مطالعه «گنجشک» است نه «ملخ»/ خواننده همواره فراموشکار است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست ادبی با حضور دکتر «ادهم شرقاوی» نویسنده فلسطینی و با موضوع شناخت انسان و تمکین و ندای الهی (اقراء)، روز یکشنبه ۲۲ جولای در سالن دانشگاه سلطان قابوس در عمان و به میزبانی گروه دانشجویی صدای توسعه (صوت التنمیه) وابسته به این دانشگاه برگزار شد.

میهمان این نشستِ شبانه در ابتدا با بازگوئی سه داستان در قالب سفری به شهر جنوای ایتالیا و آنگاه سرزمین‌های یونان و در پایان به سرزمین‌های عربی که نتیجه گیری واحدی را با عنوان «اهمیت مطالعه و نه تفاخر» دنبال می‌کرد، بر آنچه در کتاب مقدس آمده تاکید کرد و گفت: ما قومی هستیم که نخستین واژه در کتاب ما و اولین کلمه ای که آسمان به زمین خطاب کرد، اقرأ (بخوان) بود و نه این که به جنگ و جهاد و ساخت و ساز و ازدواج و یا زاد و ولد بپردازید.

وی افزود: علیرغم اینکه همه این موضوعات موجب آبادسازی زمین است اما خداوند متعال می‌خواهد به ما بفهماند که آن کس که او را از روی بصیرت و شناخت عبادت می‌کند، تفاوت دارد با آنکه ناشناخته و از سرجهالت بندگی خدا می‌کند.

این نویسنده مطرح فلسطینی یادآور شد: این عجیب است که اکثر افراد از «امت اقرأ (بخوان)» به دنبال نوشتن‌اند، تا کنون از هر نمایشگاه و یا کشوری که بازدید کرده‌ام اغلب پرسش‌ها این بوده که چگونه بنویسیم؟ و من می‌خواهم امروز به شما بگویم که چگونه بخوانیم؟

شرقاوی سپس در توصیه‌هایی به حاضران که آن‌ را «نصیحت‌هائی برای خوانندگان» نامید، به مواردی اشاره کرد؛ ازجمله اینکه مهمترین موضوع، شناخت نویسنده کتاب است و در توجیه آن گفت: انسان‌ها ثمره تجارب و تنش‌های ذهن و اندیشه در زندگی خود هستند. با شناخت نویسنده کتاب است که خواننده به راحتی می‌فهمد، علت اینکه مولف فلان جمله را نگاشته چیست؟

وی سپس به یادداشت برداری اشاره کرد که از مهارت‌های مطالعه هوشمندانه است و گفت: خواننده همواره گمان می‌کند که فراموش نمی‌کند اما در حقیقت او همواره فراموش می‌کند، و نباید هر مطلبی را کورکورانه پذیرفت؛ چراکه تالیفات نویسندگان برپایه اندیشه‌های قاصر بشری است که همواره در معرض آزمون صحت و خطاست و از سویی این اندیشه‌ها طرح‌های جدیدی را برمی‌انگیزاند که موجب شگفتی و یا شوک به خواننده شده و فرصتی است برای به دست آوردن تجربه‌های جدید.

این نویسنده تاکید کرد: باید دانست در یک کتاب خوب ضرورتاً همه مطالب آن خوب نیست و در همین زمینه باید یادآور شد که نظرات برخی خوانندگان در رابطه با یک کتاب مشخص، نمی‌تواند برای دیگر خوانندگان ملاک ارزیابی باشد زیرا ممکن است برخی آن کتاب را خوب و دیگری آن را یک کتاب سطحی ارزیابی کنند.

شرقاوی افزود: مطالعه همچون یک گنجشک است و نه یک ملخ و این بدان معناست که نباید عجله‌ای برای پایان دادن به مطالعه داشته باشیم تا اینکه ذهن بتواند نوشتار را درک کند و علاوه بر آن نباید به صرف دیدن جلد یک کتاب در مورد آن قضاوت کنیم چرا که جلدها معمولاً فریبنده و براق اند.

وی در توصیه پایانی خود به اهمیت مطالعه مقدمه کتاب اشاره کرد و گفت: خواننده معمولاً مقدمه کتاب را نادیده گرفته و با پرش از آن به سمت محتوای کتاب می‌رود و باید این نکته را درنظر داشت مقدمه کتاب بخصوص در کتاب‌های دانشگاهی بسیار حائز اهمیت است چراکه با مطالعه این بخش خواننده به راحتی، اهداف و نحوه عملکرد نویسنده و مشکلاتی را که با آن مواجه شده و آن چه را که می‌خواهد بگوید و یا حتی آن چه را که نمی‌خواهد بگوید و علل عدم طرح آن را، درمی‌یابد.

در ادامه ادهم شرقاوی در توضیح علت انتخاب نام مستعار «قس بن ساعده» برای خود گفت: در سال دوم تحصیلات دانشگاهی (۲۰۰۹) و زمانی که به یکی از تالارهای فکاهی وارد شده بودم، دیدم همه نویسندگان با نام مستعار مطالب خود را می‌نویسند و از آنجا که درس ادبیات جاهلیت را فرا می‌گرفتم شیفته شخصیت «قس بن ساعده» بودم و البته هرکس دیگری هم که زندگی این شخصیت را مطالعه کند، به او علاقه‌مند می‌شود. در آن‌زمان اصلاً گمان نمی‌کردم که انتخاب این نام به این میزان مورد استقبال واقع شود. زیرا این نوعی پنهان کاری بود در حالی‌که آن زمان ما زبان بسیار تندی داشتیم.

دکتر ادهم شرقاوی یک فلسطینی است اما تاکنون پای او به وطنش باز نشده و این درحالی است که خواننده در جای جای تالیفات این نویسنده ردپای وطن را می‌بیند وی اینک ساکن لبنان است. شرقاوی دارای دیپلم معلمان یونسکو و دیپلم تربیت بدنی یونسکو و پروانه ادبیات عربی از دانشگاه لبنان در بیروت و مدرک تحصیلی ارشد و دکترای ادبیات عرب است و هم اکنون در دهه سوم زندگی خود به‌سر می‌برد.

وی دارای تولیدات ادبی متعددی است که ازجمله آن می‌توان به: کش ملک (کیش و مات)، حدیث الصباح (حکایت صبح)، حدیث المساء (حکایت شب)، اضغاث احلام (رویاهای درهم)، یحکی ان (حکایت می‌کنند که)، عن شیء اسمه الحب (در مورد چیزی به‌نام عشق)، تاملات قصیره جدا (تاملات بسیار کوتاه)، نبض، نطفه و عندما التقیت عمر ابن الخطاب (زمانی که عمربن خطاب را دیدم) و ... اشاره کرد. شرقاوی هم اکنون پیش نویس کتابی با عنوان «للرجال فقط» (فقط برای مردان) را آغاز کرده است.