رشته مطالعات زنان ضرورت امروز است

مطالعات زنان مباحثی مانند نظریه‌های فمینیستی، نظریه فراهنجار، تاریخ جنبش زنان، ادبیات زنان، تاریخ اجتماعی، مسائل مربوط به بهداشت و سلامت زنان و توسعه را شامل می شود.
رشته مطالعات زنان در ایران، از خرداد 1391 با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به نام «مطالعات خانواده و حقوق زن در اسلام» تغییر یافت.
در حال حاضر مطالعات زنان در دانشگاه علامه طباطبایی، الزهرا و تربیت مدرس تدریس می شود.
اهمیت و شاید در مواقعی کم توجهی به رشته مطالعات زنان باعث شد تا خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا مصاحبه ای با دکتر «محمد تقی کرمی »، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره این حوزه و جایگاه این رشته در کشور انجام دهد.

**ایرنا: در حال حاضر قرار است گرایش های جدیدی به رشته مطالعات زنان افزوده شود. دانشگاه علامه طباطبایی از این گرایشات استقبال می کند؟

**کرمی: درست است که چند گرایش به این رشته اضافه شده و قرار است که بازهم گرایشات جدیدی به این رشته افزوده شود اما استادان دانشگاه علامه طباطبایی از این تنوع گرایشات در رشته مطالعات زنان دفاع نمی کنند.

ما معتقدیم مطالعات زنان باید در حوزه علوم اجتماعی منحصر باشد. در دانشگاه علامه و همچنین و سایر دانشکده ها این رشته باید براساس رویه دانشگاه مادر تدریس شود.

در حال حاضر ایجاد گرایشات جدید در رشته مطالعات زنان در ایران نباید از بالا به پایین صورت گیرد، به طور مثال در یک جلسه آموزشی افرادی بدون تخصص در رشته نظر می دهند که مناسب است رشته ای بنام زن و اقتصاد راه اندازی شود و سایرین نیز با این طرح موافقت می کنند و از شخص پیشنهاد دهنده می خواهند که خود منابع درسی را برای گرایش مد نظر طراحی کند.

در نهایت شخص پیشنهاد دهنده منابعی را طراحی می کند که باید در بدنه دانشگاه ساماندهی شود، منطق تنوع رشته ها به گونه ای است که ایجاد گرایشات جدید در جامعه باید با نیازهای اجتماعی همزمان شود.

تنوع رشته ها در هر رشته ای باید براساس گفت و گوهای طولانی مدت استادان و تحقیقات مکرر انجام شود تا در نهایت بتوان به نتایج بدست آمده اعتماد کرد اما در غیر این صورت عملا به ناکارآمدی در رشته ها تبدیل می شود و در کل در دانشگاه علامه طباطبایی نگاه ها به این موضوعات مثبت نیست.


**ایرنا: آقای دکتر با توجه به اندک بودن منابع درسی برای آزمون کارشناسی ارشد، فکر نمی کنید این منابع برای جدی تر گرفته شدن رشته، به بازنگری نیاز دارد؟

**کرمی: مشکل اصلی در آزمون کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان این است که عمدتا آزمون ها توسط افرادی طراحی می شود که خود در این رشته تدریس نکرده اند، در واقع افرادی خارج از این حوزه آزمون را برگزار می کنند.

به طور معمول انتظار این است افرادی که در این رشته قبول می شوند لیسانس علوم اجتماعی ، روان شناسی و سایر رشته های علوم انسانی را داشته باشد اما در کمال تعجب فارغ التحصیلان مامایی و سایر رشته های غیرمرتبط مانند رشته های فنی در کلاس های مطالعات زنان می نشینند.
آزمون ورودی مطالعات زنان در کشور اهمیت بسیاری دارد، چرا که دانشجویان از طریق منابع آزمون و طراحان آزمون آنالیز می شوند، در این میان اگر سهم قابل توجهی به دروس علوم اجتماعی داده شود بی شک افرادی سازگارتر به رشته مطالعات زنان به دانشگاه وارد می شوند.
در حال حاضر مشکل آزمون، منابع و سهم دهی به دروس آزمون نیاز به اصلاحات دارد، بطور مثال هنوز نمی دانیم که طراح سوالات رشته مطالعه زنان چه کسی است و براساس چه منابعی سوالات را طراحی می کند.

دقت در منابع آزمون کارشناسی ارشد بی شک سطح دوره مقطع تحصیلی را بالا می برد، اگر برای آزمون کارشناسی ارشد 3 کتاب نظریه جامعه شناسی در نظر گرفته شود، در کلاس های درس دیگر وقت بسیاری صرف تدریس بدیهیات رشته علوم اجتماعی نمی شود و همچنین برگزاری آزمونی پخته تر جذابیت رشته را برای داوطلبان نیز افزایش می دهد.

**ایرنا: دانشگاه علامه طباطبایی در حوزه پژوهش های رشته مطالعات زنان چه اقداماتی را انجام داده است؟

** کرمی: از سال 80 تاکنون در دانشگاه حدود 100 پایان نامه متنوع توسط به سرانجام رسیده که از این میان به دو رویکرد فهم اجتماعی زنان و خانواده بیش از سایر موضوعات پرداخته شده است. اما پژوهش های رشته مطالعات زنان براساس سلیقه دانشجو و استاد شکل می گیرد و نکته قابل توجه این است که سرریز مشکلات رشته، در پایان نامه ها نمایان می شود.
هنگامی که دانشجو با مدرک کارشناسی غیر مرتبط به دانشکده وارد می شود و دانشجوهای فعال علوم اجتماعی به رشته های دیگر ورود می کنند، سطح پژوهش ها کاهش می یابد. از سوی دیگر پایان نامه های مطالعات زنان در حد مقطع کارشناسی ارشد است و نمی توان انتظار نتایج خاص از این پژوهش ها را داشت.

**ایرنا: مقطع دکتری در هر رشته ای اهمیت بسیاری دارد و سبب کاربردی شدن رشته ها می شود، از نظر شما رشته مطالعات زنان نیاز به مقطع دکتری هم دارد ؟

**کرمی: دوره دکتری سازگار با کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان طراحی شده است، در زمستان امسال برای پیشبرد این مسئله تلاش می شود و به امید خدا در کنکور سال 99 دانشجو دکتری این رشته را پذیرش می کنیم.

**ایرنا: رشته مطالعات زنان در حال حاضر بازار کار مناسبی ندارد، برای بهبود بازار کار این رشته چه راهکارهایی را مد نظر دارید؟
** کرمی: مطالعات زنان یک رنج عمومی و خاص دارد ، رنج عمومی این است که در حال حاضر بسیاری از رشته ها بازار کارمناسبی ندارند اما رنج خاص به این موضوع برمی گردد که آموزش مناسب می تواند برای رشته بازار کار مناسب را فراهم کند.

البته معتقد هستم که مطالعات زنان بازار کار مناسبی دارد، به طور مثال در حال حاضر مرکز امور زنان از فارغ التحصیلان سازگار با رشته خود به شدت حمایت می کند اما در برخی از موارد این موضوعات باید به شکل نهادی تعریف شود تا رشته مطالعات زنان در عرصه مشاوره خانواده و مراکز وکالت نیز وارد شود.

بهبود بازار کار یک رشته به انجام کارهای قانونی توسط یک ستاد در دولت نیاز دارد، دانشگاه نمی تواند به بهبود بازار کار این رشته کمک های چندانی کند اما برای نمونه مرکز امور زنان می تواند تلاش در جهت افزایش اشتغال رشته مطالعات زنان را در دستور کار خود قرار دهد و باید با کانون وکلا ، سازمان های نظام مشاوره و قوه قضاییه در این خصوص گفت وگو کند تا راه اشتغال برای فارغ التحصیلان رشته باز شود.

**ایرنا: ضرورت و اهمیت رشته مطالعات زنان در جامعه امروز ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

**کرمی: ضرورت این رشته با توجه به یک چشم انداز نظری مشخص می شود، برخی معتقدند که مطالعات زنان، میان رشته ای و چند رشته ای است اما به نظر من مطالعات زنان در حیطه مطالعات زمینه ای قرار می گیرد که با توجه به مشکلات جامعه به توجهات خاص نیاز دارد که این توجه خاص بخش عمده آن در قالب توجهات پژوهشی مطالعاتی است.

به طور مثال در دهه 70 جوانان معضل جمعیتی ایران بودند به همین دلیل شورای عالی جوانان و سازمان ملی جوانان تأسیس شد تا به سرریزشدن جمعیت جوانان رسیدگی کند اما امروزه باید در جامعه مشکلات افراد 30 تا 50 سال مورد توجه قرار گیرد. با توجه به مطالعات زمینه ای می توان گفت که مطالعات زنان همیشه در کشور ما از کانون های بحران خیز است.

ضرورت تحصیل این رشته به مسائل و مشکلات زنان بستگی دارد، بطور مثال در کشورهای شبه جزیره اسکاندیناوی مطالعات زنان به دلیل نبود بی عدالتی جنسیتی به شدت افول کرده اما در آلمان با توجه به مشکلات پیش رو همچنان جان تازه می گیرد. همواره در مکان هایی که شاخص برابری جنسیتی بالاست، انگیزه ای برای مطالعات زنان وجود ندارد.

**ایرنا: آیا با توجه تدریس این رشته در دانشگاه، دفاع از حقوق زنان باید به دانشگاه سپرده شود؟

**کرمی: دفاع از حقوق اقلیت ها همواره بیرون از دانشگاه ها تولید شده است اما اگر دانشگاه تنها می تواند در سطح میانی اجماع میان مردم ایجاد کند، یعنی دانشگاه نشان دهد که خشونت علیه زنان وجود دارد و این باید این خشونت مورد توجه قرار گیرد. دانشگاه می تواند بحران ها را مطرح کند، به عبارت دیگر دانشگاه از امر آشنا، آشنایی زدایی می کند تا مسائل در اولویت قرار گیرند.

**9491**1601**