تالاب، طلای در آب

کارکردهای مهم تالاب‌ها محدود و یکی دو تا نیست و هر کدام بسته به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی، اهمیت ویژه خود دارند اما همه آنها در کارکردی مانند جلوگیری از هجوم ریزگردها و پیشگیری از گرد و غبارهای محلی و منطقه ای هم قسم هستند.

**حافظان خوبی برای محیط زیست نبودیم
هرچند مواهب زیست محیطی و به ویژه تالاب ها با آن دل های دریایی، هنگام بقایشان برای انسان سنگ تمام گذاشته اند اما این مهربانی یک طرفه بوده و ما در نهایت بی مهری و بی وفایی با آنها رفتار کرده ایم.
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست با محور قرار دادن وضعیت تالاب ها در این باره گفت: در طول 40 سال از انقلاب خدمات زیادی در صنعت سیاست و عرصه های فرهنگی و اجتماعی انجام شده اما واقعیت این است که در همین مدت، حافظان خوبی برای محیط زیست نبودیم.
عیسی کلانتری افزود: علت اصلی شکست سیاست های زیست محیطی در 40 سال گذشته، قرار دادن توسعه در مقابل محیط زیست بود اما دولت روحانی مصمم به برقراری پیوند منطقی بین حفاظت محیط زیست و توسعه کشور است و با این رویکرد در آینده محیط زیست بهتری خواهیم داشت.
وی ادامه داد: یکی از اجزای توسعه پایدار، حفظ محیط زیست و حقوق نسل های آینده است که تاکنون با استفاده بی رویه و تخریب محیط زیست، حقوق آیندگان را به رسمیت نشناختیم.

** سالی 20 هزار میلیارد ریال هزینه احیای دریاچه ارومیه
به گفته کلانتری، دریاچه ارومیه را خشک کردیم و اکنون با سالی 20 هزار میلیارد ریال می‌ خواهیم آن را به توان اکولوژیک گذشته اش برگردانیم.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: تالاب انزلی هم با مواد آلی و فاضلاب شهری پر شده و از آن فقط یک نیزار باقی مانده است و تالاب گاوخونی نیز به بهای توسعه کشاورزی و صنعت اصفهان خشکانده شد.
کلانتری تصریح کرد: تالاب هامون را نیز همسایه ها خشکاندند و سیستان و بلوچستان در هر سال 170روز توفان خاکی دارد.
به گفته وی، جازموریان نیز با سدسازی خشک شد و فکر کردیم اختصاص حقابه تالاب ها هدردادن منابع است واکنون با شرایطی روبرو هستیم که احیای تالاب ها هزاران میلیارد تومان پول می‌ خواهد تا مردم از گرد و غبار محفوظ بمانند.
وی اضافه کرد: شهر شیراز نیز به سبب شرایط زیست‌ محیطی نامساعد دریاچه بختگان در معرض تهدید گرد و غبار است و اکنون دانشگاه شیراز و دیگر مراجع علمی به فکر احیای آن هستند و از سوی دیگر برای کشت برنج در همین منطقه سدهای سیوند و ملاصدرا ساخته شد که فکر کردیم اینها به نفع ماست و تهدیدهای زیست محیطی جدیدی رقم زدند.
کلانتری ادامه داد: مجموعه این شرایط نشان می دهد در مواجهه با محیط زیست عاقلانه رفتار نکرده ایم و این عرصه قربانی لجبازی ها شده است.

** رییس جمهوری دغدغه تالاب دارد
رییس سازمان حفاظت محیط زیست، حفظ و احیای تالاب ها، مهار ریزگردها، مدیریت پسماند ها و حل مشکل آلودگی هوای کلانشهرها را چهار خواسته مهم رییس جمهوری از خود اعلام کرد.
کلانتری، با اشاره به برنامه دولت برای احیای دریاچه ارومیه گفت: اگر دریاچه ارومیه در مسیر احیا قرار نمی گرفت، پنج میلیون نفر باید از شهرهای ارومیه، تبریز، مراغه و دیگر مناطق مسکونی محدوده دریاچه ارومیه مهاجرت می‌کردند.
وی یاد آور شد: در رویکردهای جدید، سازمان حفاظت محیط زیست، ضمن قاطعیت در رعایت قوانین زیست محیطی تنها به دادن جواب منفی به برنامه های توسعه ای بسنده نکرده و راه حل نیز ارائه می دهد.
وی مخالفت با هرگونه صنایع آب بر درون سرزمینی را یکی از موارد سیاست‌ های قاطعانه محیط زیست اعلام و اضافه کرد: در زمان امضای کنوانسیون رامسر، (حدود 48 سال پیش) میزان آب تجدیدپذیر ایران 132 میلیارد مترمکعب بود که اکنون به 80 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
کلانتری متذکر شد: در حالی که کشورها حق دارند فقط از 40 درصد منابع آبی تجدیدپذیر خود استفاده کنند، میزان استفاده ایران از این منابع 120 درصد بوده و با این شرایط انتظار داریم تالاب‌ها را نگه داریم.
وی ادامه داد: مصمم هستیم از تمام شعور اجتماعی کشور در حفظ محیط زیست استفاده کنیم که به این منظور تمام دانشگاه های مادر را در حفظ محیط زیست انسانی و طبیعی به کار گرفته ایم.
وی همچنین خواستار مشارکت فراگیر مردم در فعالیت های زیست محیطی شد و اظهار داشت: به عنوان مثال سه میلیون هکتار تالاب آبی داریم که بدون همکاری مردم قابل نگهداری نیست.

** تصویب لایحه حفاظت از تالاب ها گامی دیر اما مثبت
رییس سازمان حفاظت محیط زیست در بخش دیگری از سخنان خود از مجلس شورای اسلامی برای تصویب لایحه های حفاظت از تالابها قدردانی و اظهار امیدواری کرد این اقدام بتواند بخشی از بی مهری های گذشته به تالاب ها را جبران کند.
وی از تالاب ها به عنوان قربانیان صنعت و کشاورزی نام برد که با قطع حقابه آنها در گذشته، اکنون ناچار به پرداخت هزینه های بیشتر برای احیای احتمالی آنها هستیم.
کلانتری ادامه داد: به زودی آیین نامه اجرایی حفاظت از تالاب ها در هیات دولت تصویب خواهد شد و کمیسیونی به ریاست معاون اول رییس جمهوری و با حضور 9وزیر ، این موضوع ساماندهی خواهد شد و وزارت نیرو نیز به صورت رسمی حقابه تالاب ها را می دهد.

**پول تالاب سرِ سفره تالاب نشینان بیاید
استاندار هرمزگان نیز تالاب ها را یکی از موهبت ها، مزیت ها و فرصت های می داند که منافع آن باید با زندگی مردم و ساکنان مناطق تالابی پیوند بخورد و وضعیت زندگی و معیشت آنها را بهتر کند.
فریدون همتی افزود: بندر خمیر نیز که میزبان روز جهانی تالابهاست مزیت های فراوانی دارد و تالاب خورخوران از مهمترین ظرفیت های آن است.
وی ادامه داد: این تالاب باید به فرصتی برای خلق اشتغال و ثروت و محل تعامل فرهنگی تبدیل شود و گردشگران داخلی و خارجی را به منطقه جذب کند.
استاندار هرمزگان برگزاری برنامه روز جهانی تالاب ها در بندرخمیر را فرصتی برای معرفی جاذبه های این منطقه معرفی و اظهار امیدواری کرد :این برنامه سال آینده در سطح بین المللی برگزار شود.

**روز جهانی تالاب نماد همبستگی زیست محیطی مردم است
اما پیش از اجرایی شدن ایده استاندار هرمزگان برای پیوند اقتصادی تالاب ، این مردم بندر خمیر بودند که پیشقدم شدند و با بر عهده گرفتن میزبانی برنامه روز جهانی تالاب ها ، نشان دادند به اهمیت ابعاد اجتماعی و فرهنگی تالاب ها نیز واقف هستند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست هرمزگان در این باره گفت: برای برگزاری و میزبانی مراسم جهانی تالاب، تمام قشرهای فرهنگی، اجتماعی، اجرایی و مدیریتی بندرخمیر همکاری کردند و این برنامه به نماد همبستگی زیست محیطی تبدیل شد.
حبیب مسیحی تازیانی در مراسم روز جهانی تالاب در بندرخمیر که با حضور معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، افزود: دغدغه مندی مردم این منطقه نسبت به حفظ تالاب خورخوران منحصر بفرد است و با وجود هم مرزی شهری با 35 کیلومتر نوار ساحلی تالابی، تاکنون کوچکترین تعرضی به این پهنه زیست محیطی گزارش نشده است.
وی ادامه داد: چهار تالاب هرمزگان به مساحت 209 هزار هکتار در کنوانسیون رامسر ثبت شده و یک تالاب نیز در حال ثبت است که هر یک از این تالاب ها دارای ارزش زیست محیطی و گردشگری هستند.
مسیحی تازیانی اضافه کرد: بزرگترین تالاب هرمزگان تالاب خورخوران در بندر خمیر است و تالاب شیدوَر نیز به عنوان پناهگاه حیات وحش و آبسنگ های مرجانی دارای اهمیت بین المللی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان ادامه داد: تالاب های شورشیرین شهرستان میناب از پهنه های بزرگ گِلی و تالاب گز و حرای سیریک از جاذبه های شرق و تالاب گابریک از مهم ترین عرصه های زیست محیطی و گردشگری هستند.

**اسکله بندر خمیر مصداق تلاقی موفق توسعه و محیط زیست است
نماینده مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی گفت: صدور مجوز و آغاز عملیات اجرایی اسکله چند منظوره بندر خمیر یکی از مصداق های برخورد عاقلانه و تلاقی موفق مباحث توسعه ای با مسائل زیست محیطی در کنار عرصه حساسی مانند تالاب هاست.
حسین هاشمی تختی هم افزود: سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به کارکرد نظارتی خود نباید به عنوان سدی در برابر فعالیت های توسعه ای شناخته شود.
لایه های پنهان گفته های رییس کمیته بنادر و صنایع دریایی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی وقتی آشکار می شود که بدانیم؛ اسکله بندر خمیر در حدود 2 کیلومتری شرق اسکله موجود شیلات و در مجاورت تالاب بین المللی خورخوران جانمایی شده که برای اولین بار عملیات اجرایی آن در دهه فجر سال 91آغاز شد اما به دلیل مشکلات زیست محیطی و با شکایت سازمان حفاظت محیط اوایل سال 94، ادامه ساخت آن متوقف شد.
این طرح پس از جلب رضایت حفاظت محیط زیست ادامه یافت و آذر ماه امسال با حضور رییس مجلس شورای اسلامی، عملیات اجرایی آن برای دومین بار از سرگرفته شد.
اما در راستای استفاده از ظرفیت های مردمی و الگوسازی امسال در مراسم روز جهانی تالاب ها قهرمانان تالاب معرفی و تقدیر شدند.
در مراسمی که در شهر تالابی بندر خمیر برگزار شد، در حوزه اجرایی درویش شریفی، فعال محیط زیستی هرمزگان به دلیل مجموعه تلاش ها در تولید کشت و مراقبت نهال حرا در تالاب خورخوران و نواحی ساحلی جزیره، حضور دلسوزانه و خود جوش در رویشگاه حرا واقع در تالاب خور خورانِ استان هرمزگان به عنوان قهرمان تالاب معرفی و تقدیر شد.
در همین بخش 2نفر به شرح زیر شایسته تقدیر شناخته شدند:
محمد کوشافر فعال محیط زیستی به دلیل تهیه محتوا برای تلگرام و وبلاگ، حضور در کارگروه های مرتبط استانی، سخنرانی و عضویت در سازمان های مردم نهاد و دبیری علمی ویژه نامه زاینده رود مجله دانش درباره تالاب گاوخونی در استان اصفهان و حامد پاکپور فعال محیط زیستی تقدیر شدند.
این دو نفر در سرشماری پرندگان و وضعیت آب تالاب، راه اندازی اولین آمبولانس تخصصی حیات وحش و درمان حیات وحش، پاکسازی تالاب از لاشه 50 پرنده مبتلا به آنفولانزای حاد پرندگان، ساخت نماهنگ و برگزاری نمایشگاه و کارگاه، برگزاری تور پرنده نگری، همکاری در برگزاری روز جهانی تالاب در تالاب میقانِ استان مرکزی همکاری داشتند.

** سمن های برتر
در حوزه مشارکت نیز مریم اقبالی از موسسه ایده نو دوستدار هرمزگان به عنوان اولین سمن (سازمان مردم نهاد) حفاظت گونه در معرض انقراض لاکپشت منقار عقابی در هرمزگان، جلب حضور فعال و پرشور زنان و گشت زنی های مداوم شبانه و روزانه در طرح حفاظت از لاکپشت های منقار عقابی و لانه های آنها در جزیره هنگامِ استان هرمزگان، به عنوان قهرمان تالاب شناخته شد.
در همین بخش محمدرضا بلوک از سازمان مردم نهاد گروه دوستداران طبیعت بندرخمیر به دلیل انجام مستمر و مداوم پاکسازی ساحل تالاب، برگزاری نمایشگاههای مرتبط با تالاب و صنایع دستی تالابی،توزیع بروشور و کیسه زباله در روز جهانی محیط زیست در ساحل کندال، کاشت نهال حرا در امتداد ساحل تالاب خورخورانِ هرمزگان شایسته تقدیر شناخته شد.
همچنین محمد مه رو از موسسه رفتگران طبیعت استان گیلان به دلیل گشت زنی و پاکسازی و پیگیری مداوم وضعیت و تنوع زیستی تالابها ، پیگیری و گزارش تخلفات، برگزاری کارگاههای آموزشی، تیمار و رهاسازی پرندگان مصدوم در تالاب های امیرکلایه و بوجاقِ استان گیلان به عنوان شایسته تقدیر معرفی شد.

** قدردانی از محققان تالاب
عنوان قهرمان تالاب در حوزه تحقیقاتی - مطالعاتی نیز به دلیل انجام تحقیقات گوناگون، مقاله ها و کتاب های گوناگون در خصوص تالاب میقان به امیر نصاری از شهرستان اراک رسید.
مهدی مهدی نسب از شهرستان پلدختر نیز به دلیل نگارش مقاله های علمی – پژوهشی در خصوص تالاب ها شایسته قدردانی شناخته شد.

**محیط بانان برتر
در بخش محیط بان نمونه تالابی، حسن گلپور حسنعلی ده با 29 سال سابقه محیط بانی در تالاب امیرکلایه به دلیل مجموعه فعالیت ها از جمله حفظ و حراست از عرصه طبیعی تالاب امیر کلایه ، جلوگیری از شکار و صید در منطقه، ممانعت از تعرض به تمامیت منطقه از جمله جلوگیری از برداشت آب تالاب و تغییر کاربری اراضی، حفظ گونه های گیاهی و جانوری، هدایت و آموزش بازدید کنندگان و جلب مشارکت های مردمی به عنوان محیط بان نمونه و قهرمان تالابی معرفی شد.
جهانگیر تن آسان نیز با 15سال سابقه محیط بانی در تالاب گمیشان استان گلستان، به دلیل اجرای دقیق ماموریت های محوله در زمینه کشف جرائم و دستگیری متخلفان صید غیر مجاز آبزیان و دستگیری فعالان غیر مجاز صید و زنده گیری پرندگان شکاری و همچنین برخورد با شکارچیان غیر مجاز پرندگان آبزی و کنار آبزی تالاب گمیشان شایسته تقدیر معرفی شد.

**کلام آخر: مردم ، مردم و باز هم مردم
'ما در مواجهه با تغییر اقلیم ناتوان نیستیم'؛ کنوانسیون رامسر این جمله را برای شعار سال 2019 خود برگزید چرا که تالاب ها نقشی بی بدیل در مواجهه با تغییر اقلیم دارند.
تالاب ها بزرگترین تثبیت کننده های کربن گازی هستند که منشاء اصلی تغییرات اقلیمی به شمار می رود و پیت لندهای کره زمین میلیاردها تن کربن را در خود ذخیره کرده اند .
کشور ما متاسفانه یکی از تولیدکنندگان بزرگ کربن در جهان است و ضروری است تمهیدات لازم در جهت کاهش و انتشار این آلاینده ها را به کار بندد.
حفظ و توسعه تالاب ها وجنگل ها یکی از راهکارهای کاهش کربن جو است که کشور می‌ تواند در سیاست‌ های کلان خود به آن توجه کند.
خوشبختانه چنین اقدام هایی در توصیه های کنوانسیون تغییر اقلیم نیز تاکید شده است.
حفظ و حمایت از تالاب ها فقط مسئولیت دولت‌ها نیست و دولت به تنهایی از عهده آنها بر نمی آید و باید همه نقش خود را درست ایفا کنند.
کنوانسیون رامسر شعار سال 2016 خود را نیز تالاب ها و جوانان برگزیده بود و بدین وسیله، به نقش مهم جوانان در روشنگری اهمیت تالاب و ایجاد تشکل های زیست محیطی تاکید کرده بود.
جوانان گروه‌های آرمانگرای مردمی هستند که به راحتی می توانند از دو ابزار تحصیلات و دنیای مجازی در جهت اشاعه ارزش ها و کارکردهای تالاب ها در بین اقشار مختلف مردم استفاده کنند.
13 بهمن 1397، مصادف با دوم فوریه سالروز امضای کنوانسیون رامسر و روز جهانی تالابها مسئولان ملی و منطقه ای و مردم محلی در بندر زیبای خمیر گرد هم آمدند تا در کنار یکدیگر، تعهد اخلاقی اجتماعی و حقوقی خود نسبت به حفظ و حمایت از تالاب ها را اعلام کنند.
مراسم بزرگداشت روز جهانی تالاب در بندرخمیر نشانه همت تلاش و اراده مردم و مسئولان شهری و استانی و رهبران معنوی مردم منطقه در ارزش دادن به تالاب همجوار خود بوده و بنابراین بندرخمیر می تواند الگوی مناسبی برای یک شهر نمونه ملی تالابی برای سایر شهرهای کشور باشد و لازم است در سطح جهانی نیز فعالیت‌های مردم این منطقه منعکس گردد تا مردم دیگر نقاط جهان نیز عزم و اراده مردم را در جهت حفظ تالاب خود را شاهد باشند و به آن احترام بگذارند.
گزارش: هومن محمدکرمی
2094/6048