همه آثار مربوط به ایران بی‌نظیرند اما خراسان شمالی خاص‌تر است

به گزارش خبرنگار ایلنا، بیش از نیم قرن از شکل‌گیری مؤسسه باستان‌شناسی آلمان (Deutschen Archäologischen Instituts) در تهران و آغاز فعالیت دفتر آن می‌گذرد. باستان‌شناسان آلمانی‌ همیشه علاقه خاصی به ایران و کاوش در محوطه‌های باستانی آن داشتند و دارند. 

البته یکی از تفاوت‌های باستان‌شناسان آلمانی با فرانسوی‌ها در آن بود که از همان ابتدا که هرتسفلد وارد ایران شد قانونی در آلمان وضع شد مبنی بر اینکه باستان‌شناسان سعی کنند جز چیزهایی که نیاز به بازسازی و بررسی دوباره دارد یا برای تحقیق استفاده می‌شود، چیزی را از ایران خارج نکنند و به این قانون پایبند بمانند. برای همین است که آثار باستانی خاصی در موزه‌های آلمان بسان موزه‌های بزرگ جهان چون لوور و جاهای دیگر وجود ندارد. 

این قانون حتا بعد از بازگشت هرتسفلد به ایران و آغاز کاوش‌های تخت سلیمان _ به عنوان نخستین کاوش رسمی _ همچنان پابرجا باقی ماند و آثار باستانی از مبدأ خود، خارج نشدند و تمامی مراحل بازسازی نیز در ایران انجام پذیرفت. 

یودیت تومالسکی (مدیر موسسه باستان‌شناسی آلمان در تهران) از سال ۲۰۱۰ از طرف مؤسسه به ایران آمد و سال‌هاست در این سمت و به عنوان سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی به‌صورت مشترک با هیات‌های ایران در سایت‌های باستانی ایران فعالیت می‌کند.

او با اشاره به آنکه حوزه فعالیتش درباره دوره‌های ساسانیان و هخامنشیان، تاریخ ایران و آلمان است، گفت: سال‌هاست در منطقه خراسان‌شمالی کار می‌کنم، چراکه معتقد هستم با توجه به آنکه غرب ایران تا حدودی شناخته شده است، اما هنوز در مورد شرق ایران کاوش‌های باستان‌شناسی زیادی انجام نشده است و این محوطه‌ها نیازمند شناسانده شدن هستند.

تومالسکی با اشاره به آنکه طی سال‌های گذشته به صورت تلفیقی در مورد دوره‌های باستانی ایران کار کرده‌است، یادآور شد: درخصوص دوره‌های نوسنگی در منطقه زاگرس اطلاعات زیادی هست که متاسفانه تاکنون در مورد آن کار کمی انجام شده. خودمن دوست دارم و مایلم هستم در مورد شمال ایران، ارومیه کار کنم؛ هم‌چنین در زنجان، قزوین و تهران کاوش‌هایی انجام داده‌ام.

این باستان‌شناس با اشاره به کاوش‌هایی که طی سال‌های گذشته داشت و در خصوص مهم‌ترین و جذاب‌ترین محوطه‌هایی که کاوش کرده است، گفت: همه مناطق ایران به لحاظ باستان‌شناسی جذاب هستند و تمدن خاصی داشتند، پس بهتر است نگاهی کلی به محوطه‌های باستانی ایران داشته باشیم و یک منطقه را جدا نکنیم. 

مدیر موسسه باستان‌شناسی آلمان در تهران درخصوص جایگاه باستان‌شناسی ایران در سطح بین‌الملل نیز گفت: سطح باستان‌شناسی ایران بالاست. دوستان من از آلمان برای پژوهش به ایران می‌آیند. من یک تیم دارم و با گروه‌های ایرانی کار می‌کنم و این همکاری فوق‌العاده است.

به گفته او، برترین دانشگاه‌های آلمان برای تحصیل باستان‌شناسی ایران؛ برلین، توبینگن، مونتسر و مونیخ هستند در این میان رابطه بسیار نزدیکی ببن ایران و آلمان در حوزه باستان‌شناسی وجود دارد. چنانکه دانشجویان زیادی از ایران در دانشگاه‌های آلمان تحصیل می‌کنند.

با وجود آنکه تومالسکی از حضور دانشجویان باستان‌شناس ایرانی در آلمان خبر داد اما اطلاعات دقیقی درخصوص کاوش‌ باستان‌شناسان ایرانی در آلمان نداشت و گفت: اطلاعات دقیقی درخصوص اینکه ایرانی‌ها در چه محوطه‌هایی در آلمان کاوش می‌کنند، ندارم؛ اما می‌دانم دانشجویان و پژوهشگران ایرانی در آلمان حضور دارند.

وی افزود: در دانشگاه‌های آلمان، ایران‌شناسی و زبان‌ فارسی از باستان‌شناسی جدا است. در آلمان، باستان‌شناسی ایران زیرمجموعه باستان‌شناسی شرقی است اما زبان فارسی، ایران‌شناسی و تاریخ ایران در دانشکده‌های دیگر تدریس می‌شود. اما به هر‌حال هرکس که وارد مقوله‌ باستان‌شناسی می‌شود، به تاریخ و زبان‌ آن منطقه هم ارتباط پیدا می‌کند و علاقه‌مند می‌شود.

او با تاکید بر آنکه باستان‌شناسی ایران در عرصه بین‌المللی شناخته شده است، گفت: در محوطه‌ها و مناطق باستانی متعددی در ایران کار کرده‌ام و می‌دانم که این محوطه‌ها و به نوعی باستان‌شناسی ایران در عرصه بین‌الملل شناخته شده است اما باید تبادل اطلاعاتی بیشتری در این زمینه صورت بگیرد.

مدیر موسسه باستان‌شناسی آلمان در تهران با اشاره به آنکه وقتی ۲۵ ساله بود برای نخستین بار به ایران سفر کرد و مجذوب محوطه‌های باستانی ایران شد، گفت: من در سال ۱۹۷۴ کنار رودخانه‌ ماینز در شهر فرانکفورت آلمان به دنیا آمدم و همانجا بزرگ شدم. چون در اعصار گذشته، رومی‌ها در آنجا حضور داشتند، وقتی اطراف آنجا گشت می‌زدم چیزهایی از زیر خاک پیدا می‌کردم که برایم جالب بود. همین باعث شد وقتی وارد دانشگاه شدم تحصیلاتم را در زمینه باستان‌شناسی ادامه بدهم. سال‌ها قبل، هنگامی که به دنبال موضوعی برای تز فوق لیسانس خود بودم، دفتر مؤسسه باستان‌شناسی آلمان در برلین پیشنهاد تحقیق درباره سفالگری عصر آهن در زندان تخت سلیمان _ در ۳ کیلومتری تخت سلیمان در تکاب _ را به علت انصراف نفر قبل به ادامه تحقیق، به من داد. پذیرش این موضوع اولین سفر توریستی مرا در سال ۲۰۰۰ به ایران و تخت سلیمان رقم زد. همین سفر و سفرهای بعد سبب شد تا امروز به عنوان مدیر موسسه باستان‌شناسی آلمان در تهران فعال باشم.

تومالسکی درخصوص محوطه‌های باستانی ایران و جذابیت‌های آن گفت: نمی‌توانم دقیق بگویم که کدام محوطه برایم جذاب‌تر است اما وقتی اولین بار به محوطه‌های باستانی ایران سفر کردم، بهترین و جالب‌ترین خاطره من، مواجهه با آثار باستانی بود.

او با تاکید بر آنکه همه اشیا و آثار باستانی خاص هستند، تصریح کرد: همه آثار مربوط به ایران بی‌نظیرند اما خراسان شمالی و چیزهایی که در این منطقه پیدا می‌کنیم خیلی خاص و ویژه هستند؛ چراکه تاکنون ناشناخته بوده‌اند و اطلاعات زیادی درباره امپراتوری‌های ایرانی و آدم‌هایی که در مناطق شمال شرق ایران زندگی می‌کردند، در دست ندارم. کاوش در این مناطق اطلاعات زیادی از ایران باستان در شمال شرق به ما ارائه می‌دهد.

این باستان‌شناس معتقد است: طی سال‌های گذشته شاهد پیشرفت تکنولوژی ایران در حوزه باستان‌شناسی بودیم البته تعامل‌ها و برگزاری مراسم‌های مختلف مانند همایش‌ها و گردهمایی‌های باستان‌شناسان می‌تواند به رشد باستان‌شناسی کمک کند. در این میان نباید فراموش کرد که روش‌های باستان‌شناسی باید به‌روز شود.