لطفا با مدرک وارد شوید!

به گزارش ایرنا، تحصیلات دانشگاهی به خودی خود مساله بدی نبوده و باید آن را یک شاخص مثبت در زندگی هر فرد و برای جامعه دانست، اما اگر این تحصیلات در سطح دانش، علم و تخصص فرد تاثیر چندانی نگذارد و صرفا ارزش تحصیل در دانشگاه به گرفتن مدرک خلاصه شود، دیگر نمی توان تلقی مثبتی از این موضوع داشت.
همچنین باید یادآور شد اگرچه نفس کسب علم و دانش پسندیده است و دین اسلام نیز به آن تاکید و سفارش کرده اما اینکه افرادی این اصل را وسیله قرار داده و تنها برای کسب مدرک راهی دانشگاه می شوند، جای ایراد و تاسف دارد.
گفته می شود، تعداد دانشگاه های موجود در ایران از کشور چین و هند بیشتر است! و یا تعداد دانشگاه های ایران پنج برابر کشورهای توسعه یافته است، این تورم دانشگاهی را باید با مدرک گرایی موجود در جامعه مرتبط دانست.
نزدیک به دو دهه است که مدرک گرایی در ایران به یک فرهنگ تبدیل شده، فرهنگی که با خود آثار و تبعات منفی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بدنبال داشته است و هر روز دامنه آن وسیع تر و به یک معضل جدی تر تبدیل می شود و با این رویه حجم بالایی دکتر و مهندس و ... با کیفیت نازل به جامعه تحویل داده می شود.
رشد بدون برنامه ریزی شده و تصاعدی دانشگاه ها طی 2-3 دهه اخیر، محدودیت های خانوادگی، خلاء ها و موانع قانونی، فشار جامعه و کسب پرستیژ و جایگاه اجتماعی، بحران هویت و اصالت اجتماعی همگی دست به دست هم داده و پدیده مدرک گرایی را در ایران باب کرده اند.

** تاثیر سیاست و فرهنگ بر ایجاد پدیده مدرک گرایی
'احمد مرتضوی' جامعه شناس و استاد دانشگاه در خصوص چرایی پیدایش پدیده مدرک گرایی در کشور گفت: مدرک گرایی به یک آفت برای جامعه ایران تبدیل شده است که علل آن به لایه های زیرین حوزه های فرهنگی و سیاسی جامعه باز می گردد.
وی اظهار داشت: پس از انقلاب اسلامی یک رویکرد در کشور برای ارتقای سطح دانش و سواد عمومی ایجاد شد که معتقد بود این هدف با گسترش فضاهای آموزش عالی باید محقق شود و مردم در حوزه کسب دانش باید اشباع شوند.
این استاد دانشگاه گفت: با پیشبرد این رویکرد و سیاست تحصیلات عمومی افراد جامعه ارتقا یافت ولی در مقابل این موضوع با آفت هایی چون رقابت کاذب برای فروش آموزش همراه شد و یک تب در این خصوص در جامعه ایجاد شد.
وی با بیان اینکه دانستن و تخصص را باید یک اصل بدانیم، افزود: متاسفانه در حوزه تحصیلات دانشگاهی و تکمیلی در ایران به این مهم کمتر توجه شده و بیشتر تمرکز جامعه به سمت مدرک گرایی سوق پیدا کرده است.
این جامعه شناس با بیان اینکه یک بخش از آفت مدرک گرایی در جامعه را باید ناشی از موضوعات سیاسی دانست، افزود: هرکدام از دولت ها در توسعه کمی دانشگاه ها با دولت قبل به رقابت برخواستند و به همین ترتیب بدون در نظر گرفتن خیلی از شاخص ها و استانداردها شاهد رشد قارچ گونه دانشگاه ها و رقابت آنها با هم بر سر جذب دانشجو بودیم، به گونه ای که در برخی شهرها خانه های مسکونی در عرض چند روز تبدیل به دانشگاه شدند.
مرتضوی با بیان اینکه کیفیت آموزشی خیلی از دانشگاه های ایجاد شده زیر سئوال قرار دارد، افزود: این دانشگاه ها با شیوه های مختلف از جمله تبلیغات انبوه و گسترده و شرایطی همچون پرداخت قسطی شهریه در پی جذب دانشجو شدند که البته این رویه همچنان نیز ادامه دارد.
وی ادامه داد: در این بین نیز برخی افراد دارای نفوذ سیاسی و صاحب منصب برای خود اقدام به تاسیس و راه اندازی دانشگاه کردند که اوج این رویکرد را با گسترش چشمگیر دانشگاه های غیرانتفاعی در دولت نهم و دهم شاهد بودیم.

** نقش خلاء های هویتی در ایجاد پدیده مدرک گرایی
این جامعه شناس با بیان اینکه ایجاد و رشد آفت مدرک گرایی علل فرهنگی نیز داشته است، افزود: خلاء گم کردن اصالت و احساس بی هویتی در یک جا با عمل های زیبایی اندام همچون بینی پر می شود و در یک جا نیز با تحصیل در دانشگاه و دریافت مدرک پر می شود.
این استاد دانشگاه گفت: در برخی خانواده ها نیز به دلیل محدودیت ها و تعصبات خانوادگی، افراد حضور در دانشگاه را راهی برای خروج از محدودیت می دانند و با هر سختی که شده بستر حضور در آن را برای خود فراهم می کنند بدون که بدانند هیچ برنامه ای برای آینده خود داشته باشد.
وی با بیان اینکه متاسفانه بیشتر شهروندان جامعه به جای توجه به باورها و اصالت دادن به آنها به مناسک توجه دارند، اظهار داشت: فرهنگ مناسکی یکی از مشکلات جدی جامعه به شمار می رود و در خیلی از موارد به جای اینکه به اصل و سیرت توجه کنیم به فرع و ظاهر توجه داریم که در رابطه با مدرک گرایی نیز باید اذعان کرد به جای کسب دانش و تخصص، به فکر گرفتن مدرک هستیم.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه کسب علم و دانش که باید اصل باشد به وسیله ای برای دریافت مدرک تبدیل شده است، افزود: این بدان معناست که هدف را گم کرده ایم و آنرا وسیله ساخته ایم و در اصل افراد به دانشگاه می آیند تا مدرک بگیرند نه اینکه علم و دانش آنها افزایش پیدا کند.
این جامعه شناس گفت: یکی از دیگر دلایل ایجاد آفت مدرک گرایی در جامعه، اصالت دادن به فرد به جای جمع است که متاسفانه در بین ما به یک فرهنگ تبدیل شده است و در چنین فرهنگی منیت گرایی حرف اول را می زند و افراد به فکر این هستند گلیمشان را از آب بیرون بکشند و به دیگران کاری ندارند، در حالی که در فرهنگ اصالت جمع فرد تنها به فکر خود نیست و به منفعت جامعه و خدمت به افراد فکر می کند.

** استخدام در ادارات، از دلایل رشد مدرک گرایی
مرتضوی با بیان اینکه برخی انگیزه برخی افراد از حضور در دانشگاه گرفتن مدرک برای استخدام در ادارات دولتی و یا ارتقای شغلی و افزایش حقوق است، اظهار داشت: فرهنگ چشم و هم چشمی را نیز باید در ایجاد چنین رویه ای مزید بر علت دانست که در فرهنگ جامعه حکمفرماست.
وی اظهار داشت: برخی ضعف های ساختاری و خلاء های قانونی نیز به مدرک گرایی در ایران دامن می زند که از جمله آنها می توان به بی توجهی دستگاه ها و نهادهای عمومی و خصوصی در حین جذب و استخدام افراد به توانمندی های افراد و در عوض توجه به مدرک تحصیلی اشاره کرد و از سویی دیگر بعضی افراد نیز برای اینکه به خدمت سربازی نروند و آنرا به تاخیر بیاندازند به تحصیل در دانشگاه روی می آورند.
این استاد دانشگاه همچنین گفت: در چنین شرایطی منزلتی که باید در علم وجود داشته باشد به مدرک محدود می شود و منزلت اجتماعی افراد به عناوینی چون دکتر و مهندس ختم می شود.

** بیکاری دارندگان مدرک دانشگاهی به دلیل نداشتن مهارت و تخصص
'اصغر اهنی ها' نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در خصوص مدرک گرایی و مشکلاتی که برای جامعه کار و تولید به همراه داشته است، گفت: متاسفانه نظام آموزشی کشور کاربردی و فناور نیست و تکیه اصلی خود را بر حفظیات و مباحث تئوری قرار داده است.
وی اظهار داشت: نظام آموزشی ما دانش آموختگانی متناسب با نیازهای جامعه از جمله در بخش صنعت به بیرون تحویل نمی دهد.
این فعال بخش صنعت با بیان اینکه بسیاری از افراد به امید یافتن شغل دولتی راهی دانشگاه ها می شوند، اما ظرفیت پذیرش ادارات محدود است بنابراین خیلی از آنها در رسیدن به این اهداف ناکام باقی می مانند، افزود: برخی نیز به دلیل فشار اجتماعی راهی دانشگاه می شوند چرا که از نظر عامه جامعه کسی که تحصیلات دانشگاهی نداشته باشد، فردی دارای پرستیژ اجتماعی نیست.
آهنی ها با بیان اینکه توسعه بی رویه دانشگاه ها و مدرک گرایی موجب شده تا با موجی از فارغ التحصیلان بیکار و کارنابلد روبرو باشیم، افزود: کارفرمایان نیز به دلیل همین موضوع با مشکل جذب نیروی متخصص، عملیاتی و کاربلد مواجه هستند.
وی با بیان اینکه در دو دهه اخیر توسعه بدون برنامه ریزی و آینده نگری دانشگاه ها در ایجاد مدرک گرایی در جامعه ما تاثیر زیادی گذاشته است، اظهار داشت: متاسفانه رشته های تحصیلی دانشگاه ها، متناسب با نیازهای بازار و جامعه و ظرفیت های کشور نیست و این مساله مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به کشور تحمیل می کند.

** آسیب مدرک گرایی بر اقتصاد کشور
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار گفت: متاسفانه ایجاد فرهنگ مدرک گرایی باری بر دوش صنعت و اقتصاد کشور تحمیل کرده است چرا که امکانات و سرمایه های کشور و همچنین وقت جوانان در دانشگاه ها صرف نکاتی که چندان مورد نیاز آنها و کشور نمی شود، شده و با اتمام دوره تحصیلی چون که این آموزش ها کاربردی نبوده اند ثمری برای فرد و جامعه ندارد.
وی با بیان اینکه بسیاری از جوانان تنها راه موفقیت و یافتن اشتغال را در تحصیل و در دانشگاه جست و جو می کنند که این مهم در کشورهای پیشرفته جایگاهی ندارد، اظهار داشت: همه افراد جامعه نمی توانند دکتر و مهندس شده و تحصیلات تکمیلی و دکترا داشته باشند، چرا که کشور به پست ها و شغل های دیگر نیز نیاز دارد که نیازمند کسب مهارت و تخصص بوده و صرفا نیاز به تحصیل در دانشگاه برای آنها احساس نمی شود.
وی با بیان اینکه نمونه افرادی که تحصیلات دانشگاهی ندارند اما در یک حرفه از تخصص برخوردار بوده و ضمن ارایه خدمات خوب و کیفی به جامعه از درآمد بالایی نیز برخوردارند زیاد است، اظهار داشت: تعداد چند برابری دانشگاه ها و فارغ التحصیلان دانشگاهی ایران نسبت به خیلی کشورها را نباید یک شاخص خیلی مثبت دانست چرا که در این حوزه نباید کمیت را مورد توجه قرار دهیم بلکه باید به خروجی و کیفیت توجه داشته باشیم.
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار همچنین گفت: مدرک گرایی در جامعه باید رخت ببندد که اینکار سیاست گذاری مسئولان ارشد و دولت را و همچنین فرهنگ سازی رسانه ها را می طلبد.

** تحصیل در دانشگاه تضمینی برای موفقیت نیست
'علی فتح طاهری' رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی قزوین نیز گفت: در حال حاضر با حجم زیادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی روبرو هستیم که مدرک دارند اما تخصص ندارند و بیکار هستند.
وی با بیان اینکه پذیرش دانشگاه های کشور متناسب با نیازها و شغل های مورد نیاز در جامعه نبوده است، اظهار داشت: البته متاسفانه برنامه ریزی مناسب و جامعی نیز برای اشتغال این فارغ التحصیلان صورت نگرفته است.
این مسئول گفت: متاسفانه در دهه های گذشته در حوزه دانشگاه ها با رشد کمی و بی رویه ای روبرو بوده ایم و با رویش دانشگاه هایی مواجه بودیم که کیفیت لازم را نداشته اند و از سویی فضای فرهنگی جامعه به سمتی پیش رفت که حضور در دانشگاه برای همه خانواده ها و کل جامعه یک ارزش اجتماعی بسیار مهم تلقی شد.

** راه خوشبختی تنها از دانشگاه نمی گذرد
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی قزوین با بیان اینکه حضور و تحصیل در دانشگاه تضمینی برای موفقیت نیست اما این موضوع در جامعه جا نیافتاده است و همه فکر می کنند راه اشتغال و خوشبختی ورود به دانشگاه است که این دیدگاه صحیح نیست، گفت: مدرک تحصیلی خوشبختی و اشتغال با خود به همراه ندارد بلکه این دانش و تخصص است که می تواند افراد را موفق کند.
فتح طاهری اظهارداشت: متاسفانه هم اکنون بسیاری از خانواده ها فرزندان خود را به پشت کنکور و به سمت تحصیل در رشته های تجربی و خواندن رشته پزشکی و گرفتن این مدرک تشویق می کنند اما باید پرسید مگر کشور و دانشگاه های ایران در این رشته چقدر ظرفیت دارند؟
وی با بیان اینکه اکنون برخی تعمیرکاران موبایل که دوره های فنی را گذرانده و یا در دانشگاه علمی و کاربردی مهارت کسب کرده اند از پزشکان و مهندسان درآمد بیشتری دارند، گفت: باید باورها و رویکردهای خود را تغییر دهیم تا معضل مدرک گرایی نیز از جامعه رخت ببندد.
طاهری گفت: دانشگاه علمی کاربردی می تواند خلاء نیازهای مهارتی و تخصصی مورد نیاز بازار کار را پر کند و همچنین دانش کافی را به افرادی که سواد تجربی دارند اما از تحصیلات برخوردار نیستند، ارایه دهد.
وی اظهار داشت: دانشگاه علمی کاربردی ماهیتی ضدمدرک گرایی دارد چرا که بدنبال دادن یک برگه به عنوان مدرک تحصیلی به دانشجویان نیست بلکه می خواهد کار و تخصص را به آنان یاد دهد و آنان را برای ورود به بازار کار آماده و تربیت کند.
شبد**3013/1352**1455**1379