پیامدهای پاک‌سازی قنیطره/ چشم‌انداز معادلات جنوب سوریه/ چگونگی حل و فصل پرونده ادلب

«سیدهادی سید افقهی» تحلیلگر مسائل غرب‌آسیا در تشریح ابعاد پاک‌سازی منطقه قنیطره و پیشروی ارتش سوریه در جنوب این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اهمیت پیشروی‌های ارتش سوریه در جنوب این کشور به دلیل پیچیدگی‌ها و وجود نقاط حیاتی در این جغرافیا است؛ چراکه این منطقه دقیقاً مماس با جولان اشغالی است و آزادسازی منطقه قنیطره دقیقاً بر جولان هم تاثیر خواهد گذاشت. باید توجه داشت که تپه‌های «الجابیه» و «الحاره» به صورت کامل بر جولان مشرف است و از بالای این تپه‌های به راحتی می‌توان برجک‌های نظامی رژیم صهیونیستی را مشاهده کرد.

وی ادامه داد: در این منطقه گروه‌های تروریستی به عنوان کمربند امنیتی اسرائیل ایفاء نقش می‌کردند و مرتبا با سرپل‌های تل‌آویو در ارتباط بودند. با پیشروی ارتش سوریه در جنوب این کشور، کمربند مذکور شکسته شد و در وضعیت فعلی نظامیان سوریه بر مرزهای اسرائیل احاطه دارند. ترس رژیم صهیونیستی در این برهه کاملاً مشخص است؛ آنها معتقدند که مستشاران ایران و حزب‌الله در این عملیات‌ها حاضر هستند و از این جهت نگرانند که سناریویی علیه جولان نوشته نشود. از این رو تکاپوی نتانیاهو کاملاً گویای نگرانی اسرائیل از دستاوردهای ارتش سوریه در جنوب است و او مرتباً با مسکو در تماس است تا بتواند اوضاع را به نفع خود مدیریت کند.

تمامی شهرک‌ها و گذرگاه مهم نصیب در مرز با اردن تحت نظر ارتش سوریه است و حتی جاده ترانزیتی دمشق – اَمان هم در حال بازگشایی است که می‌تواند منافع اقتصادی خوبی برای سوریه داشته باشد. از این منظر معادله تا در جنوب سوریه به نفع دمشق رقم خورد و اسرائیل هم نمی‌تواند بیش از حد بر خروج متحدان سوریه پافشاری کند.

این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به دلایل تکاپوی اسرائیل پس از پیشروی‌ ارتش سوریه در جنوب این کشور گفت: رژیم صهیونیستی بارها اعلام کرده بود که ارتش سوریه باید فاصله ۸۰ کیلومتری خود با جولان را رعایت کند اما پس از پیشروی‌ها به ۶۰ و نهایتاً ۴۰ کیلومتر هم راضی شد. در وضعیت فعلی فاصله ارتش سوریه با جولان کمتر از ۲۰ کیلومتر است که این موضوع باعث شد تا روسیه نمایندگانی جهت جلوگیری از هرگونه برخورد سخت به تهران و تل‌آویو اعزام کند. این در حالی است که اکثر لکه‌های امنیتی در جنوب سوریه پاکسازی شده و تنها یک لکه منتسب به داعش در این منطقه وجود دارد که به نظر می‌رسد آنها عزمی برای تخلیه مکان مذکور ندارند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا انتقال مجدد تروریست‌ها به ادلب پدیدار شدن خط درگیری جدید در شمال سوریه می‌شود یا خیر، گفت: پرونده ادلب در وضعیت کنونی بسیار پیچیده و نامفهوم است؛ در خصوص این مختصات جغرافیایی چند سناریو وجود دارد. سناریوی اول این است که روسیه و ایران از طریق مذاکره با ترکیه به تفاهم قطعی سه جانبه برسند؛ چراکه آنکارا در بحث ادلب تا حد زیادی نفوذ دارد و از این جهت به دنبال آن است تا امنیت مرزهای خود را تامین کند. سناریوی دوم این است که ترکیه خواهان مشارکت و سهم‌خواهی در بازسازی اقتصادی سوریه شود که این موضوع هم می‌تواند تا حدی به مصالحه و مشخص شدن وضعیت ادلب کمک کند.

یکی دیگر از سناریوهایی که آنکارا آن را دنبال می‌کند بحث اعطاء شناسنامه به مهاجران سوری است. ترکیه سعی دارد به مهاجران مد نظر تابعیت ترکی بدهد و از این طریق اعلام کند که این بخش از سوریه باید به خاک ترکیه الحاق شود که بدون تردید دولت سوریه اجازه چنین کاری را نخواهد داد. اما بهتر است قبل از آنکه جنگ و درگیری سخت در ادلب شروع شود، روند آستانه در مورد ادلب به یک نتیجه کامل و مفید برسد چراکه ادلب جزئی از مناطق چهارگانه کاهش تنش است.

افقهی در پایان خاطرنشان کرد: نکته‌ای که در خصوص ادلب و سیاست‌های ترکیه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که آنها به دنبال حل شدن تروریست‌ها در بدنه سیاسی و اجتماعی سوریه هستند. در وضعیت فعلی دو جناح از تروریست‌ها در حال فعالیت هستند؛ نخست جریان‌هایی مانند داعش و النصره که از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه انها قطعنامه صادر شده و دوم، معارضان معتدل یا مسلحین معتدل که شامل گروه‌هایی مانند جیش‌الاسلامف جیش الحر و غیره می‌شوند. ترکیه به دنبال این است تا بتوان این جریان‌ها را با تغییر نام و پرچمشان، وارد جامعه مدنی سوریه کند و یک نوع پوست‌اندازی در این بین شکل دهد که دولت سوریه و متحدانش در حال رصد این تحرکات هستند. از جهتی دیگر در منبج نیروهای فرانسه و آمریکا حضور دارند و پلیس نظامی ترکیه هم با آنها همکاری می‌کند. از این منظر پیچیدگی معادلات از جنوب سوریه به سمت مناطق شمالی تغییر جهت داده و اگر آنکارا بخواهد در این خصوص دست به ماجراجویی بزند دامنه جنگ مجددا بالا خواهد رفت. لذا ترک‌ها باید با اعمال فشار بر مسلحین و مصالحه با شرکای خود، اوضاع ادلب را مشخص کند.