مهارت حلقه مفقوده حضور کودکان در فضای مجازی

به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، ششمین نشست «نقد و اندیشه» با موضوع حضور کودکان در فضای مجازی امروز در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با شرکت دکتر محمدحسین فیروزی روانپزشک، مهندس خسرو سلجوقی مجری طرح توسعه خدمات فضای مجازی کودک و دکتر عطیه فلاح شهیدی کارآفرین و تولید کننده محتوا برگزار شد.

** فلسفه تربیت فرزند
دکتر فیروزی روانپزشک کودک و نوجوان با اشاره به این که والدین و کودکان آنها در دو دنیای متفاوت بزرگ شده اند، گفت: دنیایی که ما در آن بزرگ شدیم و دنیایی که آن ها بزرگ شده اند، تفاوت های بسیار زیادی با هم دارد و همین مسئله موجب تفاوت ما هم می شود. در دنیای مدرن مهم ترین شاخص برای زندگی با کیفیت آموزش است.
وی افزود: والدین و افرادی که با کودکان در تعامل هستند باید برای رویارویی با مسائل مربوط به کودک آموزش ببینند. ما مشکل زیربنایی فلسفه تربیت فرزند داریم و همین مسئله باعث بروز مشکلات زیادی می شود. پژوهش ها نشان می دهد بچه هایی به سمت مشکلات می روند که یک سویه رشد می کنند مثلا فقط از آن ها خواسته می شود که درس بخوانند و نمرات خوب بیاورند و سایر نیازهایشان از سوی والدین خیلی مورد توجه قرار نمی گیرد.
این روانپزشک در ادامه گفت: مهم ترین مشخصه انسان ها ارتباط است و اگر این ارتباط به درستی شکل نگیرد به چیزهای دیگری پناه می بریم. مثل خانه، ماشین و اشیای دیگر. مرحله بعدی پناه بردن به دنیای مجازی است و متاسفانه گاهی اوقات زمانی که این مرحله نیز جواب نمی دهد، فرد ممکن است به سمت مواد مخدر برود. این مهارت ابتدا بین کودک و والد شکل می گیرد. برای به وجود آمدن رابطه عمیق و صمیمی باید از وابستگی به سمت و سوی دلبستگی حرکت کرد.

**حفاظت درست از کودک
به گفته فیروزی، برخی از والدین فرزندان شان را در خانه نگه می دارند، با این ذهنیت که از مشکلات دور باشد و به قول معروف خار به پایشان نرود. به همین واسطه شروع می کنند به ایجاد ارتباط بین دنیای مجازی و فرزندشان. از این طریق دنیایی از اطلاعات به سمت کودک روانه می شود که شاید برای او مناسب نباشد. این در حالیست والدین می توانند کفش پای کودک شان کنند و او را به دنیای واقعی ببرند.

**عدم کفایت ظرفیت ها
در ادامه مهندس خسرو سلجوقی، مجری طرح توسعه خدمات فضای مجازی کودک گفت: در زمینه کودک ظرفیت های خوبی ایجاد شده اما کافی نیست. در سال 1393، طی پژوهشی که روی کودکان 3-5 سال ایران انجام شد، مشخص گردید 65 درصد کودکان ایرانی دارای موبایل و تبلت هستند که این عدد قابل توجهی است. این آمار دو سویه است. برخی از آن ابراز نگرانی می کنند و برخی آن را فرصت می دانند. از نظر من می توان از این آمار برای ساخت فرصت استفاده کرد. اما متاسفانه نه کودکان و نه خانواده های شان به سمت مهارت آموزی نرفته اند.
«در ارتباط با این 65 درصد کودکی که موبایل و تبلت در اختیار آن ها قرار دارد، میزان اندکی برای خرید محصول برایشان هزینه می شود. 4درصد کودکان شش ماهه دارای موبایل و تبلت هستند که فقط با انگشت روی آن می زنند و چیزی می بینند. برنامه های خارجی سرویس رایگان می دهند چون درآمد خود را از محل دیگری خصوصا تبلیغات به دست می آورند. اما سرمایه گذاران در کشور ما به این سبک کسب درآمد آگاه نیستند.»
او در ادامه گفت: خانواده های ما همچنین با مقوله «لانچر» آشنا نیستند. ما ابزاری در نرم افزارها داریم که اگر در تنظیمات آن قسمت را که نیاز است از نگاه کودکان دور باشد ، تیک بزنند می توانند استفاده اینترنت توسط کودکان را کنترل کنند. این تیک در گوگل ویندوز و اغلب نرم افزارها وجود دارد و مشکل این است که خانواده ها از آن مطلع نیستند.

**دریافت خوب اطلاعات
وی افزود: در تعریف بین المللی، به فردی کودک اطلاق می شود که بین 0 تا 18 سال سن داشته باشد. اما در کشورمان ما این عدد را از منفی یک لحاظ می کنیم. نه ماه جنینی و سه ماه قبل از بارداری هم می تواند در تربیت کودکان تاثیرگذار باشد. ما تقریبا برای بخش های مختلف سنی، متولی خاص داریم اما در بخش کودکان زیر 5-6 سال متولی خاصی وجود ندارد. سازمان بهزیستی موظف است که روی مهدکودک ها نظارت کند و شرایط مناسبی را برای کودکان مهیا کند.
وی در ادامه متذکر شد: البته بر اساس پژوهش ها تنها 13درصد از والدین فرزندان خود را به مهدکودک می برند و سایرین توسط پدر و مادرها تربیت می شوند. اما این والدین مگر چقدر به جامعه شناسی و روانشناسی مسلط هستند؟ گمان می کنم اگر به صورت هوشمندانه از فضای مجازی استفاده کنیم می توانیم اطلاعات خوبی را برای والدین تهیه کنیم تا آن ها خوراک خوبی برای فرزندان شان بیابند.

**استفاده درست از محتوا
مهندس سلجوقی در ادامه به محتوای مجازی اشاره کرد و گفت: محتوای مورد نیاز کودک ما در فضای مجازی کم است اما از همین محتوای موجود و کم نیز به درستی استفاده نکرده ایم. فضای مجازی می تواند مانند یک کاتولوگ راهنما عمل کند و اطلاعاتی در اختیار کودک و والدش بگذارد که به دردشان می خورد. امروزه با استفاده از تکنولوژی مانند بلاکچین می توانیم کاربران را شناسایی و برای آن ها محتوای مناسب ایجاد کنیم.
وی افزود: در شرایطی که ما با بحران تورم و تحریم رو به رو هستیم، مطالعات اقتصادی نشان می دهد که در بخش خدمات و محتوا ایران بهترین جا برای سرمایه گذاری مالی است و می توان با استفاده از آن بازار داخلی و بین المللی را به دست گرفت.

**گرایش فزاینده به فضای مجازی
دکتر فلاح شهیدی متخصص محتوای کودک نیز در جمع بندی صحبت های شرکت کنندگان در ششمین نشست «نقد و رسانه» گفت: قبل از این که شبکه های مجازی مانند اینستاگرام و تلگرام وارد دنیای ما شوند، ما به عنوان کاربران وایبر و فیس بوک در دنیای مجازی فعالیت می کردیم. حتی قبل از آن هم ایمیل ما را با دنیای مجازی متصل می کرد.
این عقبه نشان می دهد که ما گرایش فزاینده ای به فضای مجازی داریم. سوال مهم این است که چرا ما به آن سمت حرکت کردیم؟
« اگر خوب نگاه کنیم می بینیم که مردم الان به خبری که از شبکه های اجتماعی می گیرند، اعتماد بیشتری دارند تا شبکه های رسمی خبری. البته در برخی موارد قابل سرزنش هم نیستند. ما به عنوان والد در این خط سیر می کنیم و خروجی این رفتار پدر و مادری می شود که موبایل و دیوایس دستش است و مدام در آن ها می چرخد.»
وی افزود: چیزی که بچه از دور می بیند، پدر و مادری هستند که دائم گوشی به دست دارند. کودک این ها را از ما یاد می گیرد و همان کارها را انجام می دهد. موضوع اصلی این است که ما نه تنها در حوزه تولید محتوا برای کودک ضعیف عمل می کنیم، بلکه برای والدی هم که باید کودکش را تربیت کند محتوای خوبی نداریم.

**سرمایه گذاری کنید
فلاح شهیدی افزود: در حوزه سرگرمی و بازی ها باید کارهای زیادی انجام دهیم. زیرساخت های فکری کودکان در هزار روز اول که مغزش 80 درصد رشد می کند، قابلیت رفتن به سمت و سوی درست را دارد. برای این آموزش درست نیاز است که والدین به نکات رفتاری مهم تسلط داشته باشند.
سلجوقی در تکمیل صحبت های شهیدی گفت: ما برای تولید محتوای کودک به سرمایه گذار و شرایط مناسب برای ثبت مالکیت معنوی نیاز داریم. برای تولید بازی نیاز به سرمایه عظیم است. سرمایه گذارهای ما باید بدانند سرمایه گذاری در این حوزه بازگشت سرمایه خوبی دارد. طبق پژوهش هایی که انجام شده است، هر یک دلاری که در دنیا برای کودکان زیر 2 سال سرمایه شود، 16 دلار برگشت دارد. ولی ما به این توجه نکرده ایم.
او در ادامه گفت: ما مشغول مذاکره با قوه قضاییه هستیم تا استنادپذیری مالکیت معنوی انجام شود تا اگر یک نفر یک بازی ساخت دیگری نتواند از آن استفاده کرد. همین مسئله ریسک سرمایه گذاری را پایین می آورد.

**پناه به فضای مجازی
دکتر فیروزی نیز در ادامه نشست افزود: انسان به ارتباط نیاز دارد. کودکی درگیر اعتیاد به رسانه می شود که ارتباطش با بقیه چیزها قطع است. ارتباط کودک با همه چیز قطع شده چون والدش او را نمی شناسد. مانند قول؛ چیزی که والدین بارها به فرزندشان می دهند اما به آن عمل نمی کنند و کودک دوباره به سمت همان فضایی که برای خودش پیدا کرده، پناه می برد.
علمی*م.ش*2017