توسعه منطقه ای، قطاری که بر دو ریل صنعت و دانشگاه می گذرد

به گزارش ایرنا، تعریف نسلی برای دانشگاه های ایران پس از پیروزی شکوهمند انقلاب به این شکل است که دانشگاه های نسل اول تنها آموزش محور بودند، نسل دوم دانشگاه ها پژوهش محور شدند و در دوره سوم، دانشگاه ها باید، در ارتباط متقابل با صنعت، کارآفرین باشند.
رویکرد دانشگاه ها در عصر حاضر تغییر کرده است، در کشورهای توسعه یافته دانشگاه ها دیگر فقط محلی برای تعلیم و تربیت دانشجو و انجام فعالیت های پژوهشی نیستند بلکه نقش آفرینی آنان در عرصه فناوری و ورود به بازار از دو حوزه قبل پررنگ تر نیز هست.
به باور کارشناسان، ارتباط دوسویه و پویا میان صنعت و دانشگاه یکی از نشانه های پیشرفت جوامع امروزی است، در بحث ارتباط میان صنعت و دانشگاه هر یک از 2 بخش سهمی در محکم کردن این رابطه دارند، آموزش و ارتقاء سطح دانش و تربیت دانشجویانی برای حضور در بازار کار و نیز رفع نیازهای بخش صنعت از مهمترین وظایف دانشگاه هاست، از طرف دیگر صنایع نیز باید زمینه را برای اشتغال جوانان دانش آموخته فراهم کرده و از حاصل زحمات دانشگاهیان برای به روز کردن محصولات خود بهره ببرند.
در ایران به تازگی دانشگاه ها در حال آماده سازی خود برای ورود به فضای کسب و کار هستند و از سوی دیگر در تدوین قوانین و برنامه های کلان کشور نگاهی هم به موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه شده، اما آنچه که از فعالان این عرصه شنیده می شود، نشان می دهد هنوز در عمل با معیارهای تعیین شده بر روی کاغذ فاصله هایی وجود دارد.
لزوم توجه به شرکت های دانش بنیان، نگاه دستگاه های اجرایی به دانشگاه های استان برای واگذاری طرح های پژوهشی، اختصاص اعتبار به پارک های علم و فناوری و داشتن رویکرد حل مسئله از سوی دانشگاه ها، از جمله موارد مهم برای افزایش ارتباط دانشگاه با صنعت است.
به منظور بررسی چالش ها و راهکارهای پیش رو برای پررنگ تر کردن این رابطه، میزگردی با عنوان «ارتباط دانشگاه و صنعت» در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) دفتر شاهرود، برگزار شد، در این نشست علی دستفان معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شاهرود، خلیل راحتی معاون فناوری پارک علم و فناوری استان سمنان و علی اکبر پویان نماینده شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری استان سمنان حضور یافتند.
گفتنی است هماهنگی های لازم برای حضور مدیر یکی از شرکت های صنعتی مستقر در شاهرود هم انجام شده بود، اما وی حاضر به شرکت در این میزگرد نشد.

** رشد سه برابری قراردادهای پژوهشی دانشگاه صنعتی شاهرود
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شاهرود، از رشد سه برابری تعداد قراردادهای پژوهشی این دانشگاه در یک سال گذشته خبر داد و گفت: در این مدت قرارداد 24 طرح به ارزش 25 میلیارد ریال و 300 هزار یورو بسته شده است.
دستفان یادآور شد: این کار در حالی انجام شد که در یک سال گذشته گشایش اقتصادی خاصی در کشور رخ نداده و گاهی شرایط سخت تر هم شده است.
وی با اشاره به نخستین قرارداد دانشگاه صنعتی شاهرود در سطح ملی، اظهار داشت: قرارداد نفتی شاهرود پارسال با حضور وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و نفت امضا شد و در صورت رضایت کارفرما می تواند تا 10 سال تمدید شود.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شاهرود خاطرنشان کرد: از آن جایی که رضایت وزارت نفت برای سال نخست جلب شده، امیدواریم این قرارداد برای سال های آینده نیز ادامه یافته و در سال بعد هم بتوانیم رشد بیشتری در بودجه طرح های مرتبط با صنعت داشته باشیم.
وی با تأکید بر اینکه بخش آموزش و پژوهش در دانشگاه از بخش فناوری پررنگ تر است، افزود: فعالیت ها در این حوزه بیشتر با کمک پارک های علم و فناوری انجام می شود و در این راستا دانشگاه یک مرکز رشد مشترک با پارک علم و فناوری استان دارد که در آن هفت شرکت دانش بنیان مستقر هستند.

** استان سمنان 58 شرکت دانش بنیان دارد
معاون فناوری پارک علم و فناوری استان سمنان، با بیان اینکه دستور کار برای احراز شرایط یک شرکت دانش بنیان از سال 92 تدوین شده، افزود: از آن زمان تاکنون حدود سه هزار و 700 شرکت دانش بنیان در کشور معرفی شده که سهم استان سمنان از این تعداد، 58 شرکت است.
راحتی با اشاره به نبود تقارن در تعداد شرکت های دانش بنیان در استان ها، تصریح کرد: بیشترین تعداد این شرکت ها در تهران است و از طرف دیگر یکی از استان های کشور تنها یک شرکت دانش بنیان دارد.
وی تأکید کرد: با این حال برای مقایسه، تعداد شرکت ها در استان ها به نسبت جمعیت سنجیده می شود که از این نظر سمنان یکی از استان های برخوردار کشور به شمار می رود.
راحتی یادآور شد: از 58 شرکت دانش بنیان، 43 مورد با پارک علم و فناوری استان سمنان مرتبط و باقی آن ها نیز مستقل یا وابسته به دیگر مراکز هستند.
وی با بیان اینکه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری احراز شرایط دانش بنیانی را از طریق شرکت های ارزیاب بررسی می کند، افزود: این کار در استان های سمنان و مازندران بر عهده یکی از شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری استان سمنان است و این مجموعه شرکت تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات، برق و الکترونیک در استان های سمنان، البرز، مازندران، گلستان و تهران است.

** پارک علم و فناوری استان سمنان نیاز به حمایت بیشتر دارد
معاون فناوری پارک علم و فناوری استان سمنان با بیان اینکه اگر تعداد شرکت های مستقر در پارک های علم و فناوری هر استان از 60 درصد بیشتر باشد، آن پارک مورد حمایت ویژه قرار می گیرد، افزود: پارک علم و فناوری استان سمنان یکی از هفت پارک دارای این ویژگی است.
راحتی ادامه داد: قرار بود از سوی سازمان برنامه و بودجه 20 میلیارد ریال به پارک علم و فناوری سمنان تعلق گیرد، اما استان حمایت خاصی نکرد و با پیگیری پارک قرار شد سه میلیارد و 500 میلیون ریال بودجه به این مجموعه تعلق گیرد که در عمل بیش از 20 درصد آن محقق نمی شود.
وی با تأکید بر اینکه استانداری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی در استان ها نقش زیادی در افزایش سهم بودجه پارک های علم و فناوری دارند، تصریح کرد: برخی از استان ها مانند بوشهر فعال تر بوده و در چند سال گذشته سهم خود را افزایش دادند و در مقابل، برخی استان ها هیچ پولی دریافت نکردند.

** سهم ناچیز طرح های پژوهشی دانشگاه ها در استان سمنان
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شاهرود، با انتقاد از دستگاه های اجرایی استان سمنان در واگذاری طرح های پژوهشی خود به خارج از استان، ابراز داشت: این گلایه پیش از این نیز در حضور 2 استاندار پیشین سمنان مطرح شد، در حالی که دیگر استان ها در واگذاری طرح های پژوهشی، دانشگاه های خود را اولویت قرار می دهند، دستگاه های اجرایی سمنان نگاه به خارج از استان دارند.
دستفان اضافه کرد: برای نمونه دانشگاه صنعتی شاهرود تاکنون حدود 15 طرح با شرکت های برق منطقه ایِ دیگر استان ها داشته و در استان سمنان 2 قرارداد بسته است.
وی، چنین آمارهایی را معنادار دانست و گفت: این مهم یا از کم کاری دستگاه های اجرایی استان و یا از بی اعتمادی آن ها به دانشگاه های داخل و یا تمرکزگرایی و نگاه ویژه به مرکز استان ناشی می شود.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شاهرود با بیان اینکه استادان این دانشگاه از لحاظ رتبه علمی و ارتباط با صنعت چیزی از دانشگاه های دیگر منطقه کم ندارند، ابراز داشت: نمی توان گفت که دانشگاهیان تمایلی به دریافت طرح پژوهشی در داخل استان ندارند، چرا که بارها پژوهشگران دانشگاهی پیش نویس طرح های خود را تهیه و به دستگاه های اجرایی ارائه می کنند اما در نهایت حتی پاسخ منفی هم از آنان دریافت نمی کنند.

** به شرکت های دانش بنیان اعتماد شود
نماینده شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری استان سمنان با بیان اینکه این شرکت ها کمک زیادی از بخش های دولتی و سرمایه ای کشور دریافت نکرده اند، افزود: حتی شرکت هایی که دارای طرح های برتر کشوری هستند پس از رایزنی با مسوولان برای دریافت تسهیلات باید مراحل زیادی را طی کرده و در نهایت با مشکلاتی نظیر نداشتن وثیقه روبرو شوند.
پویان اضافه کرد: اگر شرکتی برای تأمین وثیقه مشکلی نداشته باشد ، خود به تنهایی می تواند برای دریافت وام به بانک ها مراجعه کند و دیگر نیازی به درخواست کمک از مدیران ندارد.
وی تأکید کرد: پارک های علم و فناوری بیشترین حمایت را از شرکت های دانش بنیان دارند اما در مضیقه اعتباری هستند.
این استاد دانشگاه با اشاره به پیشنهاد شرکت های دانش بنیان استان سمنان برای اجرای طرح های تأثیرگذار منطقه ای، تصریح کرد: طرح های دارای توجیه در استان توسط این شرکت ها تعریف شد و قرار بود سازمان برنامه و بودجه 36 میلیارد ریال اعتبار برای آن اختصاص دهد، تا آخرین لحظه مصوب هم شد اما باز به مرحله اجرا نرسید.
پویان، با طرح این پرسش که چرا طرح های استانی به اعضای هیات علمی دانشگاه های استان سمنان تعلق نمی گیرد، یادآور شد: مسوولان به شرکت های دانش بنیان اعتماد کنند و طرح های خود را به داخل استان بدهند تا دست کم ما نیز اولویت را به توسعه منطقه ای بدهیم.
معاون پیشین پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شاهرود افزود: باید در هر دانشگاهی همانند کشورهای پیشرفته «دفتر مطالعات توسعه منطقه ای» تأسیس شود و این امر برای تحقق نیازمند باور بیشتر است.

** کمرنگ بودن اقتصاد مبتنی بر دانش در استان سمنان
معاون فناوری پارک علم و فناوری استان سمنان با بیان اینکه سهم فناوری مبتنی بر دانش در استان به قدری اندک است که می توان از آن چشم پوشی کرد، افزود: گاهی اوقات انگشت اتهام به سوی دانشگاه ها گرفته می شود که چرا به دنبال صنایع نمی روند در حالی که بخش زیادی از صنایع استان سمنان کم فناور (low-tech) هستند و نیازی به دانشگاه ندارند.
راحتی ادامه داد: شرکت های نیمه فناور(mid-tech) شاید برای حل برخی مشکلات به نظر اعضای هیات علمی نیاز داشته باشند، اما در نهایت این شرکت های پرفناور(hi-tech) هستند که با دانشگاه گفت و گو دارند.
وی با بیان اینکه صنعت به مفهوم واقعی در استان سمنان زیاد شکل نگرفته و این کارخانه ها هستند که فعالیت می کنند، تأکید کرد: با توجه به تنگناهای اقتصادی باید نگاه دانشگاه ها از بخش دولتی به سمت بخش خصوصی باشد در حالی که در استان سمنان بخش خصوصی هم توانایی جذب فناوری را ندارد.

** دانشگاه ها رویکرد حل مسئله داشته باشند
معاون پارک علم و فناوری استان سمنان، شکل گیری ارتباط دانشگاه با صنعت را نیازمند داشتن رویکرد حل مسئله دانست و گفت: از سوی دیگر باید طرح هایی اجرا شود که در اقتصاد منطقه تأثیرگذار است.
راحتی با بیان اینکه در شرایط تحریم دانشگاه ها باید کشور را در حل مشکلات یاری دهند، اظهار داشت: از طرف دیگر شاید اگر تحریم نبودیم، شرکت نفت هم ترجیح می داد به جای استفاده از توان دانشگاه صنعتی شاهرود به دنبال یک شرکت خارجی برود.
وی تأکید کرد: اکنون نگاه ها از دانشگاه های سطح یک به دانشگاه های سطح 2 معطوف شده که دارای ظرفیت هستند، اما تاکنون فرصتی به آن ها داده نشده و این دانشگاه ها هم اگر هدف گذاری نکنند و به سمت حل مسئله پیش نروند، دچار مشکل می شوند.

** ناامید نمی شویم
نماینده شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری استان سمنان خاطر نشان کرد: به عنوان یک استاد دانشگاه معتقدم که انصاف نیست فقط از شرایط گله کرده و دولت را محکوم کنیم، بلکه باید خود نیز به عنوان یک مسوول نگاه ها را تغییر داده و برای حل مشکلات گام برداریم.
پویان با بیان اینکه همه کشورهایی که به مرحله ای از توسعه رسیدند، مراحل سخت را پشت سر گذاشتند، ابراز داشت: اکنون نیز جهت گیری کشور درست است و ما نیز ناامید نیستیم و تا رسیدن به نتیجه تلاش می کنیم.
شهرستان شاهرود دارای 17 موسسه آموزش عالی با 25 هزار دانشجو است.
7359/6167/6103