نیازمند اصلاح الگوهای مدیریتی در حوزه امر خیر هستیم

محمدصالح طیب نیا روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا اظهار داشت: رسیدگی در این حوزه فردی نیست و کار جمعی است. تمرکز کار ما روی این موضوع است که شبکه درست کنیم، خیریه های همفکر با خودمان را دعوت به همکاری کنیم. از طرفی با دولت و دانشگاه ها نیز در این زمینه رایزنی کرده ایم.
وی افزود: در همین راستا با مشارکت دانشگاه اصفهان اولین مرکز پژوهشی مطالعات امر خیر را راه اندازی کردیم. همچنین با دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه تهران هم داریم پروژه هایی را به جلو می بریم. در واقع در بنیاد آلاء ساختاری را تعریف کرده ایم که محدود به فرد نیست و همه در آن جای دارند و می توانند همکاری کنند.
طیب نیا گفت: در حال حاضر حدود 15 هزار سازمان مردم نهاد در کشور ثبت شده است. در صورتی که ما معتقدیم تعداد خیریه ها بیش از این عدد است. چراکه همه مساجد، هیات ها و حسینیه ها خیریه اداره می شوند و جایی هم ثبت نشده اند. این درحالی است که خیلی از خیریه ها بهتر است برای رسیدن به چشم اندازی که دارند، ساماندهی شوند.
وی ادامه داد: ما در آغاز یک راه طولانی هستیم. فعالیت های خیرخواهانه با نیت های الهی انجام می شود و امیدواریم راه ما به زودی ثمرات خوبی برای جامعه داشته باشد. نیاز به بخشی داریم که برای رفع برخی مشکلات وارد عمل شود که این موسسات را به عنوان سازمان های مردم نهاد و بنیادهای خیریه می شناسیم. در این میان نهادهای خیریه هم باید با هم افزایی شروع و به رفع مشکلات کشور بپردازند.
رئیس بنیاد آلاء افزود: در همین زمینه ما شاهد تجربه های موفقی بعد از انقلاب بوده ایم. از نظر ما بسیج یک سازمان خیریه و مردم نهاد است و مردم آن را هدایت می کنند. آنها در دهه 60 توانستند جنگ را اداره و مشکلات مربوط به جنگ را برطرف کنند. در همین راستا از خیرین مدرسه ساز نیز می توانیم اسم ببریم. خیرین مدرسه ساز هم با همین نگاه تجربه های موفقی تاکنون داشته اند.
رئیس همایش خیر ماندگار گفت: الگوی طرح «خیر ماندگار» نیز بر همین اساس شکل گرفته است. یعنی ما با برگزاری این همایش ها به دنبال آن هستیم که از پتانسیل مردم برای رفع نیازهای کشور در یک حجم وسیع و گسترده استفاده کنیم.
وی ادامه داد: طرح خیر ماندگار چهار ستون دارد که اولین آن تولید دانش امر خیر است. ما زمانی می توانیم کاری را درست انجام بدهیم که دانش آن را داشته باشیم. در حال حاضر اغلب امرخیر به صورت تجربی اداره می شود. فقط در مورد وقف سال ها دانش و تجربه داریم که آن هم به شکل سنتی نه مدرن انجام می شود.
طیب نیا افزود: یکی دیگر از مباحث مهم از نظر بنیاد آلاء، ترویج و فرهنگ سازی امر خیر هست که شعار «هر ایرانی یک نیکوکار» ناظر بر همین موضوع است. در واقع امر خیر اختصاص به ثروتمندان و قشر و گروه خاصی ندارد. همه مردم فارغ از مذهب و جنسیت و سن باید در حوزه امر خیر مشارکت کنند. این یک وظیفه انسانی است. در همین راستا ما برای تولید دانش در حوزه امر خیر پروژه های کلانی در نظر داریم که یکی از آنها سلسه همایش های ملی خیر ماندگار است و امسال دومین دوره این همایش خواهد بود.
رئیس همایش خیرماندگار درباره اثرات موثر برگزاری این همایش افزود: مخاطب ما در این همایش سه گروه هستند. مخاطبین اصلی اغلب اهل علم اند و با توجه به اینکه عرصه مطالعات امر خیر مبحث نو و جدیدی است یکی از اهداف همایش ایجاد دغدغه برای اندیشمندان است که اساتید جامعه شناسی و تاریخ و اقتصاد به کمک آمده و مساله امر خیر را مورد مطالعه قرار دهند. به نظرم در این عرصه توفیقات خوبی هم ایجاد شده و تعداد پایان نامه هایی که روز به روز بیشتر به این موضوع می پردازند، مهر تاییدی بر این موضوع است.
طیب نیا تاکید کرد: ما در آغاز یک راه طولانی هستیم. فعالیت های خیرخواهانه با نیت های الهی انجام می شود و یک سنت الهی است و اگر کسی در راه خدا کاری انجام دهد، خداوند نیز او را کمک خواهد کرد. به همین دلیل امیدواریم این راه ما نیز به زودی ثمرات خوبی برای جامعه داشته باشد.

* هر پدیده خیرخواهانه نیاز به بررسی تاریخی دارد
الهام ملک زاده دبیر کمیته علمی تاریخ همایش «خیر ماندگار» گفت: هر پدیده و واقعه ای تاریخی دارد. به همین دلیل بخش تاریخ، اصل ماهیتی کارهای خیر و نیکوکارانه است و این پدیده در هر وجه و سطح و ساختاری نیاز به بررسی تاریخی دارد.
وی معتقد است امروزه انجام امر خیر نیاز به مطالعه و دانش دارد و در همین زمینه گردآوری مقالات تاریخی از پدیده های امر خیر ضروری است و می تواند به فعالان در این حوزه کمک بزرگی باشد.
ملک زاده در خصوص تعریف کار خیر گفت: هر کاری که موجب رفع مشکل گرفتاری یا گشایش در معضلی از فرد یا جامعه شود، می تواند کار خیر محسوب شود. مثل ایجاد کلاس درس، حمایت از بیماری که در تامین دارو و درمان خود عاجز مانده است، حتی رسیدگی به حیوانات بی پناه، انجام کارهای اجرایی که نیاز به عوامل انسانی دارد و امکان تأمین هزینه های آن وجود ندارد یا ساختن زندان و مراکز تعلیم و تادیب بزه کاران هر کدام از اینها حکایت از یک واقعیت و نیاز عینی است و تا همت و نیت خیری در میان نباشد، قابل رفع و بهبود نیستند.
وی در مورد لزوم وجود محوری مثل کمیته علمی تاریخ در انجمن آلاء اظهار داشت: از اولین ضرورت های ثبت و ضبط هویت هر پدیده ای، توجه به تدوین تاریخ آنها است. به همین دلیل بخش تاریخ اصل ماهیت کارهای خیر و نیکوکارانه است و این پدیده در هر وجه و سطح و ساختاری نیاز به بررسی تاریخی دارد. از طرفی دیگر مطالعات تاریخی و بهره گیری از منابع مرتبط با مسائل خیرخواهانه کمک می کند تا ما متوجه شویم تاریخ وقوع کار خیر از چه زمان بوده، چه فراز و فرودهایی را پشت سر گذاشته، دستاوردهای علمی، نقاط قوت و ضعف، اهداف و نتایج آنها چه بوده است تا از این طریق خیرانی که در اول راه هستند، بتوانند با مطالعه تاریخ پدیده های امر خیر در راه درست قدم برداشته و نسبت به رفع مشکلات و معضلات قبلی اقدام کرده و از تکرار آن جلوگیری کنند.
دبیر همایش خیر ماندگار در مورد اهداف برگزاری این همایش گفت: امیدواریم با حمایت دولت و دیگر حمایت های رسمی در حوزه امر خیر به تحقق سند چشم انداز علمی کشور در حوزه امر خیر دست پیدا کنیم و از طرفی به عنوان مجموعه متولی ارتقا دانش امیر خیر، به صورت کارشناسانه در این حوزه انجام وظیفه کنیم. به همین دلیل تداوم و برنامه ریزی و اجرای همایش ها در حوزه امیر خیر در بازه زمانی طولانی می تواند به تولید کارهای علمی مثل مقالات تولید شده، به فرهنگ سازی و ساختارسازی درست در حوزه امر خیر در جامعه کمک کند.

* رفتارهای خیرخواهانه تاثیر مثبتی بر سلامت روانی جامعه دارد
الهام کریم زاده دبیر کمیته علمی روانشناسی همایش خیر ماندگار گفت: وقتی رفتارهای خیرگزینی و نوع دوستانه و رفتارهای فرااجتماعی هر جامعه ای بیشتر باشد، از سلامت روانی بیشتری نیز برخوردار است که این می تواند از آسیب های اجتماعی، روانی، اقتصادی و فرهنگی پیشگیری کند.
وی درباره اقداماتش در کمیته علمی روانشناسی این همایش اظهار داشت: یکی از حوزه هایی که ارتباط تنگاتنگی با سلامت روان جامعه دارد، بحث رفتارهای فرااجتماعی است. رفتارهایی که مطلوب اجتماع است و امر خیر نیز یکی از این رفتارها است.
کریم زاده ادامه داد: رفتار خیر و خیرگزینی می تواند روی سلامت معنوی جامعه و پیشگیری از آسیب های اجتماعی نقش بسیار مهمی داشته باشد؛ بنابراین یکی از راه های ایجاد تغییر و تحول در نگرش ها و دید افراد در بسترها و باورهای مرتبط با امور خیر برگزاری همایش هایی مثل خیر ماندگار است. در این حوزه افراد توانمند و روانشناسان بسیار زیادی داریم که رویکرد خیرگزینی و نیکوکاری دارند و در بخش های مختلف کار می کنند و خدمات مشاوره ای و مددکاری اجتماعی زیادی ارائه می دهند .
وی افزود: می توان گفت هر جامعه ای وقتی رفتارهای خیرگزینی و نوع دوستانه و رفتارهای فرااجتماعی اش بیشتر باشد از سلامت بیشتری نیز برخوردار است که این می تواند از آسیب های اجتماعی، روانی، اقتصادی و فرهنگی پیشگیری کند.
دبیر کمیته علمی روانشناسی خیرماندگار گفت: همانطور که همایش های علمی دیگر می تواند افراد جامعه را حساس کند و به آنها اطلاع رسانی کرده و آگاهی بدهد، این همایش نیز می تواند در حوزه رفتار نیکوکاری و امور خیر کمک کند. چه به آنها که در حوزه سیاست گذاری هستند و چه افرادی که به انجام کار خیرتمایل دارند. در واقع این همایش می تواند یک هم افزایی خوبی در حوزه ظرفیت های موجود در زمینه خیر و خیرگزینی و رفتارهای نیکوکاری ایجاد کند.
وی ادامه داد: امیدواریم با برگزاری این همایش ها، اخلاقیات و سلامت معنوی و روانی و اجتماعی را در جامعه بیشتر کنیم . همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. ما باید نگاهمان ارتقایی باشد. اول رشد دهیم و بعد پیشگیری و بعد مداخله کنیم. قطعا همایش هایی مثل همایش خیرماندگار در ارتقا و بهبود سلامت روان و سلامت اجتماعی و فرهنگی نقش داشته باشد پیشگیری کند.
همایش «خیر ماندگار» دهم و یازدهم دی ماه با هدف ارتقای دانش امر خیر در سالن همایش رازی برج میلاد و با حضور مدیران دولتی، مدیران خیریه ها، سمن ها، پژوهشگران وفععلان حوزه امر خیر برگزار می شود.
اجتمام* ف ش**1834