نشست ورشو؛از گروگانگیری ژئوپلتیک تا یادآوری روزهای سخت لهستان

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا ، در تازه ترین اقدام ضد ایرانی دولت آمریکا علیه ایران مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده، در جریان سفر اخیر خود به خاورمیانه از برگزاری کنفرانسی تحت عنوان « پیشبرد آینده‌ای با صلح و ثبات در خاورمیانه» با حضور کشورهای متحد خود خبرداد.کنفرانسی که قرار است دو روز بعد از چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی یعنی در روزهای 24 و 25 بهمن در ورشو پایتخت لهستان برگزار شود.تحلیل ها و گمانه زنی های مختلفی از چرایی انتخاب ورشو برای چنین نشستی تا اهداف و نتایج احتمالی آن در فضای رسانه ای شکل گرفته است.

** گروگانگیری ژئوپلتیک
انتخاب ورشو برای میزبانی چنین نشستی از جهات مختلف قابل تامل است، لهستان به واسطه قرار گرفتن در بین دو قدرت روس و آلمان و تجارب تلخ تاریخی همانند سایر کشورهای واقع در اروپای شرقی نگرانی های عمیقی از همسایگان شرقی و غربی خود بویژه با روسیه پوتین دارد. از همین رو توسعه و تعمیق همکاری های امنیتی با آمریکا همواره در اولویت های دولت لهستان قرار داشته است.
آمریکا از جبر ژئوپولتیک حاکم بر لهستان در رقابت با ساختار اتحادیه اروپا و همچنین روسیه نهایت بهره برداری می کند.آندرزیج دودا، رئیس‌جمهوری راستگرای لهستان در جریان سفری که به آمریکا داشت، خواستار تاسیس پایگاه نظامی در لهستان شد و به رئیس‌جمهور آمریکا گفت این کشور حاضر است 2 میلیارد دلار از هزینه‌های این طرح را بپردازد. ظاهرا ترامپ هم از این ایده استقبال کرده است اما باید دید وی با روحیات تاجر پیشه ای که دارد حاضر است در روز موعود از لهستان در برابر هر گونه تهدیدی حمایت کند.

** شکاف در اروپا
این در حالی است که روزنامه وال استریت ژورنال از قول برخی دیپلمات های اروپایی انتخاب ورشو را در راستای تلاش های آمریکا برای ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا در مورد ایران عنوان کرده است. هر چند ظاهر امر مقابله با ایران و اجماع سازی علیه تهران هدف آمریکا از برگزاری این نشست اعلام شده است با این حال تجربه یکی دو سال حضور ترامپ در کاخ سفید نشان داده است که وی در چهارچوب سیاست« اول امریکا» هیچ رقیب بالقوه و بالفعلی را برنمی تابد و اتحادیه اروپا هم از این قاعده مستثنی نیست. ترامپ بارها و در موقعیت های مختلف از این اتحادیه انتقاد کرده و از هیچ اقدامی برای تخریب این نهاد منطقه ای فروگذار نکرده است. آمریکا با برگزاری این کنفرانس در ورشو ناتوانی های ذاتی اتحادیه اروپا را به رخ کشیده و به دنبال این است به هر قیمت شده با قراردادن اروپای جوان در برابر اروپای پیر، کشورهای اروپایی را در مسیر خواسته ها و منویات خود قرار دهد.
این سیاست ترامپ در حالی پیگیری می شود که برجام یکی از عمده ترین و محوری ترین موارد اختلافی ترامپ با اتحادیه اروپا به شمار می رود و در روزهای اخیر اخباری مبنی برعملیاتی شدن سازوکار ویژه مالی اروپا بعنوان جدی ترین اقدام عملی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام شنیده می شود.
فرانسه، آلمان و انگلیس و اتحادیه اروپا بعد از خروج آمریکا از توافق هسته ای در برابر خواسته های ترامپ ایستادگی کرده و در هر موقعیتی از حفظ این توافق دفاع کرده اند. با این حال مطالبه بحق ایران این بوده است که موضع گیری های سیاسی در عرصه اقتصادی هم ظهور و بروز داشته باشد. آن هم در شرایطی که آمریکا تحریم های یکجانبه وغیرقانونی خود علیه ملت ایران را اعاده کرده و از سایرین هم می خواهد از تعهدات خود شانه خالی کنند.
در چنین شرایطی برخورد آمرانه رییس جمهور آمریکا با اروپا باعث شده حضور نمایندگانی از این کشورها در نشست ضد ایرانی در هاله ای از ابهام قرار گیرد.بویژه اینکه اروپایی ها این اقدام را در راستای تلاش برای ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا ارزیابی می کنند. وال استریت ژورنال روز پنج شنبه به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا اعلام کرد فدریکا موگرینی در نشست ضدایرانی ورشو شرکت نمی‌کند.خبرنگار این نشریه این خبر را به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا منتشر کرده و نوشته است که در مورد مشارکت وزرای خارجه کشور‌های اتحادیه اروپا هم «ابهام زیادی» وجود دارد.
از همین رو می توان ادعا کرد نشست ورشو پیش از برگزاری با شکست مواجه شده است چرا که نمی توان با پیگیری سیاست «اول آمریکا »انتظار همراهی جامعه بین الملل و اجماع سازی برعلیه هر کشور دیگری را داشت.البته ممکن است کشورهای ضعیفی که حفظ و بقای خود را در حمایت یک قدرت بزرگ دیگر می بینند، همراهی هایی با این سیاست یکجانبه گرایانه داشته باشند ولی دایره اجماع علیه ایران از جمع محدود دوستان منطقه ای ترامپ فراتر نخواهد رفت.نباید فراموش کرد آمریکای ترامپ در یکی دو سال اخیر تلاش های زیادی برای اجماع سازی منطقه ای علیه ایران انجام داده است. با این حال استعفای آنتونی زینی فرستاده ویژه وزارت امور خارجه آمریکا برای حل تنش میان قطر و چهار کشور عربی و بازگشایی سفارتخانه های عربی در دمشق، استقبال بی سابقه از ظریف در جریان سفر پنج روزه به عراق نمونه هایی از شکست سیاست خصمانه آمریکا در عرصه منطقه ای است.

** ضرورت یادآوری روزهای سخت به ورشو
در واکنش به برگزاری نشست ضد ایرانی در ورشو برخی از مقامات کشورمان خاطره حضور مهاجران لهستانی در ایران را برای دولتمردان لهستانی و افکار عمومی این کشور متذکر شدند. در جریان جنگ جهانی دوم بیش از یک صد هزار نفر از اتباع لهستان که از اردوگاه های کار اجباری استالین آزاد شده بودند، از طریق ایران به کشور خود بازگشتند. برخی از این مهاجران که جان خود را از دست داده بودند ،هنوز در آرامگاه هایی در ایران آرمیده اند و هر وقت مقام و شخصیتی لهستانی به ایران سفر می کند،سری هم به آرامگاه مهاجرین لهستانی در تهران می زند.
تا همین چند روز قبل حتی بسیاری از ایرانیان خبر نداشتند که هفتاد سال قبل پدران آنها میزبان مهاجران لهستانی بوده اند با این حال نخبگان و آگاهان تاریخ روابط دو کشور از آن روزها بعنوان تجربه تاریخی مشترک و پل ارتباطی دو ملت در روزهای سخت یاد می کنند. ظاهرا دولت راستگرای لهستان بدون توجه به این تجارب تاریخی ، روابط با ایران و آمریکا را در دو کفه ترازو قرار داده و به قول وزیر امور خارجه کشورمان «میزبان سیرک ناامیدکننده ای علیه ایران» شده است. برخی از کارشناسان با اشاره به ماهیت قدرت درعرصه روابط بین الملل یادآوری چنین روزهایی برای دولت لهستان را بلاوجه می دانند. اما این نکته هم واضح است که در کنار احضار و انذارهای سیاسی و دیپلماتیک باید تجارب تاریخی را برای افکار عمومی دنیا یادآوری کرد.با همه گیر شدن اصطلاح قدرت هوشمند و دیپلماسی عمومی و توجه ویژه به ابعاد مختلف قدرت، کشورها علاوه بر استفاده از ابزارهای قدرت سخت خود از عناصر قدرت نرم برای پیگیری اهداف خود استفاده می کنند.
یادآوری رفتار انسان دوستانه ایران با پناهجویان لهستانی در جنگ دوم جهانی یکی از ابزارهای نرمی است که می توان در کنار سایر ابزارهای دیپلماسی مانند تهدید، مجازات و پاداش و... از آن استفاده کرد. علاوه بر این پیامی است به کشورهای شرکت کننده در نشست ضد ایرانی ورشو که تحت القائات ایران هراسانه مقام های آمریکایی قرار نگیرند. چرا که پناه دادن به مهاجرین لهستانی تنها نمونه از رویکرد انسان دوستانه ایرانیان نبوده است.مردم کشورهای همسایه ایران هم که سال ها درگیر جنگ و درگیری بوده اند ایران را مامن و پناهگاهی در روزهای سختی می دانند.
سیام**2021**1553