اگر پیام‌رسان داخلی قوی باشد نیازی به دستور و بگیر و ببند نیست/جرم‌افزایی برای استفاده از پیام‌رسان‌ها روش نادرستی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست تخصصی بررسی طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی با حضور محمد سلطانی‌فر (معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، اکبر نصرالهی (رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی)، مهرداد نوابخش (استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)، باقر انصاری (استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی) و حمید ضیایی‌پرور (مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌‌ها) بعد از ظهر یکشنبه (۱۸ آذر) در دفتر مطالعات رسانه‌ها برگزار شد.

مهرداد نوابخش (استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران) در این نشست گفت: در حوزه جامعه‌شناسی بحث کلان‌تر از دیدگاه‌های خاص درباره پیام‌رسان و محدودیت‌هایش است. بهتر است آنچه در دبستان‌های فکری جهان است مشخص شود بعد شاخص‌ها مثل پیام‌رسان را طبقه بندی کنیم. در مس‌مدیا و رسانه و سوشال‌نتورک چند دبستان فکری مشخص داریم که از دهه ۷۰ قرن گذشته فکر شده است؛ یکی بحث مشخص توسعه داریم، دیدگاه دیگر سازه‌ای است که به صورت زیرشاختی سخت‌افزار و نرم‌افزار در حوزه‌های گوناگون در حوزه پیام‌رسان‌ها کار می‌کند، دیدگاه دیگر ساختارگرا، کارکردگراها و... است.

نوابخش با تاکید بر اینکه «نمی‌توانیم بدون اصل مطلب ناگهان از وسط بحث وارد شویم بلکه باید دیدگاهی که درباره این حوزه داریم مشخص کنیم.» گفت: آنچه در جامعه ما معیار بوده بحث توسعه‌ای است. در زیربنای توسعه موضوع خانواده، فرهنگ و اقتصاد آمده و به بحث رسانه هم پرداخته که به دنبالش کنترل و مانیتور کردنش آمده است. همه دولت‌ها چون سیاست مبنایی‌شان توسعه بوده بدون همسان کردن یکسری مشکل پیدا کردیم. چون دنبال رقابت بودیم به تضاد رسیدیم.

استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران یادآور شد: وقتی از رسانه حرف می‌زنیم اگر دیدمان توسعه‌ای باشد فقط در صورتی موفق می‌شویم که اصلش را اینجا درون‌زا کنیم. اما به نظر می‌رسد مثل سایر موارد این حوزه ابتدا وارد شده و بیست سال بعد می‌خواهیم مرتب‌‌سازی‌اش کنیم. 

نوابخش ادامه داد: تقریبا همه پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتمتعی مانند تلگرام ابتدا وارد سیستم کشوز ما شده جامعه‌پذیر و درونی شده بعد حالا می‌خواهیم قاعده‌مندش کنیم.

اکبر نصرالهی (رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی) نیز در این نشست گفت: در مقدمه طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی حرف‌های خوبی زده شده اما متن، مقدمه را نقض می‌کند و بیشتر به اعتمادزدایی توجه دارد تا اعتمادزایی.

نصرالهی درباره مواجهه با تکنولوژی‌های ارتباطی گفت: راهبردها و رویکردهایی که در طرح ساماندهی پیام‌رسان‌ها به کار گرفته شده رویکرد کاملا سنتی و راهبرد انفعالی و واکنشی دارد. اما باید تغییر کرده و رویکرد تعاملی و راهبرد فعال اتخاذ شود. به‌طور مثال ضرورت گرفتن مجوز برای راه‌اندازی کانال اصلا امکان‌پذیر نیست و نمی‌شود با این حجم از داده‌ها و نیازها و گرایش و جهت‌گیری مردم اجرایش کرد. نکته دیگر نوع مواجهه است که بیشتر سلبی، محدودکننده و یک‌طرفه است.

او نکته سوم را زمان مواجهه خواند که هم برای این طرح و هم فیلترینگ بسیار دیرهنگام بود و گفت: نظام تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سبد پیام‌رسان‌هایی گذاشت که راستی آزمایی نشدند و شعار دادند و دولت هم نتوانست شعارهایش را عملی کند و این به یک ضربه بود.

رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی با اشاره به اینکه در این طرح شش ماده اختصاصا به مجازات‌ها اشاره کرده، ترکیب هیات نظارت را در این طرح دارای نگاه سیاسی و امنیتی خواند و گفت: این ترکیب نمی‌تواند نگاه کارشناسی و حرفه‌ای را در تصمیم‌گیری‌ها وارد کند. 

نصرالهی یادآور شد: همین الان هم قوانینی داریم که می‌توان با آن برخی موارد را پیگیری کرد. اینکه جرم‌افزایی کنیم و هرچیزی را تبدیل به جرم کنیم روش درستی نیست. فقط باید اشکالات قوانین موجود را رفع کنیم.

او با اشاره به نگاه بالا به پایینی که طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی نسبت به مخاطب دارد و الزام به استفاده از پیام‌رسان داخلی، گفت: ما در این سال‌ها هزینه زیاد داده‌ایم، باید از تجربه قوانین مانند ممنوعیت ماهواره و ویدئو و فیلترینگ تلگرام استفاده کنیم. تا وقتی بستری فراهم نکردیم مجازات حبس نگذاریم؛ اگر پیام‌رسان داخلی قوی باشد نیازی به دستور و بگیر و ببند نیست.

نصرالهی ابهام در تعاریف و ناتوانی در اجرا را دو ضعف دیگر این طرح خواند و گفت: ماده ۲ گفته پیام‌رسان خارجی باید مجوز بگیرد. باید واقع‌بین باشیم؛ کدام پیام‌رسان خارجی با این تحریم می‌آید؟ چنین چیزی عملا امکان‌پذیر نیست. همچنین برخی مهلت‌های تعیین شده با این حجم پیام‌ها و بی‌اعتمادی و نگاه منفی به پیام‌رسان‌های داخلی نامناسب است. 

در ادامه این نشست مدیر حقوقی پیام‌رسان سروش و ادمین دو کانال تلگرامی به بیان دیدگاه‌های خود درباره طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی پرداختند.