تکدی گری؛ پوست اندازی و تداوم

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اغلب ما تجربه مواجهه با کودک، مرد یا زنی را داشته ایم که لحظه ای در خیابان در انظار عمومی یا حتی کوچه های خلوت جلوی راه را می گیرد و با توضیحی مختصر از مشکلاتش تقاضای پول یا چیزی دیگر می کند.
بهانه های تکدی متفاوت است؛ تقاضای پول برای کرایه تاکسی، برای بازگشت به شهرستان یا کمک برای خرید داروهای یک نسخه. از سوی دیگر، ممکن است متکدی با فروش یک کالا با قیمت بیشتری، پول به جیب بزند.
مدتی این ایده ترویج شد که در قبال کودکان متکدی به جای پول دادن و یا خرید اجناسشان، به آنان غذا و خوراکی بدهیم زیرا پول تکدی خرج همان کودکان نمی شود بلکه آنان از سوی بزرگسالان استثمار می شود. با ترویج این فرهنگ، حال عده ای از متکدیان کودک از اینکه مردم بخواهند برایشان خوراکی بخرند، سوءاستفاده می کنند. چنانکه دیده شده برخی کودکان از رهگذران می خواهند مواد خوراکی را برای شان بخرند و بعد از ورود به مغازه، مواد غذایی همچون روغن، لوبیا و... درخواست می کنند تا این مواد را به خانه ببرند. بعد از خریدِ رهگذر برای کودک، کودکان خریدها را به مغازه دار بر می گرداند و مبلغ کمتری می گیرند.
اگر قبلا در یک مسیر مشخص روزی یک بار با چنین متکدیانی روبرو می شدیم اما این روزها در همان مسیر ممکن است با سه تا چهار نفر مواجه شویم که تقاضای پول یا کمک اینچنین دارند.
این بیانِ درخواست پول یا به عبارتی تکدی گری آشکار و عموما به نحوی است که در یک لحظه قلب شما را می لرزاند و حتی برای اینکه نشان بدهیم سنگدل نیستیم و انسانیت در وجودمان است، دست به جیب می شویم و مبلغی کمک می کنیم. به طور عمومی هم برای توجیه کارمان، پرداخت پول را وظیفه اخلاقی مکم به فقرا و مستمندان، وظیفه انسانی و نوع دوستی، احساس مسوولیت در برابر نیازمندی دیگران و کمک به متکدیان به نیت نذر و صدقه می پنداریم.
برخی می گویند در این اوضاع اقتصادی که مشاغل کاذب و کم درآمد هم زیر تیغ رکود و تورم قرار گرفته، رخدادی مثل بسته شدن یک رستوران یا مغازه می تواند، مشاغل کم درآمد وابسته به آن ها را از میان بردارد و یک مستمند را در اوج فشار به یک متکدی مبدل سازد.
در برابر این انگاره البته گروهی از فعالان مدنی و پژوهشگران این حوزه می گویند تکدی گری حرفه ای منحصر به فرد و دارای پیچیدگی های خاص خود است و الزاما فرورفتن زیر خط فقر دلیلی را برای گسترش تکدی گری نزد افرادی خارج از حلقه های قبیله ای متکدیان فراهم نمی سازد.
با این حال، از دست دادن کار و درآمدهای ناچیز هم در طولانی مدت باعث تزلزل در باورها و ارزش های اخلاقی می شود. در نتیجه برای برخی شاید دیگر این عبارت که با سیلی صورتت را سرخ نگه دار ولی دستت را دراز نکن، بی معنی و فاقد ارزش شود و تکدی گر و دروغگویی های آن را بپذیرد.
تکدی گری در زمره آسیب های اجتماعی قرار می گیرد زیرا فردی که به آن ورود کند هم خود در معرض تهدیدهای ورود به سرقت، قاچاق مواد و سایر خلاف ها و جرائم قرار می گیرد و هم به جامعه آسیب می رساند. به همین خاطر تکدی گری همواره یکی از موضوعات مورد توجه مسوولان کشوری و شهری بوده و آنان نسبت به این موضوع اعلام نگرانی کرده و در حال ارائه راه حل بوده اند.
بنا به گفته «حجت الله میرزایی» معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری، در مرداد ماه سال جاری، آمارهای عملکردی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران نشان می ‌دهد که در سطح شهر تهران، شش هزار و 220 متکدی شناسایی شده‌ اند که از این تعداد چهار هزار و 981 نفر مرد و هزار و 239 نفر زن هستند. از لحاظ سنی هم بیشتر متکدیان در سنین پایین را دختران تشکیل می‌ دهند ولی با افزایش گروه‌ های سنی میزان مردان از زنان پیشی می ‌گیرد. به لحاظ سنی حجم زیادی از متکدیان کودکان زیر 15 سال هستند یا افرادی که بالای 40 سال سن دارند. البته در این میان هر چه سن متکدیان بالاتر می ‌رود، تکدی ‌گری زنانه هم می‌ شود. بیشترین گروه متکدیان تهران بین 51 تا 60 سال دارند و جمعیت ‌شان هزار و 320 نفر است.
براساس گزارش ارائه شده در کارگروه اجتماعی استانداری تهران در بهمن ماه سال جاری، درآمد گدایان از روزانه 20 تا 100 هزار تومان و برای باندها و گروه های حرفه ای تر تا 500 هزار تومان شناسایی شده است.
با این حال، تخمین نسبتا درست یا آمارهای دقیق از تعداد متکدیان در کشور و یا پایتخت وجود ندارد. برخی از کارشناسان و مسوولان نیز معتقدند به دلیل موازی کاری های شهرداری، سازمان بهزیستی، وزارت کار و رفاه و سایر نهادها و سازمان ها هیچ گاه برای شمارش آنان و حتی اقداماتشان به توافق نرسیده اند و تا وقتی بانک اطلاعاتی از متکدیان نداشته باشیم، مواجه با آن برای حل این معضل به سرانجام نخواهد رسید.
اگر چه در جلسه کارگروه اجتماعی استانداری تهران در روزهای آخر بهمن ماه، مطرح شد که حدود 13 دستگاه در موضوع آسیب های اجتماعی و ساماندهی متکدیان وارد شده اند که بهزیستی، فرمانداری تهران، شهرداری تهران، کمیته امداد، قوه قضاییه و نیروی انتظامی وظایف مهمی در این بخش با اقدامات هماهنگ کننده استانداری تهران به عهده دارند.
تاکنون اقدامات شهرداری و بهزیستی معطوف به جمع آوری متکدیان از سطح شهر بوده ولی اقدامات عمیق و گسترده ای همچون توانمندسازی متکدیان و ... صورت نگرفته است. به نظر می رسد تا زمانی که به مساله تکدی گری به عنوان یک محصول ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نگاه نشود، هر اقدامی منجر به شکست خواهد بود و این مساله نیازمند یک دید جامع است و نباید گذری از آن عبور کرد.
اینکه برخی از مسوولان براساس پژوهش ها می گویند بیش از نیمی از متکدیان در باندها و مافیای تکدی گری عضو هستند و یا تکدی گری به شیوه خانوادگی موجود است و صرفا بر مبنای این گزاره که «اگر دادنده ای نباشد، گیرنده ای نخواهد بود» تبلیغ می شود که به متکدیان کمک نکنید، حضور متکدی در سطح شهر کمرنگ نخواهد شد، زیرا در هر صورت این متکدیان به نحوی احساسات را جریحه دار می کنند ولی اگر با ترویج کمک به خیریه ها و سازمان های مردم نهاد، حمایت ها و احساسات مردم را در مجاری درست قرار داد، فرهنگسازی پایدار و صحیح رخ خواهد داد تا مردم به فرد متکدی کمک نکنند بلکه به نهادها کمک کنند تا چهره شهر از تکدی گری آشکار پاک شود.
پژوهش *9459**9279