پرداخت یارانه بنزین قابل تداوم نیست

در روزهای اخیر، سخن از طرحی به میان آمد که در چارچوب آن به هر ایرانی روزانه یک لیتر بنزین اختصاص می‌یابد. هر چند بعدها گفته شد این سهمیه معادل 24 لیتر بنزین برای هر ایرانی در طول یک ماه خواهد بود. نویسندگان این طرح استدلال می‌کردند با توجه به اینکه بخشی از جامعه اساساً از وسایل نقلیه شخصی برخوردار نیستند، باید این سهمیه به‌ازای هر فرد، نه وسیله نقلیه اختصاص یابد تا عدالت در آن رعایت شود و افرادی که از تمام یا بخشی از سهمیه خود استفاده نمی‌کنند، قادر باشند مابه ازای ریالی آن را دریافت کنند.

این در حالی است که غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1398 مجلس از مخالفت اعضای این کمیسیون با افزایش قیمت و سهمیه‌بندی سوخت در سال آینده خبر داد و گفت: حدود 40 پیشنهاد در خصوص قیمت سوخت و سهمیه‌بندی آن دریافت شده بود که هیچ کدام از پیشنهادات رأی نیاورد. نمایندگان مجلس به دلیل آثار تورمی که به دلیل افزایش قیمت و سهمیه‌بندی در جامعه ایجاد می‌شود، به هیچ یک از پیشنهادها رأی مثبت ندادند.

تاجگردون همچنین گفته که دولت اختیار دارد اگر در سال 1398 به جمع‌بندی برسد، اصلاحات خود را انجام دهد، اما در قانون بودجه سال 1398 تا آنجا که کمیسیون تلفیق تصمیم گرفته هیچ مصوبه‌ای در خصوص سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین وجود ندارد.

آیا می‌توان از این تصمیم این‌گونه برداشت کرد که نمایندگان مجلس علاقه‌ای ندارند تغییر در وضعیت سوبسیدهای پرداختی به حامل‌های سوخت به نام آن‌ها تمام شود؟ آیا با وضعیت مصرف فعلی و همچنین انگیزه بالای قاچاقچیان سوخت که ناشی از تفاوت قیمت حامل‌های انرژی بین ایران و کشورهای همسایه است، چاره‌ای جز ایجاد تغییر در شیوه قیمت‌گذاری و تخصیص سوخت وجود دارد؟

** ناچار می‌شوند این طرح را بپذیرند

ایرناپلاس در این رابطه با علی سرزعیم، اقتصاددان و مدرس دانشگاه گفت‌وگو کرده است. سرزعیم در رابطه با طرحی که دیروز در کمیسیون تلفیق رد شد، می‌گوید: ما هیچ راهی غیر از این نداریم و تا انتهای سال نیز به همین نتیجه می‌رسیم. اکنون این طرح را رد می‌کنند، اما ناچار می‌شوند چند ماه دیگر آن را بپذیرند.

وی با تأکید بر اینکه وضعیت فعلی قابل تداوم نیست، اظهار می‌کند: فشاری که دارد به بخش پایین جامعه می‌آید قابل تحمل نیست و دولت هم پول دیگری ندارد. تنها جایی که باقی مانده حامل‌های انرژی است. دیر یا زود بالأخره تصمیم می‌گیرند این کار را انجام دهند.

** ترس از تغییر جدی است

سرزعیم در رابطه با تأثیر انتخابات سال آینده مجلس بر بررسی لایحه بودجه سال 1398 می‌گوید: شاید این مسئله نیز مطرح باشد. مسئله این است که در رابطه با بنزین ترس از تغییر خیلی جدی است؛ همیشه نیز این‌گونه بوده است.

وی در رابطه با سایر عوامل مؤثر در این زمینه اظهار می‌کند: فشار دهک‌های برخوردار نیز در این زمینه خیلی زیاد است که می‌خواهند وضعیت فعلی ادامه داشته باشد. همچنین در این شرایط تورمی، ترس از تورم‌زایی تغییر در این زمینه نیز وجود دارد. کسانی که این طرح را رد کردند، چند ماه دیگر دوباره ناچار می‌شوند نظر خود را عوض کنند.

** حضور دهک‌‌های برخوردار در نهادهای تصمیم‌گیر

سرزعیم با اظهار اینکه طرحی که ارائه شد کارایی لازم را داشت و من جزو طرفداران آن بودم، می‌گوید: یک قاعده بازی وجود دارد که دهک‌های بالا، بهره‌مندی بیشتری از منابع دولت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم دارند؛ یارانه و سوبسید بنزین نیز یکی از آن‌ها است. حضور دهک‌‌های برخوردار در ساختار قدرت و نهادهای تصمیم‌گیر نیز بیشتر است. بنابراین ایده آن‌ها مبنی بر ادامه وضعیت موجود و تغییر نکردن سیاست‌هاست، زیرا در آن صورت ضرر می‌کنند.

این اقتصاددان یادآوری می‌کند: شرایط دارد سخت می‌شود، فشار به دهک‌های پایین بیشتر است و این می‌تواند نظم اجتماعی و سیاسی را به هم بریزد. بنابراین چه خوششان بیاید و چه خوششان نیاید، ناچارند تغییر رویه دهند.

** تداوم پرداخت سوبسید بنزین امکان‌پذیر نیست

وی با تأکید بر اینکه در سال 1398 مجبوریم با شیوه جدیدی مدیریت و قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی را انجام دهیم، می‌گوید: علتش این است که با ادامه روند فعلی، دولت دچار تنگنای مالی شدید شده و وضعیت طبقات محروم خیلی وخیم می‌شود. تداوم پرداخت سوبسید بنزین نیز با این حجم مصرف و قاچاق دیگر امکان‌پذیر نیست. بالأخره باید تغییری صورت گیرد. منصفانه‌ترین تغییری که می‌توان انجام داد و هزینه سیاسی آن نیز برای دولت پایین باشد، همین طرح است.

گزارش از حامد حیدری

**اداره کل اخبار چندرسانه ای**ایرناپلاس**