تحولات منطقه موجب چنددستگی در شورای همکاری خلیج فارس شده است

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -عبدالحمید بیاتی: نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض برگزار شد. این سی و نهمین باری است که سران کشورهای عضو این شورا گردهم می آیند اما اجلاس اخیر با سایر دوره ها یک تفاوت اساسی دارد و آن حضور نداشتن امیر قطر و پادشاه عمان در این اجلاس است.

نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در حالی برگزار شد که روابط برخی کشورهای عربی با قطر هنوز تیره است. پادشاه عربستان در آستانه نشست شورای همکاری خلیج فارس از شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، برای حضور در نشست ریاض دعوت کرده بود، اما امیر قطر در این نشست شرکت نکرد. قطر از بیانیه پایانی نشست اخیر هم انتقاد کرد و راهکارهای مطرح در آن را به رسمیت نشناخت.

پادشاه عربستان نیز در سخنرانی افتتاحیه خود در باره بحران قطر و عدم حضور امیر قطر سخنی نگفت ولی شیخ خالد بن احمد، وزیر امور خارجه بحرین، با اشاره به عدم حضور امیر قطر گفت: «بهتر بود امیر قطر در اجلاس ریاض شرکت می‌کرد.»

در خصوص وضعیت موجود در شورای همکاری خلیج فارس و تاثیر اختلافات درونی بر آینده این شورا با دکتر «جیمز دورسی» به گفتگو نشستیم. دورسی محقق ارشد موسسه مطالعات خاورمیانه آمریکا و استاد مدرسه مطالعات بین المللی دانشگاه فنی نانیانگ سنگاپور است. متن این گفتگو به شرح زیر است:

* نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض برگزار شد و همانطور که مطلع هستید امیر قطر و پادشاه عمان در این اجلاس شرکت نکردند. شما خودداری این مقامات سرشناس از حضور در نشست شورای همکاری خلیج فارس را چطور ارزیابی می کنید؟

در خصوص قطر که موضوع تقریبا روشن است و می شد حضور نیافتن امیر این کشور در نشست ریاض را پیش بینی کرد. هر چند امیر قطر به این نشست دعوت شده اما اختلافات میان دو کشور همچنان باقی است.

در مورد عمان اما موضوع پیچیده تر است. عمان با سیاست های عربستان در خصوص یمن، بحرین و قطر همراه نیست. فشارهایی بر عمان وجود دارد  تا با سیاست های ریاض همراه تر باشد. این حرکت ها عمان را عصبی کرده و به نظر می رسد همین اختلاف نظرها موجب شرکت نکردن سلطان قابوس در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس شده است.

*پیش از آغاز اجلاس شورای همکاری خلیج فارس قطر از تصمیم خود برای خروج از اوپک خبر داده بود؛ این کار قطر ممکن است با واکنش هایی در شورای همکاری مواجه شود به نظر شما آیا احتمال خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد؟

وضعیت اوپک با شورای همکاری خلیج فارس تفاوت دارد. اوپک سازمان کشورهای تولید کننده نفت است. بازیگران اصلی بازار نفت عربستان، روسیه و آمریکا هستند. قطر در بازار نفت بازیگر چندان مطرحی نیست و گاز نقطه قوت این کشور است. به همین دلیل خروج این کشور از اوپک تاثیر چندانی بر سیاست های این سازمان نخواهد داشت.

اما موضوع شورای همکاری خلیج فارس کاملا متفاوت است. عربستان تلاش زیادی دارد تا تحولات خلیج فارس را به نفع خود خاتمه داده و نظم جدیدی را بوجود بیاورد. بحران قطر، بحرین و جنگ یمن مواردی هستند که موجب اختلاف نظر میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس شده اند. خروج از این شورا تبعاتی را به دنبال دارد و منطقی نیست که قطر از آن خارج شود.

*با توجه به آنکه شورای همکاری خلیج فارس نتوانست راه حلی را برای بحران قطر بیابد، شما آینده این سازمان را چطور ارزیابی می کنید؟

شورای همکاری خلیج فارس یک سازمان خیلی ضعیف است و نتوانست یک راه حل برای بحران قطر بیابد. این موضوع موجب ادامه دار شدن بحران قطر شد و شورای همکاری خلیج فارس نتوانست قطعنامه ای در مورد آن داشته باشد. همانطور که «انور قرقاش» وزیر مشاور اماراتی، در اظهاراتی به صراحت اعلام کرده شورای همکاری خلیج فارس فاقد وحدت است و اختلافات عربستان با قطر همچنان ادامه دارد.

*در صورت خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس آیا امکان شکل گیری ائتلاف جدیدی میان قطر و ترکیه وجود دارد؟

همین حالا هم میان قطر و ترکیه ائتلاف وجود دارد. ترکیه قصد ایجاد پایگاه نظامی در قطر را دارد. سیاست های قطر و ترکیه با یکدیگر همخوانی دارد. همانطور که اشاره کردم اختلافاتی در شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد اما فکر نمی کنم قطر قصد خروج از این سازمان را داشته باشد.