چهره بیرونی دین بسیار مهم است/ضرورت ساماندهی تبلیغات دینی درجامعه

حجت الاسلام «مهدی مسائلی» مولف کتاب «عار یا شعار، قمه‌زنی در ترازوی عقل و شرع» درباره  انحرافات رفتاری  و حرکاتی همچون قمه زنی در مراسم عزاداری امام حسین(ع) به خبرنگار مهر گفت: موضوع قمه زنی شاید یک از پرچالشترین موضوعاتی باشد که در جامعه شیعه تاکنون  مطرح شده است. همه می‌دانند که فقها و علمای معاصر در این باره اختلاف نظر داشته و دارند. در نگاه عمومی معمولا علما و مراجع شیعه به دو گروه تقسیم می‌شوند، عده ای از فقها و مراجع مخالف قمه زنی و دسته ای به عنوان موافق قمه زنی قلمداد می‌شوند. ولی این تقسیم بندی شاید چالشی را که امروز در جامعه شیعه حکم فرماست، چندان نمایان نکند؛ زیرا امروز بیش از موضوع فتوا به جواز قمه زنی مورد بحث باشد، موضوع ترویج قمه زنی چالش برانگیز است.

این پژوهشگر دینی با بیان اینکه، امروز عده ای قمه زنی را بهترین صورت عزاداری معرفی کرده و در ترویج و گسترش آن چیزی کم نمی‌گذارند، ادامه داد: این افراد با بهره گیری از شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های اینترنتی و شبکه های ماهواره ای درصددند، قمه زنی را به عنوان پرچمدار عزاداری شیعه در کل جهان معرفی کنند. موضوعی که مخالفان اسلام و تشیع از آن استقبال گسترده ای می‌کنند زیرا آنها نیز در جبهه ای دیگر به دنبال پرچمداری قمه زنی برای عزاداری عاشورا و حتی شیعه هستند. چنانچه جستجوی اینترنتی واژه های   «Ashura» یا «Shiite» یا «shia muslim» گویای این مطلب است.

مسائلی تأکید کرد: اما نکته مهم در این میان این است که نباید تمام مراجعی که فتوا به جواز قمه زنی داده اند، در پس پرده ترویج قمه زنی قرار داد. زیرا ممکن است بعضی از مراجع و علمای شیعه با نظر به جهاتی فتوا به جواز قمه زنی داده باشد ولی همین عده با تبلیغ و ترویج قمه زنی به صورت کنونی همراه نبوده و حتی با آن مخالف هستند. اگر چه شبکه رسانه ای ترویج قمه زنی میکوشد تا تمامی این مراجع را مروج بی قید و شرط قمه زنی معرفی کند، اما حقیقت این است که میان مرجعی که فتوا به جواز قمه زنی می دهد با مرجعی که وجوهات شرعی و کمک های مردمی را هزینه تبلیغ قمه زنی می کند، تفاوت فراوانی وجود دارد.

وی افزود: اگر خود این عمل را به صورت فی النفسه نگاه کنید خارج از مسایل اجتماعی و سیاسی، خیلی از فقها نسبت به آن نگاه منفی دارند و این نگاه ناظر به ضرری است که این کار به انسان می زند و جزو دستورات دینی نیست مثل بحث روزه که اگر ضرر به بدن انسان برساند، گرفتن آن حرام است. کلا قاعده ای به نام لاضرر داریم که هر جا بحث دینی مطرح می شود یک حکم برای آن صادر می شود. برخی از فقها این عمل را بدعت گذاری در دین دانسته اند و آن را تحریم کرده اند. حدود ۱۰۰سال پیش فردی به نام «سید محسن امین» صاحب کتاب اعیان شیعه بحث تحریم قمه زنی را مطرح می‌کند و علمایی همچون «سید ابوالحسن اصفهانی» به تحریم قمه‌زنی فتوا می دهند و فقهای آن زمان هم از محسن امین طرفداری می کنند، البته مخالفانی هم داشته اند که سرانجام حقانیت افرادی که موافق تحریم قمه زنی هستند، مشخص می شود. در زمان کنونی هم بسیاری از فقها فتوای تحریم قمه زنی را داده‌اند چون آن را عملی می دانند که چهره  شیعه را در دنیا تخریب می کند. آیت الله مکارم شیرازی، نوری همدانی جوادی آملی، سبحانی، صافی گلپایگانی و مرحوم فاضل لنکرانی همه از فقهایی هستند که مخالف این عمل بوده‌اند.

مدرس حوزه علمیه اصفهان با اشاره به ریشه تاریخی قمه‌زنی در ایران گفت: نشانه هایی از شروع یا انجام قمه زنی به عصر صفوی بر می گردد ولی این عمل از اوایل دوره قاجاریه به بعد گسترش یافته است. قبل از دوره صفویه در جامعه شیعه نشانه هایی از آن نمی بینیم، صوفیان معمولا به این نوع عزاداری می‌پرداختند و خود را گل مالی و یا سنگ پرتاب می کردند و رفتارهای خشنی از این دست را ترویج می کردند. همچنین تعاملاتی هم میان جامعه و مسیحیان ارتدوکس وجود داشت که نمونه هایی از این رفتارها را در قشر مسیحیت می‌توان دید.

این پژوهشگر دینی تصریح کرد: به تعبیر بعضی  که میگویند نیازی نیست ما به غرب برویم و این تصاویر را نشان دهیم، اگر این تصاویر قمه زنی را نزد کسانی ببرید که شیعه هستند و طرفدار عزاداری امام حسین (ع) هستند هم نشان دهید به نوعی حالت تنفر و انزجار از این کار پیدا می کنند و این چهره ضد تبلیغی در جامعه ما بسیار مشهود است که باعث می شود از این تبلیغات علیه اسلام و شیعه استفاده کنند. اثر تخریبی این رفتارها در جامعه بسیار بد است همان طور که مقام معظم رهبری هم بارها به این ضرر دینی و مذهبی در جامعه  تاکید کرده‌اند.

حجت الاسلام مهدی مسائلی با اشاره به آسیب هایی که این رفتارها به دین می زنند، اظهار کرد: معمولاً در سیاستگزاری در برگزاری مراسم مذهبی و نحوه ارائه آن نگرشی که سخنرانان و مداحان دارند این است که فکر می کنند، هر چه می خواهند، می‌توانند بگویند، در حالیکه چهره بیرونی دین خیلی مهم‌تر است و آسیبی که دوست نادان به دین می زند را دشمن آگاه نمی‌تواند بزند. آسیب هایی را که داعش در سالهای اخیر به دین اسلام وارد کرد، کسانی که بر علیه دین از طریق نوشتن کتاب و مقاله و ...  فعالیت می کردند، نتوانستند وارد کنند. داعش با سواستفاده از برخی افراد، تیشه به ریشه درخت اسلام زد و بیشترین تخریب ها را برای اسلام داشت. همین دیدگاه در تشیع هم وجود دارد یعنی افرادی که از احساساتشان  سواستفاده می شد و نظر به نگاه بیرونی مذهبشان نداشتند و از آن طرف افرادی حق جلوه دادن این رفتارها را تأیید می کنند که ممکن است این بسیار آسیب زا باشند.

حجت الاسلام «مهدی مسائلی» در پایان به راهکارهای برون رفت از این آسیب ها اشاره کرد و گفت: ما تشکل‌های مختلفی در کشور داریم که وظیفه هدایت تبلیغات دینی را بر عهده دارند که سازمان تبلیغات و دفتر تبلیغات هم از آن جمله است. امیدواریم که سازمان تبلیغات که ریاست آن هم به تازگی تغییر یافته است، از انجام رفتارهای کلیشه ای که قبلا وجود داشت و خیلی تاثیرگذار نبود به هدایت گری دسته های عزاداری بپردازد و نقش فعال در این خصوص داشته باشد نه نقش منفعل و  کار سازمانی صرف. سازمان تبلیغات باید محتوای فرهنگی و دینی را در کشور سازمان دهی کند و امیدواریم در آینده تغییرات خوبی را در این روند شاهد باشیم.