بدون کتابخانه نمی‌توانیم به اهداف آموزشی برسیم

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت روز کتاب و کتابخوانی و تجلیل از کتابداران کشور پیش از ظهر امروز پنج شنبه ۲۴ آبان ماه با حضور مسئولان نهاد کتابخانه های عمومی کل کشور و جمعی از مدیران دولت در مجموعه تالار وحدت برگزار شد.

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی آخرین سخنران این مراسم بود که گفت: بی‌شک آگاهی در رشد اجتماعی و شخصیت افراد تاثیر زیادی دارد. برای بچه‌هایی که در خانواده‌های فرهنگی بزرگ می‌شوند، پیش از رفتن به مدرسه، کتاب‌های مختلفی خوانده می‌شود و معمولا تا پایان دوره ابتدایی گاهی صدها کتاب را خوانده‌اند. بچه‌هایی هم در این کشور وجود دارند که تا پایان دوره ابتدایی، به غیر از کتاب‌های درسی نه کتاب دیگری را می‌بینند و نه کتاب دیگری را می‌خوانند. مشخص است که تفاوت آینده این دو گروه از بچه‌های سرزمین ما متفاوت خواهد بود. از این جهت بهترین عدالت در جامعه، عدالت آموزشی است که به شکل‌گیری آینده‌ای روشن برای فرزندان ما منجر می‌شود.

وی افزود: چگونه می‌توانیم این فاصله را در کشور از میان برداریم؟ کتابخانه‌های عمومی تا حد زیادی می‌توانند این کار را بکنند. از شما کتابداران عزیز خواهش می‌کنم در جبران عدم دسترسی کودکان، نوجوانان و جوانان به کتاب بکوشید و این فاصله را پر کنید. هر جا مشاهده کردید که کتاب غریب است، بیشتر حاضر شده و فعالیت کنید، به‌ویژه اکنون که کتاب گران شده است.

حدادعادل در پایان سخنانش گفت: بدون کتابخانه نمی‌توانیم به اهداف آموزشی خود برسیم. کشور ما این افتخار دارد که به یک تمدن همراه با کتاب تعلق دارد. در تمدن اسلامی که کشور ما سهم عمده‌ای در آن داشته، کتاب نقشی محوری دارد. امروز صنعت نشر و کتابفروشی‌های ما باید پر رونق باشد که متأسفانه این‌چنین نیست. کتابخانه است که می‌توانند این نقایص را برطرف کنند. همچنین کتابخانه‌های عمومی باید در حوزه آموزش به کمک مدارس بیایند.

سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به دلیل ماموریت خارج از کشور، امکان حضور در این مراسم را نیافت و پیامی را خطاب به حاضران این برنامه و کتابداران نوشته بود که در قالب یک کلیپ صوتی تصویری پخش شد.

مشروح پیام وزیر ارشاد به این مراسم، به ترتیب زیر بود:

«ایام مبارک ربیع‌الاول و  حضرت رسول اکرم (ص) و امام جعفر صادق (ع) را به شما اهالی کتابخوان و حافظان و مروجان فرهنگ بشری تبریک می‌گویم.

تقارن این ایام مبارک با روز کتابدار و هفته کتابخوانی برای همه ما فرصت دیگری برای بهره‌گیری از میراث و تجربه گرانقدر دینی به منظور تدبر بیشتر در موقعیت کنونی خودمان می‌دهد. باشد که از این راه بتوانیم ارزش کتاب و کتابخانه را نمایان کنیم و بهترین شیوه‌ها برای مدیریت امور کتابخانه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن برای خدمت به مردم را بیاموزیم.

کتابخانه در تمدن ما یک انبار یا آرشیو کتاب نیست، بلکه نهاد اجتماعی باسابقه و اثرگذاری است که همیشه نقش برجسته ای در توسعه شهرها و روستاها داشته است. در طول فعالیتهای سال‌های اخیر با کتابدارن فعالی آشنا شدم که کتابخانه را مرکز مدیریت طرح‌های توسعه روستایی و محله‌ای کرده‌اند و موفقیت‌های بی‌نظیری را برای منطقه خود به ارمغان آورده‌اند. بارها دیده‌ایم که با روشن شدن چراغ یک کتابخانه طرح‌های جدیدی برای توسعه روستایی و یا محله‌ای تدوین و به اجرا گذاشته شده است. در خاطره‌های جمعی روزگار طولانی را به یاد می‌آوریم که جامعه ما به معنای مرسوم امروز دانشگاه نداشت اما این کتابخانه‌ها بودند که در مراغه و بلخ و نیشابور و اصفهان نقش دانشگاه را  بر عهده داشتند. کم نبودند جویندگان علم و دانشی که همچون ابن سینا کتابخانه‌ها را مقصد سفرهای خود و مسکن خویش قرار می‌دادند. همیشه علمای بزرگی داشته و داریم که به کتابخانه و کتابداری خود افتخار کرده و کتابخانه را مرکز هویتی خود تعریف می‌کنند. در واقع فروغ هر جامعه و تمدنی از چراغی بر می‌خیزد که در کتابخانه روشن است.

امروز هم بیشتر و بهتر از هر زمانی کتابخانه‌ها می‌توانند با شناخت و همت شما کتابداران آن نقش تاریخی خود را بازیابند. باید به کتابخانه برگردیم و خوشبختانه با خوش‌فکری  و همت شما کتابداران استقبال نسل‌های جدید  از کتابخانه به وضوح بیشتر شده است. فقط یک کتابدار آگاه است که می‌تواند کتابخانه را از یک آرشیو راکد و ساکت به فضای اجتماعی چرخش و دانش و مصاحبه و گفت و گو و آموزش و پژوهش و حل مساله تبدیل کند. کتابدار است که می‌تواند کتابخانه را تبدیل به یک مرکز فرهنگی و آموزشی بزرگ را برای جامعه پیرامونش تبدیل کند.

کتابدار آگاه واسط میان کتاب و خواننده و واسط میان زمان نوشتن و زمان خواندن است. هم کتاب را می‌شناسد و هم خواننده را و هم نیازهای کلی جامعه و تمدن را و به همین خاطر می‌تواند به نام نیازهای خواننده و کلیت جامعه کتاب‌های مناسبی را پیدا و معرفی کند از این رو بخش مهمی از مسئولیت اجتماعی کردن کتابخانه‌ها بر دوش کتابداران است. کتابدار است که می‌تواند مردم بیشتری را به کتابخانه دعوت کند و کتابدار است که می‌تواند ظرفیت‌های جدید کتابخانه برای توسعه شهرها و روستاها به سازمان ها و نهادها و مسئولین مربوط معرفی کند.

 در برنامه‌های ترویج کتابخوانی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم نقش بزرگی به کتابخانه‌ها داده شد و کتابداران هم مشارکت فعال و اثرگذاری در اجرای این برنامه‌ها دارند.

همه ما در جریان این برنامه‌ها به اهمیت کتابخانه‌ها به مثابه فضای واسط میان نهادهای شهری پی بردیم و ظرفیت‌های تازه‌ای به وجود آمد. امروز در بسیاری از مناطق، کتابخانه جایی شده است که برای مثال، شهرداری در کنار آموزش و پرورش، مدیریت فرهنگی شهر، سازمان‌های مردم نهاد و رسانه‌ها جمع می‌شوند و برای حل مشکلات و تدوین برنامه‌های آینده گفت و گو می‌کنند. 

کتابداران آگاه از همه امکانات تازه ظهور و به خصوص ظرفیت‌های اجتماعی مجازی همچون یک فرصت و یک ابزار استقاده می‌کنند. کتابداران زیادی دارم که با حضور آگاهانه و مسئولانه  شبکه‌های اجتماعی با همه خارج از کتابخانه ارتباط برقرار کرده و آنان را به ظهور در کتابخانه فرا می‌خوانند.

در مواجهه با مسائل جدیدی که با آن مواجه می‌شویم نیاز به نیازهای مختلف داریم و بی‌شک کتابخانه یکی از مهم‌ترین نهادهای جامعه امروزی است که هم در سطح محلی و منطقه‌ای و هم در سطح ملی، ظرفیت‌های بی‌نظیری برای ارتقای جامعه، تدوین برنامه‌های آینده و حل مسائل آن دارد.

 دولت وظیفه خود می‌داند که زیرساختها و منابع کالبدی لازم برای توسعه کتابخانه‌ها به خصوص بهبود زندگی و کار کتابداران را فراهم کند.

یک بار دیگر روز کتابدار را به همه کتابداران ایران تبریک می گویم. ما برای توانمندسازی این قشر آرام و اثرگذار جامعه مسئولیت داریم همانطور که آنها رسالت تاریخی خود را در آگاهی بخشیدن به جامعه بارها وبارها به انجام رسانده‌اند.

خوشبختانه در این سالهای اخیر نهاد کتابخانه ها توانسته است علاوه بر استفاده از همه ظرفیتهای درون سازمانی بسیاری از نهادهای دیگر را به همکاری در عرضه توسعه کتابخانه ها و توانمندسازی کتابداران و ارتقای جایگاه اجتماعی کتابداران دعوت کند که از یکایک مدیران و کارشناسان آگاه و فعال این نهاد ارزشمند تشکر می کنم و برای همه فعالان این عرصه آرزوی توفیق دارم.