احزاب در ایران شالوده فکری مشخصی ندارند

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، «فرزانه ترکان» دومین نفر از خانواده ترکان ها است که در حضور در سیاست را آن هم در قالب یک حزب تجربه می کند. برادر او یعنی «اکبر ترکان» هم در حزب اعتدال و توسعه از پیشگامانی بوده که مسوولیت اجرایی در دولت تدبیر و امید هم داشته است.
فرزانه ترکان اما نه در حزب برادر که در کارگزاران سازندگی حضور داشته و عضو شورای مرکزی این حزب است.
با این زن فعال سیاسی درباره تازه ترین رویدادهای سیاسی کشور، از پرونده پتروشیمی و انتساب یکی از متهمان آن به جریان اصلاحات تا نقش زنان در آینده سیاسی کشور، گفت و گو کردیم.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران معتقد است: بهره گیری اتاق های فکر و تصمیم گیری از تفکر زنان می تواند طرح های این هسته های فکری را در اجرا موفق تر کند.
مشروح گفت و گوی ایرنا با فرزانه ترکان را در ادامه می خوانید:

**ایرنا: این روزها بحث پرونده تخلف مالی پتروشیمی و حضور شخصی که هم در جناح اصولگرا و هم اصلاح طلب فعالیت داشته، مطرح است با توجه به تخلفات اقتصادی این متهم، به نظر شما چه راهکارهایی می توان اندیشید تا از زیست و رشد چنین افرادی که از جایگاه سیاسی خود سوء استفاده می کنند، جلوگیری شود؟
ترکان: ورود به احزاب اگر با انگیزه و اندیشه کسب جایگاه و تلاش برای به دست آوردن موقعیت مشخص در آینده باشد، چنین نتایجی هم به دنبال خواهد داشت. اما اگر خلوص نیت و مدافع ایدئولوژی خاصی بودن، دلیل جذب افراد به احزاب به ویژه احزاب اصلاح طلب باشد، تا حدی می تواند این مشکل را رفع نماید.
متاسفانه در سال های گذشته از آن جایی که احزاب خود شالوده فکری مشخص را برای خود تعریف نکرده بودند و حتی احزاب اصلاح طلب هم منشور و ساختار فکری مشخص و تعین شده ای نداشتند، بنابراین ورود به این احزاب و کسب موقعیت در آنها کار بسیار سهلی بوده و در بسیاری از مواقع افرادی را که دچار ناخالصی هایی بوده و تطابق فکری هم با اندیشه های اصلاح طلبی نداشته اند، توانستند که به برخی از احزاب نفوذ کنند.
این موضوع فقط مربوط به کشور ما یا احزاب اصلاح طلب نیست، باید بپذیریم که این موضوع در اکثر کشورهای دنیا که احزاب و تفکرهای مختلف سیاسی فعالیت می کنند، از این دست اتفاقات رخ می دهد.
هرچند تاکنون مشخص نشده است که خانم شیخ الاسلامی عضو رسمی جریان اصلاح طلب بوده یا نه، اما اگر قرار باشد با اتکا به خانم شیخ الاسلامی یا هر فرد دیگری که زمانی مدعی اصلاح طلبی بوده است و اکنون دچار فساد مالی شده، اساس اندیشه اصلاح طلبی را زیر سوال ببریم، کار درستی نکرده ایم.
اندیشه اصلاح طلبی در جامعه ما اندیشه درستی است. اندیشه اصلاح طلبی از منظر پایبندی صددرصد به قانون اساسی، رفع تبعیض های جناحی و به رسمیت شناختن حقوق مردم ساختاری برای خود تعریف کرده است. اگر این نکات را قبول داریم باید مدافع آن باشیم، حتی اگر افرادی مانند خانم شیخ الاسلامی زمانی خود را منتسب به این اندیشه می کرد.
متاسفانه در برخی مواقع روشنفکران جامعه با پخش و توسعه این بحث که «این هم از اصلاح طلبان» به موارد دامن می زنند و جامعه را به سمت جو تخریبی و ناامیدی می برد. در حالی که اصلاح طلبان هم میان خود می توانند افرادی فاسد داشته باشند، متخلف، متخلف است و باید با او برخورد شود، ولی این به معنای نادرست بودن تفکر اصلاح طلبی نیست.
در شرایط فعلی وظیفه فرهیختگان جامعه تلطیف فضا و روشن ساختن حق از باطل برای مردم است و وظیفه روزنامه نگاران و رسانه ها در جامعه در این برهه سنگین و حساس است.

**ایرنا: شاید یکی از دلایل بازخورد گسترده و انتقادات زیاد در این زمینه به موضوع انتظار بالای جامعه از تفکر اصلاح طلبی باز می گردد. فعالان این جریان با توجه به اتخاذ روش فهرست انتخاباتی باز هم ممکن است در معرض آسیب های حضور افراد نفوذی باشند، برای پیشگیری از این موضوعات چه سازوکاری می توان اندیشید؟ سازوکاری محکم تر از اخلاق و خلوص نیت.
ترکان: می توان به 2 راهکار در این زمینه فکر کرد، راهکار نخست این که خود اصلاح طبان؛ احزاب یا شورای عالی اصلاح طلبان، منشور مشخصی برای اصلاح طلبی نگارش کنند یعنی مشخص باشد که اصلاح طلبی یعنی چه؟ دیدگاه اصلاح طلبی در بُعد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چیست؟ تا تفاوت این اندیشه از اندیشه های دیگر مشخص شود.
وقتی قالب ها شناخته شد، افراد با توجه به پیشینه، تفکر و موضع گیری های سیاسی خود اگر در آن قالب قرار گرفتند؛ بتوانیم آنها را به عنوان افراد منتخب لیست های اصلاح طلبان به جامعه معرفی کنیم. حزب کارگزاران سازندگی از احزاب پیش قدم در این زمینه بوده است. این حزب در شروع مجدد فعالیت خود منشور خود را نوشت و مواضع حزب را از این طریق اعلام کرد. به دلیل مشخص نبودن قالب ها ما در جامعه طیف های سیاسی می بینیم که خود را اصلاح طلب معرفی می کنند اما به اصول قانون اساسی اعتقادی ندارند یا گروه هایی که به جریان رقیب یعنی اصولگرا نزدیک تر هستند تا اصلاح طلبان.
راهکار دیگر که از حیطه کار احزاب خارج است، این بوده که باید قانون مشخصی هم در مبارزه با فساد به شکل جدی داشته باشیم، وقتی فردی می تواند در مسوولیتی با نیت بهره شخصی برای خود و اطرافیانش حضور داشته باشد این نشان دهنده نقص در قانون است. اگر قانون محکمی وجود داشته باشد و به نماینده اجازه ندهد با سفارش و رانت، شخصی را به زور در جایگاهی قرار دهد، کمتر شاهد فسادهای مالی خواهیم بود.
همیشه هم با منشور اخلاقی و یادآوری خدا و پیغمبر (ص) و مسوولیت در قبال مردم نمی توان افراد را کنترل کرد و باید قانون محکمی وجود داشته باشد.

**ایرنا: بخشی از بسترهای ایجاد فساد در جامعه و موارد پولشویی و رانت جویی، به دلیل عدم شفافیت سیاسی است. بخش دیگری اما همان شفافیت اقتصادی است که دولت می کوشد با لولیح چهارگانه آن را قانونی کند. به نظر شما با وجود تخلفاتی از قبیل پتروشیمی و افرادی مانند شیخ الاسلامی، چرا با این لوایح مخالفت می شود؟
ترکان: موضوع اختلاس در پتروشیمی و دور زدن تحریم ها در بهترین زمان ممکن، علنی و دادگاهی شد تا مشخص شود، کاسبان تحریم در دوره های گذشته از چه منافعی استفاده کردند. اگر در زمان دولت قبل در تحریم نبودیم و برای جابه جایی پول نقد و محصولات پتروشیمی در مضیقه نبودیم، اگر سیستم بانکی ما مشخص می کرد که چه میزان تولیدات پتروشیمی فروش رفته و چه میزان ارز حاصل از این فروش به حساب دولت برگشته، قطعا دست دلالان قطع می شد.
مخالفان می دانند اقتصاد ایران تا چه اندازه از حاشیه های فروش نفت و محصولات پتروشیمی و دور زدن تحریم ها متضرر شد؟ پرونده پتروشیمی یکی از این ضررهاست.
به نظر من همه کسانی که با لوایح FATF مخالفت می کنند، از روی دلسوزی مخالفت می کنند. گروهی از این افراد کسانی هستند که از پشت پرده ها اطلاع دارند و پیگیر منافعی هستند که آن منافع به نفع مردم ما نیست.

**ایرنا: با توجه به مخالفت هایی که با دولت در زمینه تصویب این لوایح و موضوعات دیگر وجود دارد، به نظر شما انتقادات وارد به عملکرد قوه مجریه از سوی حامیان فکری آن به ویژه احزابی مانند کارگزاران، در مقطع زمانی امروز، تا چه اندازه منطقی و منصفانه است؟
ترکان: از نظر تفکر سیاسی و مواضع سیاسی، حزب کارگزاران به آقای روحانی نزدیک بوده است. به همین دلیل انتقادات وارد شده هم اغلب سازنده و از سر دلسوزی بوده است. به هیچ وجه به دنبال انتقادات مخرب و بی پایه نبوده و نیستیم.
معتقدیم که در شرایط بحران جدی قرار داریم و همانطور که آقای جهانگیری گفتند دولت در خط اول جنگ اقتصادی است که علیه ایران به راه افتاده است. وظیفه و تلاش احزاب اصلاح طلب از جمله کارگزاران این بوده است که در کنار حمایت همه جانبه از دستگاه اجرایی کشور؛ انتقادات سازنده را که به پیشرفت کشور کمک می کند، مطرح شود.
قطعا مخالف انتقادات و سخنان بی پایه و اساسی هستم که بی منطق گفته می شود و هر شخصی که انتقاد می کند باید برنامه و راهکاری هم برای حل مشکل ارائه دهد. وگرنه بیرون گود نشستن و انتقاد کردن کار خطایی است.

**ایرنا: سال 98 سال انتخابات است و احزاب در پی تاثیرگذاری بیشتر. با توجه به این که در قانون جدید انتخابات هم به اختصاص درصد مشخصی از تعداد نامزدها به زنان تاکید شده است، حزب کارگزاران برای سال پیش رو، برای حضور موثر زنان چه تدبیری خواهد اندیشید؟
ترکان: در حیطه فعالیت های اجتماعی و فرهنگی در کشور، زنان فعال بسیاری داریم. زنان جامعه ما به بلوغ سیاسی برای حضور در هر شرایطی رسیده اند و توانسته اند هر نوع چالشی در این عرصه را حل کنند و همچنان هم این نقش می تواند بسیار پررنگ باشد. این موضوع درباره احزاب سیاسی هم صادق است. کارگزاران از احزاب پیشرو در این زمینه بوده و است. در شورای مرکزی حداقل سی درصد حضور زنان حفظ شد. در شوراهای استانی هم حضور زنان به شکل جدی پیگیری شد و خوشحال هستیم که هرجا این حضور اتفاق افتاده، نتایج خوبی هم به دنبال داشته است.
هسته های فکر شکل گرفته برای حل مشکلات جامعه حتما باید با حضور 50 درصدی زنان باشد تا برنامه هایی که برای آن نوشته می شود، از سوی نمایندگانشان در این اتاق فکرها مورد تایید قرار گیرد. هر زمان این حضور وجود نداشته و پشت درهای بسته آقایان نشسته و تصمیمات یک جانبه برای همه افراد جامعه گرفته اند، با طرح های شکست خورده مواجه بوده ایم.
ضعف جدی ما این است که از زنان صاحب اندیشه، بر حسب شایستگی آن ها در مناصب مختلف استفاده نمی شود. با وجود شعارهای داده شده، حضور زنان در رده های بالای مدیریتی بسیار کمرنگ است و سقف شیشه ای برای رشد زنان در نظر گرفته شده است که تا مرحله خاصی می توانند رشد کنند.

**ایرنا: موانع پیش روی زنان برای حضور در سطح نخست قدرت و سیاست از فرهنگ تا مذهب می تواند گستردگی داشته باشد. مهم ترین این موانع چیست؟
ترکان: دیدگاه اسلام نسبت به زن بسیار روشنفکرانه و رو به رشد است. تنها زنی که در دوره صدر اسلام وارد اجتماع شده و پیگیر حقوق امامت حضرت علی (ع) به میدان می آید، دختر پیامبر(ص) است. این می تواند الگویی برای همه عصرها و جوامع باشد چرا باید چنین اتفاقی در آن دوران تحسین شود اما امروزه اگر قرار باشد زنان در جامعه با رعایت همه شئونات اسلامی و احلاقی، حضور فعال داشته باشند با مخالفت هایی روبه رو می شوند.
به نظر من برخی از این موانع برداشت های شخصی و سلیقه ای است که افراد از دین دارند، علمای دین هم معتقد هستند که حضور فعال زنان در جامعه می تواند در پیشرفت اجتماع موثر باشد.
شواهد نشان می دهد وزراتخانه هایی که مدیران زن در آن ها حضور داشته اند، نتایج و عملکرد بسیار مثبتی ارائه کرده اند، توجه و دقت در انجام مسوولیت و کار حداکثر میزان خود را داشته و قابل تحسین بوده است.

**ایرنا: بسیاری از احزاب در زمینه کادرسازی هم در میان زنان و هم جوانان با چالش های جدی روبرو هستند هم از منظر تفکر هم اجرا. آینده احزاب با این چالش ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
ترکان: بین نسل قدیم و نسل جوان اصلاح طلبان شکافی نه چندان عمیق، اما وجود دارد. برای از بین بردن این فاصله و شکاف، بیشتر از آنکه جوانان تلاش کنند، به نظرمن نسل اول و قدیمی ترها باید تلاش کنند تا جذب حداکثری و تعامل مثبت با جوانان را داشته باشند.
باید نسل دوم اصلاح طلبان را وارد هسته های سیاسی احزاب کرد و برای حل شدن آن ها در هسته ها تلاش کرد. در بسیاری از مواقع سخنان و مواضع جوانان دقیق و درست است که می تواند به موضع گیری درست حزب بیانجامد البته گاهی تندروی ها و افکار خامی هم از جانب جوانان مطرح می شود که آن ها هم باید مورد هدایت و جهت دهی قرار گیرند.
اینکه بخواهیم هسته های مرکزی را از همان طیف قدیمی ها انتخاب کنیم و جوانان در حاشیه قرار گیرند، این موجب سرخوردگی جوانان و کم شدن انگیزه برای فعالیت سیاسی خواهد بود. در شورای عالی اصلاحات هم این موضوع لحاظ شده است که نکات مثبتی است که می تواند مجموع تفکرات جوانان و تجربه قدیمی ترها در پیشرفت اصلاحات به کار گیرد.

**ایرنا: حزب کارگزاران سازندگی برای سال آینده انتخاباتی، چه برنامه ریزی هایی انجام داده یا خواهد داد؟
ترکان: تا به حال حزب کارگزاران برنامه ای برای انتخابات نداشته است و به نظر من احزاب اصلاح طلب پیش از آن که به دنبال فهرست افراد برای انتخابات باشند، باید در پی ارائه راهکارهای مناسب برای برون رفت از مشکلات جامعه باشند. اگر ما خود را مدافع حق مردم می دانیم و می خواهیم که دولت با ضربه ای مواجه نشود؛ باید راهکارهای مناسب و کارشناسانه ارائه دهیم.
اگر بتوانیم مردم را به آینده کشور امیدوار و به حضور در عرصه های سیاسی مصمم کنیم، در انتخابات هم موفق خواهیم بود اما اینکه از الان برای بستن لیست ها وقت بگذاریم، ضرر خواهیم کرد.
سیام**9402**3202** 1336