امام حسین(ع) ساختارها و روابط اجتماعیِ جوامع مادی را به هم ریخت

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر گزیده ای از سخنرانی حجت‌الاسلام محمدصادق حیدری تهرانی در شب دوم ماه محرم (۲۰ شهریور ۹۷) در هیئت گفتمان انقلاب اسلامی است که در ادامه می خوانید؛

در برخی آیات قرآن، خدای متعال قواعد بسیار مهم و عمومی و شامل بر همه دوران‌های تاریخی را بیان کرده که آیه ۳۶ سوره مبارکه نحل از همان دسته آیات است: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَهَ وَاجْتَنِبُوا الطَاغُوتَ» خدای متعال می‌فرماید ما در همه جوامع و امت‌ها رسولی را مبعوث کردیم که جوامع را به توحید دعوت کند و به مردم این حقیقت را برساند که باید از طواغیت و رؤسای جوامعی که خدای متعال به آنها راضی نیست، دوری کنند.

این سنت خدای متعال نسبت به همه جوامع و امت‌ها است. این مطلب مؤید نکته مهمی است که در بحث گذشته عرض شد؛ یعنی در عظمت مصیبت و سوگ سنگین شهادت امام حسین(ع)، پای یک جامعه در میان است. همچنین عباراتی از زیارات و روایاتی بیان شد که این حقیقت را به ما ابلاغ می‌کرد که اباعبدالله الحسین (ع) در مقابل یک جامعه قرار گرفت و یک جامعه و امت، مسئول کشته‌شدن و شهادت سلاله نبی اکرم (ص) بود. بیان خدای متعال در این آیه شریفه نیز همین مطلب را می‌رساند که در همه جوامع و امت‌ها رسولی برانگیخته می‌شود، زیرا خدای متعال نیز با جوامع سر و کار دارد نه فقط تک‌تک افراد.

در واقع اگر هدایت افراد هم مدنظر باشد، باید توجه داشت که افراد به صورت تنها و در خلأ زندگی نمی‌کنند، بلکه در یک جامعه و امت و تحت مدیریت رؤساء و وُلات و صاحبانی قرار گرفته‌اند و روابط و ساختارهای اجتماعی ویژه‌ای را پذیرفته‌اند. این یک واقعیت مهم است که نه بیش از عقل بشری، علم الهی بر آن اشراف دارد. بر این اساس خدای متعال برای امت‌ها و جوامع رسول می فرستد: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَةٍ رَسُولًا» و نه فقط برای تک‌تک افراد. اگر شهادت امام حسین(ع) رقم خورد و آن مصیبت عظمی در آسمان و عرش اتفاق افتاد، علت این مصیبت سنگین فقط این نبود که یزید یا عبیدالله یا شمر و یا غیره حضرت را کشتند، بلکه پای یک «امت» در میان بود. اباعبدالله (ع) در مقابل یک جامعه با همه ابعاد و روابط و ساختارها و منزلت‌های آن قرار گرفت و الا این‌گونه تنها و غریب نمی‌ماند.

 روایات و زیارات و آیات قرآن کریم نیز همین مطلب را تأیید می‌کنند و این حقیقت منحصر به امام‌حسین و قیام ایشان نیست بلکه اساسا انبیاء به‌عنوان پرچمداران توحید و صاحبان دین و محقق‌کنندگان اغراض خدای متعال در دنیا، به سوی «جوامع» فرستاده شده‌اند. البته وقتی افراد برای هدف مشترکی به دور هم جمع می‌شوند و جامعه تشکیل می‌دهند تا زندگی‌شان به جریان بیفتد، باید روابط و ساختارهایی به راه اندازند؛ به‌طور نمونه باید مشخص شود چگونه ثروت تولید کنند؟ چگونه آن را توزیع کنند؟ چگونه قدرت را ایجاد کنند و مناصب را به چه کسانی بدهند؟ چگونه علم و فرهنگ را تولید کنند؟ چگونه توزیع کنند و مردم چگونه آن را مصرف کنند.

بنابراین ایجاد جامعه فقط به «دورهم جمع‌شدن» نیست، بلکه ایجاد امت و جامعه و جریان حیات آن از طریق این ساختارها محقق می‌شود. یعنی علاوه بر آن هدف مشترک، ایجاد رویه‌های مشترک و روابط مشترک نیز نیاز است. انبیاء نیز در مقابل همین امور قرار می‌گرفتند. انبیای الهی برای هدایت مردم به سوی جامعه‌ای فرستاده می‌شدند که در دست طواغیت و رؤسای مادی‌گرای دنیاپرست و شهوت‌پرست بود. کسانی که خداوند متعال در توصف آن‌ها می‌فرماید: «وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُورِ إِلَی الظُلُمَاتِ» (بقره/۲۵۷). اساساً درگیری و چالش انبیاء و اولیای الهی این بوده که در مقابل یک جامعه‌ای قرار گرفتند که با تمام اهداف و رویه‌ها و ساختارهای خود به سوی ظلمات در حرکت است و ولیّ‌خدا برای هدایت مردم راهی ندارد جز این‌که این طواغیت و ساختارهای طاغوتی را بشکند تا مردم آزاد شوند و بتوانند به در خانه خدای متعال بروند: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَهَ وَاجْتَنِبُوا الطَاغُوتَ».

 اما امت‌ها و جوامع با این دعوت و بعثت چه برخوردی کردند؟ پاسخ به این سوال، در آیه پنجم سوره مبارکه غافر قابل پی‌گیری است: «وَهَمَتْ کُلُ أُمَةٍ بِرَسُولِهِمْ لِیَأْخُذُوهُ وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِیُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَ» [div id='ftn1']

[span dir='LTR'][۱] . این مباحث در دهه اول محرم ۱۳۹۷ هرشب بلافاصله بعد از نماز عشا در مسجد اهل‌بیت واقع در ابتدای خیابان ۴۵ متری عماریاسر شهر قم مطرح می‌شود. جهت دریافت صوت مباحث به پیام‌رسان بله، سروش و ایتا به نشانی ذیل مراجعه کنید: https://sapp.ir/hosseiniehandisheh ـــ https://eitaa.com/HossiniehAndisheh ـــ https://ble.im/HossiniehAndisheh