نشست تخصصی «شاهنامه‌نگاری در دوره قاجار» برگزار شد

به گفته این استاد دانشگاه و نگاره‌پژوه، نسخه خطی شهنشاه ‌نامه از آثار ارزشمند موجود در گنجینه خطی کتابخانه و موزه ملی ملک، اثر فتحعلی بن محمد صبا، از جمله آثار مجموعه وقفی حاج حسین آقا ملک؛ واقف و بنیانگذار کتابخانه و موزه ملی ملک محسوب می‌شود که قدمت آن به قرن 13 هجری قمری و دوره قاجار برمی‌گردد.

او افزود: از این کتاب دو نسخه در کتابخانه ملک موجود است که یکی از آنها بدون نگاره و نسخه مورد بحث در 438 ورق، 4ستون، 20 سطر و 25 نگاره است.

وی با بیان این نکته که اشعار این کتاب به قلم میرزا عبدالوهاب نشاط موسوی اصفهانی ملقب به معتمدالدوله نگاشته شده است، گفت: این دیوان بروزن شاهنامه فردوسی با 40 هزار بیت در مدت 3 سال به نظم درآمده که موضوع آن بیشتر درارتباط با فتحعلی شاه قاجار و درگیری های زند و قاجار است. شریف زاده افزود: از شهنشاه نامه صبا نسخه های دیگری هم در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، موزه بریتانیا و کتابخانه ملی وین موجود است.

رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به تأثیر هنر اروپایی بر نقاشی ایرانی در دوره قاجار گفت: مکتب نگارگری قاجار را می توان به سه دوره شامل دوره اوایل قاجار، دوره میانی  و دوره اواسط قاجار تقسیم کرد.

او در توضیح این دوره ها گفت: در دوره اوایل قاجار تأثیر نگارگری ایرانی بیشتر است اما در دوره میانی، نگارگری بینابین نقاشی ایرانی و اروپایی قرار دارد و در دوره اواسط قاجار شاهد تأثیر بسیار زیاد هنر اروپایی بر نقاشی ایرانی هستیم.

او افزود: شهنشاه نامه صبا متعلق به دوره میانی مکتب قاجار است و در نگاره‌های این نسخه تأثیر نقاشی اروپایی بیشتر در پس زمینه‌ها دیده می‌شود، در برخی رعایت پرسپکتیو و در برخی ضد پرسپکتیو نیز دیده می‌شود همچنین استفاده از ترکیب‌بندی و خطوط عمودی و افقی و تضاد بین رنگ زمینه و موضوعات اصلی بسیار واضح است.

به گفته شریف‌زاده، ترکیب‌بندی خلاصه، فضاسازی ساده و سرعت بالای کار در این نگاره‌ها نشان‌دهنده کم شدن توجه به نگارگری ایرانی از این دوران است.

او افزود: 5 اثر در این نسخه به رقم محمد حسن افشار (نقاش‌باشی دوره قاجار) است.