تاریخ برزیل از بین رفت/فاجعه مشابه در انتظار موزه های ایران

به گزارش خبرنگار مهر، موزه ۲۰۰ ساله برزیل با ۲۰ میلیون شی تاریخی در آن که نمونه های منحصر به فردی از آثار تاریخی جهانی را در خود داشت، روز گذشته در آتش سوخت. مقامات این کشور هر کدام این فاجعه را با یک جمله تفسیر کردند و گفتندکه این بدترین تراژدی فرهنگی است و از اینکه تاریخ برزیل یک باره از بین رفت همه مردم برزیل اندوهگین شدند غیر از آنها علاقه مندان به تاریخ، فرهنگ و هنر و موزه داران نیز عمیقا در شبکه های اجتماعی اظهار تاسف کردند. از جمله موزه داران ایرانی. 

آتش سوزی در موزه برزیل اتفاقی است که هر لحظه همه موزه های جهان را تهدید می کند. این دلهره در میان موزه داران جهان افتاده است که چنین بلایی نیز بر سر موزه شان بیفتد. در این میان موزه داران ایرانی هم از اتفاق پیش آمده برای موزه برزیل متاسف و برای موزه های ایران نگران شدند. 

رضا ابهری یکی از موزه داران ایرانی به خبرنگار مهر گفت: این اتفاق فقط برای برزیل نیست چه تضمینی وجود دارد که موزه های ما هم دچار این مشکل نشوند و یک شبه تاریخمان از بین نرود. آن هم در موزه هایی که تمام دلخوشی شان داشتن یک کپسول آتش نشانی است که اگر آنها را هم چک کنید می بینید خیلی وقت است شارژ نشده اند. چون پول نداشتند و یا برای موزه دار اهمیتی نداشته است. مگر موزه داران برزیلی این تمهیدات را انجام نداده بودند پس چرا چنین مشکلی برایشان پیش آمد. ما هم باید بیشتر حواسمان به بناهای تاریخی و اشیای موزه ای آنها باشد. 

زهرا پیشه ور از راهنمایان موزه در شیراز است که به خبرنگار مهر گفت: در یکی از مهمترین موزه های ما کپسول آتش نشانی وجود دارد اما کارکنان بلد نیستند با آن کار کنند چه فایده ای دارد؟ حتی یک بار هم آتش نشانی به موزه ما نیامده تا شرایط را بسنجد و یا اینکه می دانم موزه های دیگر امکان اطفای حریق را ندارند چون در جایی واقع شده اند که امکان دسترسی به آن مشکل است.برخی دیگر از موزه ها بناهای قدیمی هستند که نمی توان هر فعالیتی را برای اطفای آنها انجام داد بنابراین ما هم از وقتی که خبر آتش سوزی در برزیل را شنیده ایم بسیار نگران شده ایم و گفتیم که آنها که از ما بودجه و علم بیشتری دارند چنین بلایی سر موزه هایشان آمد چه برسد به ما.

چند تجربه از آتش سوزی موزه های ایران

چند سال پیش خبر رسید که موزه رضا عباسی به دلیل اتصالات در یک آبسرد کن دچار حریق شد ولی گویا آنطور که مسئولان وقت گفتند آسیب جدی به اشیای موزه ای نرسید. خبرهایی از این دست هر چند وقت یک بار به گوش می رسد مانند موزه شهر سوخته که به دلیل اتصال سیم های برق دچارحریق شد و تالار آمفی تئاتر آن سوخت. این اتفاقات به یاد می آورد که آتش مشکل همیشگی موزه های ماست. 

در این باره محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه های کشور به خبرنگار مهر گفت: در موزه هایی که جدید ساخته می شود، به سیستم اطفای حریق شان توجه خواهد شد و توجه به این مسئله جزو لاینفک هر موزه ای است. اما موزه هایی را داریم که ساختمان آنها قدیمی است ولی امکانات لازم برای اطفای حریق در آنها پیش بینی شده است.  کمترین امکان داشتن کپسول است که به صورت دستی افراد می توانند از آن استفاده کنند و این آموزش از سوی کارشناسان آتش نشانی به آنها داده شده است.

این کارشناس موزه داری تصریح کرد: به فراخور هر موزه و شرایط حاکم، سیستم اطفای حریق در موزه ها متفاوت است. برخی از این روش ها را نمی توان در موزه ها برای اطفای حریق انجام داد. به عنوان مثال در یک موزه نمی توان از آب برای خاموش کردن آتش استفاده کرد چون بدتر به اشیا آسیب می زند و یا ساختمان به گونه ای است که امکان لوله گذاری وجود ندارد. در برخی از روش ها از خالی کردن اکسیژن فضای داخلی موزه استفاده می شود که چون در موزه ها اغلب انسان وجود دارد ، امکان مرگ افراد را در پی خواهد داشت. در عین حال باید زمینه های آتش سوزی را در موزه ها از بین ببریم. معمولا دلیل آتش سوزی ها فرسوده بودن سیستم های فنی موزه هاست. مانند فرسوده بودن سیم ها و یا سیستم ها و تاسیسات و... باید روی رفع این اشکالات تمرکز کرد و مثلا در این مواقع سیستم کل جریان برق موزه ها قطع شود. ما سعی کرده ایم که تمام موزه هایمان را مجهز به سیستمهای مناسب کنیم تا بتوانیم جلوی فاجعه را بگیریم. اما موضوع آتش سوزی در موزه ها یکی از دغدغه های همیشگی همه موزه داران جهان است و اینکه اگر اتش سوزی رخ داد چه باید کرد. 

برگزاری نشست مدیریت بحران در موزه ها

وی ادامه داد: هیچ کشوری نمی تواند بگوید که صد در صد در مقابل هر نوع آتشی مجهز است. شاید در فرانسه هم تنها موزه لوور باشد که به آخرین متدهای اطفای حریق در بازسازی اخیر مجهز شده ولی در همان فرانسه هم موزه هایی هستند که این امکانات را به صورت کامل ندارند. اما در هر حال برای موزه ها حداقل امکانات اطفا پیش بینی می شود. این آرزوی همیشگی موزه داران است که چنین اتفاقی مانند اتش سوزی موزه برزیل برای موزه  شان نیفتد. این طور نیست که بگوییم این آخرین اتفاق است و یا موزه عراق آخرین موزه ای بود که در هنگام جنگ آسیب دید. همیشگی یک اتفاقی می افتد که با اتفاق قبلی متفاوت است ولی باید تجربه های کشورهای دیگر را هم به دست بیاوریم که ببینیم آنها در زمان بحران چه کرده اند. 

کارگر بیان کرد: ما در ایران همیشه از اعتبارات لازم برای مدیریت بحران برخوردار نیستیم ولی تا جایی که بتوانیم حداقل امکانات را فراهم می کنیم. با این وجود در مهر ماه قرار است که از ایکوم جهانی دعوت شود تا در موزه دفاع مقدس با همکاری ایکوم ایران نشست آموزشی درباره مدیریت بحران در موزه ها برگزار کنند.