چگونه خانه‌های دوم روستایی مشکل‌ساز می‌شوند؟

به ‌گزارش ‌ایسنا، روستاها به‌عنوان نقاطی شناخته می‌شوند که اغلب، کمترین میزان توسعه­ در هر کشوری را دارند. محققین ایرانی با تأکید بر اهمیت توسعه این مناطق، استفاده از پدیده موسوم به «گردشگری خانه‌های دوم» را مدنظر قرار داده‌اند.

یکی از دلایل عمده این موضوع و ضعف ساختاری روستاها، مشکلات اقتصادی است و تبلور این مشکلات را می­‌توان در کمبود شغل، عدم تنوع اشتغال، پایین بودن دستمزدها، کمبود­ امکانات، نامساعد بودن شرایط کار (بیمه و بازنشستگی) مشاهده کرد. بنابراین، به‌ویژه در کشور ما، مجموعه شرایط حاکم در نواحی روستایی در تعارض با توسعه پایدار اقتصادی روستایی و اهداف آن در سطح کلان کشور است و رکود تولید، پایین بودن درآمد، نبود فرصت ­ های اشتغال در بخش کشاورزی، تخریب منابع آب‌وخاک، منجر به مهاجرت فزاینده روستائیان و تخلیه سکونت‌گاه­‌های روستایی شده است.

آن‌طور که محققان می‌گویند، فعالیت­‌های اقتصادی در روستاها و تنوع بخشیدن به آن‌ها می­‌تواند ضمن تقویت درآمدها، روند توسعه روستایی را تسهیل کرده و بر پایداری اقتصادی مؤثر واقع شود. ازآنجاکه راهبردهای پیشین درزمینه توسعه روستایی موفقیت­‌آمیز نبوده و نتوانسته مسائل روستاها را در حوزه معیشت پایدار و بهبود زندگی آنان تأمین کنند، موضوع "گردشگری روستایی"  به‌عنوان یکی از راه­های برون‌رفت از این مسئله مطرح شده است، زیرا اعتقاد بر این است که گردشگری روستایی و فعالیت­‌های مرتبط با آن، قابلیت فراوانی در پویایی بخشیدن به توسعه و پایداری اقتصادی از طریق کاهش بیکاری، ایجاد درآمد و ارتقای سطح رفاه جامعه محلی و به‌تبع آن کاستن از چالش­‌های توسعه روستایی را دارد.

پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و دانشگاه علامه طباطبایی تهران در همین خصوص، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن سعی شده به این سؤالات پاسخ داده شود: آیا بین گردشگری خانه­‌های دوم و اقتصاد روستاهای منطقه موردمطالعه رابطه­‌ای وجود دارد؟ این تأثیرگذاری بر کدام‌یک از شاخص­‌های اقتصادی بیشتر است؟

اقامت در خانه­‌های دوم، رایج­‌ترین شکل فعالیت گردشگری روستایی است. به همین دلیل شکل­‌گیری و گسترش خانه­‌های دوم به‌عنوان جزئی از گردشگری روستایی خصوصاً در ارتباط با روستاهای کوهستانی و به‌عنوان تفرجگاهی برای گذران اوقات فراغت شهروندان و پاسخگویی به تقاضای گردشگران در بازار گردشگری تعطیلات، به‌سرعت رواج یافته و بسیاری از روستاهای کشورمان شاهد ساخت‌وساز ویلا و خانه ­ های دوم شده‌اند.

در این پژوهش کاربردی که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، گردآوری اطلاعات موردنیاز به دو صورت، اسنادی شامل ادبیات پیشین و مبانی نظری با روش مطالعه کتابخانه­‌ای و داده­‌های اولیه با استفاده از روش پیمایش میدانی  و ابزار پرسشنامه انجام شده است.

قلمرو مکانی و سطح تحلیل این پژوهش شامل ۱۰ روستا از ۲۰ روستای دارای سکنه منطقه (۵۰ درصد) بوده که با توجه به جمعیت و فاصله از کلان‌شهر تهران و تعداد زیاد خانه­‌های دوم به‌عنوان روستاهای نمونه انتخاب شده‌اند.

نتایج این پژوهش حاکی از آن است که گردشگری خانه­‌های دوم به‌عنوان عامل مؤثر و محرک برای اشتغال­زایی، افزایش درآمد ساکنین، افزایش رفاه عمومی روستائیان و در راستای اصول توسعه پایدار گردشگری روستایی بوده و به‌عنوان شاهدی بر روند پایداری توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه مطرح است.

 دکتر عفت خوشنود، دانش‌آموخته دکتری رشته جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و همکارانش در این پژوهش اعتقاد دارند: «برای رشد گردشگری خانه­‌های دوم در منطقه موردمطالعه و حفظ تعادل زیست‌محیطی می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-برنامه­‌ریزی مناسب برای ساخت دهکده­‌های توریستی با الگوهای معماری سنتی، بومی و تجهیز آنان به وسایل مدرن و پیشرفته امروزی.

-توجه به مسئله بوم گردی با مبنا قرار دادن فضای روستاهای فعلی و مشارکت خود روستائیان (مثلاً اجاره دادن خانه­‌های روستایی با قیمت متعادل برای اقامت گردشگران).

-توانمند کردن روستاها در زمینه فعالیت­‌های مرتبط با کشاورزی، صنعت (صنایع دستی و صنایع تبدیلی) در کنار مسئله گردشگری، جهت جلوگیری از فروش بیشتر زمین­‌های کشاورزی و تخریب آن‌ها.

-پرداخت وام و تسهیلات کم‌بهره به روستائیان برای احداث، تجهیز فضاهای پذیرایی در مجاورت مزارع و باغات روستاهای خود برای بوم گردی.

-مشارکت و استفاده از افراد غیربومی در مسائل و مشکلات روستا برای به­‌وجود آمدن روحیه همکاری و دوستی.

-توجه به تکمیل زیرساخت­‌های زیربنایی و روبنایی در روستاهایی که از مرکز شهرستان دورتر است».

استفاده از یافته‌های این پژوهش که در فصل‌نامه «اقتصاد فضا و توسعه روستایی» وابسته به دانشگاه خوارزمی منتشر شده‌ است، می‌تواند از طریق بهبود برنامه­‌ریزی برای ساخت دهکده­‌های توریستی و مبنا قرار دادن فضای روستاهای فعلی با مشارکت خود روستائیان، باعث توانمندکردن آن‌ها از جنبه‌های مختلف شود.

انتهای پیام