کمک‌مالی غیربرجامی اروپا

سخنگوی وزارت خارجه ایران در رابطه با اخبار منتشر شده مبنی بر کمک مالی اروپا به ایران برای ماندن در برجام تصریح کرد: این بودجه مربوط به همکاری‌های ایران با اتحادیه اروپاست و ربطی به بسته اقتصادی مطرح شده اروپا که قرار است در چارچوب برجام و برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران ارائه شود، ندارد.

بهرام قاسمی با بیان اینکه رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه ایران، بیانیه مشترکی را در ۱۶ آوریل ۲۰۱۶ (27فروردین 95) در تهران امضا کردند که ناظر بر همکاری میان طرف‌های ایرانی و کمیسیون اروپا به‌عنوان بازوی اجرایی اتحادیه اروپاست گفت: این همکاری‌ها پیرو تبادل هیأت‌های بلند پایه میان طرفین در حوزه‌های مختلف مانند کشاورزی، مهاجرت، صنعت و آموزش عالی وارد مراحل اجرایی شده است.

کمیسیون اروپا به نوبه‌خود سهم بسزایی در تقویت همکاری‌ها بین اتحادیه اروپا و ایران دارد. حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط و ارائه کمک‌های فنی به سازمان توسعه تجارت ایران بخشی از این پروژه‌ها هستند. قرار است طرف‌های ایرانی برای اجرای این پروژه با مرکز تجارت بین‌المللی، کارگزاری‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا و سایر سازمان‌ها همکاری کنند.

ظریف و موگرینی در آن مذاکرات درباره همکاری‌های اقتصادی، مالی، بانکی، همکاری و مشارکت در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم، جست‌وجوی راه‌های ارائه امکانات مالی، بانک سرمایه‌گذاری اروپا، گفت‌وگو و همکاری در زمینه جهانگردی، صنعت، ساخت‌وساز، نساجی و...، کمک و حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط، تبادل هیأت‌های کاری، تقویت بخش خصوصی و تقویت حضور در بازارهای دو طرف رایزنی کرده بودند.

در جریان آن سفر موگرینی به تهران، کمیسیونرهای «تغییرات آب و هوایی و انرژی»، «صنعت، کارآفرینی و شرکت‌های کوچک»، «تحقیقات، ‌علوم و فناوری»، «کمک‌های بشردوستانه و مدیریت بحران»، «حمل‌ونقل»، «محیط‌زیست و امور دریایی» و «آموزش، فرهنگ، جوانان و ورزش» اروپا حضور داشتند و نقشه راه همکاری اقتصادی با ایران را ترسیم کردند.

دو روز قبل اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده که مبلغ ۱۸میلیون یورو را برای اجرای پروژه‌های توسعه‌ای در ایران اختصاص می‌دهد. به نوشته رویترز، این مبلغ بخشی از بسته‌ بزرگ‌تر ۵۰ میلیون یورویی محسوب می‌شود و این اتحادیه مبلغ ۸ میلیون یورو را در بخش خصوصی ایران که شامل کمکی برای مؤسسات کوچک و متوسط و سازمان توسعه تجارت ایران است، صرف می‌کند.

۸‌میلیون یوروی دیگر نیز صرف پروژه‌های محیط‌زیستی و ۲میلیون یورو نیز صرف مبارزه با مواد‌مخدر می‌شود. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور تیرماه امسال با انتقاد از بی‌تفاوتی اروپا در رابطه با مبارزه ایران با مواد‌مخدر هشدار داده بود که اگر 24ساعت چشمانش را ببندد 2هزار تن مواد‌مخدر وارد اروپا می‌شود.

فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای در رابطه با اختصاص این مبلغ به ایران اعلام کرد: اتحادیه اروپا به همکاری با ایران پایبند است. در واکنش به این اخبار حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در گفت‌وگو با خانه ملت، اظهار داشت: اتحادیه اروپا رقم ناچیزی را برای کمک به ایران درنظر گرفته زیرا جرائم و اقداماتی که آمریکایی‌ها علیه ایران شکل داده‌اند‌، بسیار بیشتر است.

با این حال با توجه به توضیح وزارت‌خارجه به نظر می‌رسد این رقم اعلام شده ارتباطی به بسته حمایتی و تضمین‌های اروپا برای حفظ برجام ندارد. از 18اردیبهشت که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا خروج این کشور از برجام را اعلام کرد ایران ماندن در توافق را منوط به دریافت تضمین‌هایی از جانب اروپا برای تداوم بهره‌مندی از امتیازات برجام عنوان کرد. اروپایی‌ها در نهایت بسته‌ای را به ایران ارائه دادند که حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران آن را مایوس‌کننده دانست.

در یکی دیگر از تلاش‌ها هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان اعلام کرد که اروپا باید سیستم مالی مشابه سوئیفت و مستقل از آمریکا ایجاد کند تا از شرکت‌ها در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران حفاظت کند. در همین رابطه یک منبع مطلع در اتحادیه اروپا به خبرگزاری اسپوتنیک اعلام کرد: به‌عنوان بخشی از اقدامات که برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران صورت می‌گیرد، یکی از اهداف این است که سازوکار مالی که باعث ادامه منفعت ایران از توافق می‌شود، حفظ شود.

دو هفته بعد از خروج ترامپ از برجام، روزنامه ولت‌ام سونتاگ مدعی شده بود اروپا قصد دارد با هدف جلب رضایت ایران کمک مالی به این کشور را در دستور کار قرار دهد اما مقامات اتحادیه اروپا در آن زمان هرگونه کمک مالی به تهران را تکذیب کرده بودند.