چالش «پروانه‌»ها در جشن خانه سینما/ اکران نشده‌ها پشت در ماندند

خبرگزاری مهر-گروه هنر-محمد صابری: ۱۲۸ فیلم؛ این آمار فیلم‌هایی است که بنابر اعلام تورج منصوری در مقام دبیر هیات رییسه جشن بزرگ سینمای ایران در حدفاصل سال‌های ۹۵ تا ۹۷ تولید شده اما اکران نشده‌اند. ۱۲۸ فیلمی که مطابق آیین‌نامه برگزاری بیستمین جشن سینما حالا شانس دیده‌شدن و داوری در این رویداد را هم از دست داده‌اند و باید بیرون از گود شاهد رقابت ۷۵ فیلمی باشند که علاوه‌بر دریافت پروانه نمایش، ‌اقبال ورود به چرخه اکران را هم داشته‌اند.

اما این ۱۲۸ فیلم تنها آثار تولیدی اکران‌نشده سه سال سینمای ایران است و قطعاً اگر معیار آمارگیری را تا آخرین دوره‌ای که شرط داوری فیلم‌های در جشن خانه سینما صرفا «داشتن پروانه ساخت» بود عقب ببریم، با عدد بزرگ‌تری مواجه خواهم شد ولی آیا واقعا می‌توان گفت در این سال‌ها در حق این آثار اجحاف شده است؟ در صورت تثبیت این رویکرد در آیین‌نامه در دست تصویب جشن بزرگ سینمای ایران، ‌ آیا تولیدات بیشتری در سال‌های آتی از شانس «دیده شدن» محروم خواهند شد؟ استدلال مخالفان و موافقان این رویکرد چیست؟

بازخوانی؛ میراث یک جدال!

برای اینکه تصویر روشن‌تری از شرایط امروز پذیرش فیلم‌ها در میدان داوری مهمترین جشن اصناف سینمایی داشته باشیم ناگزیر از یک یادآوری هستیم. بنابر آیین‌نامه اولیه‌ای که بر مبنای آن جشن سینمای ایران در سال ۷۶ وارد تقویم رسمی رویدادهای سینمایی ایران شد، شرط حضور و داوری فیلم‌ها تنها داشتن «پروانه ساخت» بود. برهمین اساس همه تولیدات یک ساله سینمای ایران حتی بدون اکران و حتی الزام به داشتن «پروانه نمایش» می‌توانستند در این رویداد مورد قضاوت اصناف قرار بگیرند.

در دولت دهم و سکان‌داری جواد شمقدری در معاونت سینمایی بود که مجادلات میان ارشاد و خانه سینما بر سر نمایش و داوری فیلم‌های «فاقد پروانه نمایش» بالا گرفت و خانه سینما با فشار ارشاد دامنه فیلم‌های قابل پذیرش در این رویداد را به فیلم‌های «دارای پروانه نمایش» محدود کرد.

لغو شرط «پروانه ساخت» برای حضور فیلم‌ها در جشن سینما محصول معاونت سینمایی شمقدری بود

بالا گرفتن مجادلات میان محمدمهدی عسگرپور مدیریت وقت خانه سینما و معاونت سینمایی دولت دهم موجب تعطیلی موقت جشن سینما شد. در سال ۹۳ که وقفه سه ساله در برگزاری جشن با تغییر ترکیب مدیران سینمایی به پایان رسید، هیات برگزاری جشن با مشکل تازه‌ای مواجه شد؛ تراکم بالای فیلم‌های تولید شده در حدفاصل جشن پانزدهم و شانزدهم.

همین تراکم بالا سبب شد سیاست محدود کردن دایره فیلم‌های پذیرش شده در جشن، به رغم تغییر مدیران سازمان سینمایی، همچنان برقرار بماند و حتی شرط تازه‌ای هم به آن ضمیمه شود؛ تنها فیلم‌های «اکران شده» از این دوره امکان حضور و داوری در جشن سالانه سینمای ایران را داشتند.

در دولت دهم و سکان‌داری جواد شمقدری در معاونت سینمایی بود که مجادلات میان ارشاد و خانه سینما بر سر نمایش و داوری فیلم‌های «فاقد پروانه نمایش» بالا گرفتاین شرایط از دوره شانزدهم تا امروز که در آستانه برگزاری دوره بیستم قرار داریم با اندکی فرازوفرود برقرار بوده و در هر دوره هم یکی از اصلی‌ترین چالش‌های مدیران خانه سینما تصمیم‌گیری برای تثبیت و یا تغییر این شرایط است.

مخالفان «شرط اکران» چه می‌گویند؟

و اما امسال در بیستمین دوره برگزاری جشن بزرگ سینمای ایران بار دیگر این درخواست سینمایی مطرح شد.

کانون کارگردانان سینمای ایران با ریاست محسن امیریوسفی در شورای مرکزی اولین پرچم‌دار طرح پیشنهاد «امکان داوری فیلم‌های اکران نشده» در دوره بیستم بود.

هرچند نامه این کانون خطاب به دست‌اندرکاران برگزاری جشن سینمای ایران به ریاست علی نصیریان به صورت رسمی منتشر نشد اما خبر درخواست آن از سوی مدیران خانه سینما تایید شده است؛ درخواستی که از سوی اصناف دیگری مانند کانون فیلمنامه‌نویسان و انجمن تهیه‌کنندگان و کارگردانان هم مورد حمایت قرار گرفت.