و فضای مجازی باز می گشت اما توقیف سومین اثر نمایشی تنها در فصل پاییز یکی از پرچالش ترین اتفاقات عرصه تئاتر در کشورمان را در طول سال 1397 رقم زد.
همه اینها در شرایطی بود که نمایش «بینوایان» به کارگردانی حسین پارسایی با وجود تمامی حاشیه ها که واژه تئاتر لاکچری را برای نخستین بار در بدنه اجرا و تولیدات آثار تئاتری در کشورمان جاری کرد با وجود تخلف هایی مانند آغاز تبلیغات شهری نمایش پیش از بازبینی نهایی و گرفتن مجوز بدون کوچکترین بازخوردی از سوی شورای نظارت و ارزشیابی به کار خود ادامه می داد در حقیقت بازتاب دهنده نوع نگاه متفاوت به این اثر نمایشی و کارگردان آن بود که انتقاد جامعه تئاتری کشور را بار دیگر با خود به همراه داشت.
تجمیع همین عوامل بود که در نهایت دست به دست یکدیگر داد تا در تاریخ چهارم دی ماه با حکم شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی شاهد جایگزینی وحید فخرموسوی به عنوان رئیس شورای ارزشیابی و نظارت این اداره کل به جای محسن امیری باشیم.

** به جای موخره
آنچنان که در ابتدای این گزارش به آن اشاره شد تلاش کردیم تا در قالب فصل های مختلف، مروری بر حوزه فعالیت هنرمندان تئاتر این هنر پویا و جریان ساز در طول سال 1397 داشته باشیم و در این گزارش فراز و فرود های مختلف اعم از کارنامه موفق و البته آسیب های حوزه تئاتر در کشورمان در طول سال جاری مورد مداقه قرار گرفت.
در این مجال پایانی با سبک و سنگین کردن تمامی اتفاقات جاری در تئاتر کشورمان طی سال 1397 می توان مُهر قبولی بر کارنامه فعالیت تئاتری کشورمان زد. سالی که یکی از مهمترین مولفه ها و شاخصه های آن به چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و بازتاب تجلی این اتفاق در خلال برنامه های تئاتری اعم از جشنواره و یا تولیدات و اجرای عمومی آثار نمایشی بازمی‌گشت.
از سوی دیگر در بدنه تئاتر دانشگاهی بار دیگر شاهد حمایت مدیران عرصه هنر تئاتر کشورمان از جوانانی بودیم که بار رسالت پیشرفت آینده تئاتر حرفه ای ایران را با خود به دوش می‌کشند و همچنین در زمینه برگزاری جشنواره‌ها شاهد اتفاقات مبارک و خجسته ای به ویژه در جشنواره بین المللی تئاتر فجر، جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان و جشنواره تئاتر عروسکی تهران - مبارک بودیم. که برگ برنده هر سه این رخدادها طلایه داری هنرمندان استانی در عرصه هنر تئاتر کشورمان و پیشی گرفتن این هنرمندان از هنرمندان پایتخت نشین و برداشتن گامی بزرگ برای تحقق شعار «تئاتر برای همه» میان مدیران و مسئولان تئاتری بودیم.
در نهایت مانند همیشه باید امید داشت که با آغاز سال 1398 خورشیدی در کنار تمامی شادی بخشی و فرحناکی طبیعت و نعماتی که بهار طبیعت برای ما به ارمغان می آورد بتوانیم شاهد درخشش هرچه بیشتر عرصه تئاتر کشورمان در سال 1398 در دو بُعد ملی و بین المللی باشیم... به امید آن روز...

فراهنگ**9266**3009