کاخ سفید در حالت آچمز/ ترامپ و برزخ هولناک خاشقجی

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل : ۱۳ روز از آغاز ماجرای مفقود شدن «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد عربستانی می گذرد. در این مدت «دونالد ترامپ» سعی کرده با مواضع ضد و نقیض از اتخاذ موضع قاطع در این خصوص خودداری کند اما روند تحولات در این رابطه به گونه ای پیش می رود که رئیس جمهور آمریکا باید هر چه سریعتر تکلیف خود را در این رابطه روشن کند.

ترامپ در آغاز ماجرای خاشقجی گفته بود که تمایلی برای شنیدن اخبار آن ندارد. وی سپس عنوان داشته بود که حاضر نیست سرمایه گذاری ۱۱۰ میلیارد دلاری عربستان را فدای ماجرای خاشقجی کند. ترامپ در سومین موضع گیری خود عنوان داشته بود که اگر ثابت شود عربستان در پشت پرده مفقود شدن خاشقجی است تنبیهی سخت در انتظار ریاض خواهد بود.

ترامپ اما خیلی زود از این حرف خود بازگشت و عنوان داشت که تنبیه عربستان در اصل تنبیه آمریکاست.

احتمال تحریم شدن عربستان از سوی آمریکا با واکنش تند عربستان مواجه شد و روز گذشته یکی از مقامات ارشد ریاض به این موضوع واکنش تندی نشان داد و در عوض یک دستیار ارشد دونالد ترامپ می‌گوید، رئیس‌جمهوری آمریکا که از برقراری «مجازات سخت» علیه عربستان در صورت اثبات صدور دستور قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی سخن گفته، در موضع خود «بسیار جدی» است.

لری کودلاو، ریاست شورای ملی اقتصادی در کاخ سفید گفت، وقتی رئیس‌جمهوری هشدار می‌دهد روشن است که حرف او را باید کاملا جدی تلقی کرد. از سوی دیگر تروئیکای اروپا (انگلیس، فرانسه و آلمان) با صدور بیانیه ای مشترک خواستار انجام تحقیقات جدی در خصوص ماجرای خاشقجی شده اند.

جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس، یکی از سه امضا کننده این بیانیه مشترک گفت اگر گزارش‌هایی که در مورد سرنوشت خاشقجی منتشر شده درست باشد، باید به آن واکنش مناسب نشان داد.

همزمان، حزب کارگر بریتانیا روز یکشنبه خواهان آن شد که فروش جنگ‌افزار ساخت این کشور به ارتش سعودی متوقف شود.

از سوی دیگر بی‌بی‌سی یکشنبه خبر داده بود که دولت‌های آمریکا و انگلیس تصمیم گرفته‌اند که حضور مقامات بلندپایه خود در همایش عربستان را تحریم کنند، همان گونه که دهها شرکت عمده رسانه‌ای بین‌المللی و غول‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری، پیشاپیش غیبت خود در این کنفرانس را خبر داده‌اند.

همزمان، مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه، که یکی از صریح‌ترین موضع گیری‌ها را از زمان ناپدید شدن جمال خاشقجی داشته است، روز یکشنبه در مصاحبه با سی‌ان‌ان گفت که نه تنها وزیر خزانه‌داری، بلکه هیچ مقام آمریکایی نباید به عربستان برود زیرا تا روشن نشود که چه بر سرخاشقجی آمده است، وضعیت مناسبات آمریکا و عربستان مانند همیشه نیست.

سناتور روبیو همچنین در مصاحبه دیگری با سی‌بی‌اس خواهان برخورد جدی آمریکا با دولت سعودی شد و گفت اگر در این زمینه اهمال شود، آمریکا اعتبارش را در دفاع از حقوق بشر در دنیا از دست می‌دهد... و موضع‌گیری‌هایش در ارتباط با حاکمانی مانند بشار اسد یا ولادیمیر پوتین بی‌حیثیت خواهد شد.

برزخ ترامپ

ترامپ در خصوص ماجرای خاشقجی در برزخ بدی گرفتار شده زیرا از یک سو از جانب سیاستمداران و مقامات آمریکایی بویژه اعضا کنگره در فشار است تا تصمیمی قاطع درباره این موضوع بگیرد و از سوی دیگر در این اندیشه است که در صورت اعلام موضع منطقی در این رابطه، مناسبات میان واشنگتن و ریاض را برهم زده و مزیت های اقتصادی که به آنها می بالد را از دست بدهد و از سوی دیگر با جبهه تقریبا واحد اروپا در خصوص خاشقجی و همچنین مدعیان حقوق بشر مواجه است.

عربستان تا کنون توانسته با تزریق دلارهای نفتی و همچنین عقد قراردادهای تجاری کلان کشورهای غربی را با خود در خصوص جریان هایی همچون جنگ یمن، بحران خلیج فارس، به گروگان گرفتن شاهزادگان عربستانی و نخست وزیر لبنان، خصومت با ایران و ... همراه سازد و به نظر می رسد که در موضوع خاشقجی نیز توانسته تا حدودی ترکیه را با خود همراه سازد اما با توجه به ساز و کارهای موجود در اروپا رسیدن به توافق با بروکسل در خصوص این روزنامه گار منتقد بسیار مشکل است.

از همین رو ترامپ اگر بخواهد جانب عربستان را در ماجرای خاشقجی بگیرد باید منتظر شکاف بیشتر در روابط میان واشنگتن و متحدان اروپایی آن باشد و از سوی دیگر در آستانه انتخابات میان دوره ای کنگره که مقدمه ای است برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ خود را تبدیل به سیبل منتقدان کرده و پذیرای شدیدترین حملات لفظی باشد.

از سوی دیگر اگر بخواهد علیه عربستان اقدامی کند، ریاض را تحریک کرده تا اقدام به کاهش مراودات تجاری خود با واشنگتن کرده و به سمت رقیبان آمریکا یعنی روسیه و چین گام بردارد.

این جریان ترامپ را در موقعیتی قرار داده که شبیه موقعیت «آچمز» در شطرنج است. به عبارت دیگر ترامپ هم اکنون قدرت حرکت را از دست داده زیرا در صورت اتخاذ هر نوع تصمیمی باید با عواقب وحشتناک آن دست و پنجه نرم کند. در همین رابطه «ترکی الدخیل» مدیر شبکه العربیه و از نویسندگان نزدیک به سیاستگذاران سعودی اعلام کرد که عربستان در صورتی که واشنگتن در راستای اعمال تحریم ضد ریاض به دنبال موضوع ناپدید شدن جمال خاشقجی گام بردارد با تبعاتی روبرو خواهد شد که از جمله آنها نزدیکی میان تهران و ریاض و احداث پایگاه نظامی روسیه در تبوک در شمال غرب عربستان است.

وی اعلام کرد: تحریم های آمریکا ضد ریاض به مانند این است که واشنگتن به خودش ضربه بزند و اگر آمریکا عربستان را تحریم کند ما در برابر فاجعه اقتصادی قرار خواهیم داشت که دنیا را تکان خواهد داد و ریاض پایتخت آن خواهد بود و هرگونه خدشه به آن به تولید نفت قبل از هر موضوع حیاتی دیگری آسیب می زند. اگر قیمت نفت ۸۰ دلاری سبب خشم ترامپ شده است بعید نیست که قیمت به ۱۰۰ و ۲۰۰ دلار برسد و شاید ارزی که به وسیله آن بشکه های نفت قیمت گذاری می شوند نه دلار، بلکه یوان باشد و واضح است که نفت، مهمترین کالایی است که امروز به وسیله دلار خرید و فروش می شود.