ترکیه به دنبال بهبود رابطه آنکارا- واشنگتن با استفاده از کارت خاشقجی است/ ساز و کار دمشق در صورت شکست راهکار سیاسی سوچی

«علی مقصود» سرهنگ بازنشسته ارتش سوریه و کارشناس مسائل نظامی در تحلیل ابعاد و استراتژی‌های مورد نظر طرف‌‌های توافق سوچی و تشریح دلایل همراهی دولت سوریه با این توافق به خبرنگار ایلنا گفت: توافق سوچی که  بین رؤسای جمهور دو کشور روسیه و ترکیه حاصل شد، یک توافق بی‌پایه و اساس و به حال خود رها شده نبود، بلکه بر پایه اصولی مشخص و در یک چارچوبی کلی مشروط به شروط و بازدارنده­‌هایی بود که در حقیقت نوعی ضمانت اجرائی برای آن به شمار می­‌آمدند.

به اعتقاد این نظامی بازنشسته سوری دلیل موافقت و همگامی دولت سوریه با این توافق، مساعد شدن زمینه برای ارائه راهکارهای سیاسی حل بحران انسانی در منطقه إدلب بود.

وی گفت که  توافق سوچی یکی از ابعاد عملیات مرکبی بود که در وهله نخست به بازسازی سوریه کمک می­‌کرد و در مراحل بعد برای مردم شهر ادلب دستاوردهای اجتماعی و اقتصادی به همراه داشت.   

از نگاه مقصود، یکی دیگر از انگیزه‌­های دولت سوریه در موافقت با این توافق، ایجاد مناطق عاری از سلاح و خالی از لوث وجود تروریست­‌ها بود که همین شرایط خود، تضمینی برای بازگشت حاکمیت و قدرت سوریه به این شهر بود.

وی گفت: دولت سوریه با پذیرش توافق سوچی در حقیقت می­‌خواست مانع بهانه‌تراشی­‌های کشورهای غربی به رهبری آمریکا شود که با تحریک سازمان موسوم به «کلاه سفیدها» به حمله نظامی و به کارگیری سلاح شیمیائی در منطقه ادلب، می‌خواستند دولت سوریه را متهم اصلی صحنه در اقدام به عملیات نظامی نشان دهند.

مقصود ادامه داد: استراتژی دولت روسیه نیز استفاده از این توافق به عنوان عاملی تدریجی و بازدارنده از همراهی ترکیه با ائتلاف مذکور بود.

وی افزود: این توافق همچنین امنیت ترکیه را نیز تأمین می­‌کرد چرا که شهر ادلب به عنوان آخرین پایگاه و پناهگاه تجمع احتمالی گروه‌های تروریستی در صورت احساس خطر آنها بود. کشورهای غربی نیز می­‌دانستند که هر نوع عملیات نظامی سخت و کوبنده در این منطقه می­‌تواند پیامدهای منفی برای آنها به دنبال داشته و در واقع پایان حضور تروریست­‌ها در ادلب باشد، چرا که «جبهه النصره» حامیان غربی بسیاری داشته و در صورتی که جغرافیای سوریه مأمنی برای این گروه تروریستی نباشد به سمت کشورهای غربی سرازیر می­‌شوند که این موضوع تهدیدی برای امنیت آنها به شمار می­‌رفت.

مقصود گفت: ترکیه می‌توانست با استفاده از موضوع بحران انسانی در سوریه  به گذرگاهی برای ورود تروریست­‌ها به اروپا تبدیل شود.  بنابراین تمام بیم­‌ها و امیدهای مذکور در اهمیت توافق سوچی تاثیر مستقیم داشت.

ترکیه به تعهدات خود عمل نکرد/ اهداف توافق سوچی محقق نشد

مقصود در تبیین دلایل عدم تحقق اهداف سوچی گفت: بدون شک طرف روسی که این توافق را با ترکیه امضا کرده بود، در اظهارات خود اذعان کرد که ترکیه اهداف این توافق را محقق نکرد و به طور کامل به تعهدات خود پایبند نبود اما امیدوار است که این موضوع دستاوردهایی داشته باشد.

این سرهنگ سوری در ارزیابی خود نسبت به عملکرد ترکیه و سناریوهای آن پس از اتمام جدول زمانی تعیین شده در توافق سوچی  گفت: «روسیه حتما به ترکیه تذکر و کارت زرد خواهد داد. ترکیه در حال حاضر تلاش می­‌کند تا با مانور دادن و استفاده سیاسی از پرونده جمال خاشقجی روزنامه‌نگار مقتول سعودی به نفع خود، افکار عمومی را تحریف و موضوع توافق سوچی را به حاشیه برد.

وی ادامه داد: پرونده ناپدید شدن جمال خاشقجی به عنوان یک عنصر متغیر در توافق سوچی به نوعی روند داستان را تغییر داده و محاسبات ترکیه را بر هم زده است. ترکیه می­‌خواهد در همین راستا و با استفاده از این پرونده روابط با آمریکا را تقویت کرده و توافق منبج را دوباره احیا کند تا از این طریق چالش­‌های امنیتی خود را برطرف کند.

این نظامی سوری در ادامه توضیح داد که ترکیه از جانب نیروهای دموکرات کرد با چالش‌­های امنیتی روبه‌روست و در همین زمینه از دخالت عربستان و امارات در حمایت از نیروهای کرد و تحریک آنها نگران است و می­‌ترسد. از سوی دیگر اعلام نتایج حاصل از تحقیقات صورت گرفته در پرونده خاشقجی و واکنش­‌های احتمالی نسبت به این پیامدها ترکیه را به شدت نگران کرده و این کشور را بر آن می­‌دارد تا اقداماتی را در ادلب انجام داده و تدابیری را در این زمینه بیندیشد.

وی افزود: ترکیه می­‌کوشد با انتقال گروه تروریستی جبهه النصره و نیز جیش الحر به شمال حلب چالش‌­های امنیتی خود را از بین برده و با دخالت احتمالی عربستان و امارات در حمایت از نیروهای کرد و نفوذ این دو کشور در سوریه مقابله کند.

وی گفت: دومین سناریوی ترکیه در رفع اتهام از عدم پای‌بندی به توافق سوچی، اقدام شتابزده این کشور در دعوت از سران کشورهای روسیه، فرانسه و آلمان، برای برگزاری نشستی چهارجانبه با عنوان حل بحران سوریه در آنکارا است.

مکانیسم­‌های دولت سوریه در صورت شکست راهکار سیاسی در حل بحران ادلب

مقصود در پاسخ به این پرسش که مکانیسم‌­های دولت سوریه در مرحله آینده و در صورت عدم پایبندی طرفین به توافق سوچی چه خواهد بود، گفت: «دولت سوریه در صورت شکست راهکار سیاسی برای برون‌رفت از بحران منطقه ادلب، حتما به گزینه نظامی متوسل خواهد شد و تا نابودی کامل عناصر تروریستی حاضر در این منطقه به عملیات خود ادامه خواهد داد».

گفت‌وگو: سمیه ماستری فراهانی