پیامدهای مثبت و منفی مرگ خلیفه حفتر برای لیبی/ چگونگی خیزش احتمالی عناصر مسلح و هسته‌های افراط‌گرا

«جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل آفریقا در تشریح پیامدهای درگذشت ژنرال خلیفه حفتر در لیبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: برای تشریح پیامدهای منفی و مثبت درگذشت ژنرال خلیفه حفتر باید به چندین نکته در خصوص اوضاع فعلی لیبی اشاره کرد؛ نخست اینکه خلیفه حفتر با جمع‌آوری و گردآوری برخی گروه‌های شبه‌نظامی لیبی، سپاه بزرگی به عنوان «ارتش ملی لیبی» را بنیان گذاشت و پس از مرگ قذافی توانست در شرق لیبی صف‌آرایی‌های مسلحانه را سروسامان دهد و تا حد زیادی به این رقابت‌ها پایان بدهد. حفتر برخی از نیروهای خود را صرف مقابله با داعش در شهر سرت واقع در شمال لیبی کرد و البته سهم کمتری در این قضیه داشت. او متهم بود که در راستای سیاست‌های عربستان و امارات گام برمی‌دارد و از سوی دیگر، وی یکی از دوستان نزدیک عبدالفتاح السیسی‌ رئیس جمهور فعلی مصر بود که انتقادهای بسیار زیادی از این جهت به او وارد بود.

وی ادامه داد: یکی از انتقادهایی که به او در چند سال اخیر وارد شد، بحث از بین بردن گروه‌های اسلام‌گرا مانند اخوان‌المسلمین بود. به هر ترتیب نبودن خلیفه حفتر می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی‌ زیادی برای لیبی به همراه داشته باشد. برخی از پیامدهای منفی او عبارتند از اینکه احتمال دارد سایر گروه‌های مسلح اوضاع را به دست بگیرند و از این جهت پر کردن جایگاه او از سوی جریان‌های مسلح در دستور کار خواهد بود اما فکر نمی‌کنم به این زودی کسی بتواند نقش او را در لیبی مجدداً بازی کند. ثانیاً، این گروه‌های مسلح می‌توانند پس از تشکیل هسته‌ای اولیه خود به نیروهای منطقه‌ای تبدیل شوند که اختلاف‌ها و خیزش‌های افراط‌گرایان در این بین تسهیل خواهد شد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: حضور خلیفه حفتر در پارلمان «طبرق» واقع در شرق لیبی می‌توانست تا حد زیادی دولت‌سازی را تسهیل کند و از این جهت مرگ او می‌تواند خلل و مانعی برای دولت‌سازی در لیبی باشد و یا حداقل این روند را آرام‌تر کند. نکته دیگر این است که ارتش تحت فرمان خلیفه حفتر در لیبی، تنها وظیفه دفاع از شهرها و خاک لیبی را به عهده نداشت بلکه این ارتش یک وظیفه انتظامی و ایجاد امنیت در شهر را به عهده داشت که تمامی این موارد پیامدهای منفی پس مرگ خلیفه حفتر به حساب می‌آید.

وی در پایان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، برخی مولفه‌های مثبت پس از مرگ او می‌تواند تا حد زیادی به لیبی کمک کند؛ به گونه‌ای که حفتر به دلیل ارتباط با امارات و عربستان مانع آشتی میان دو دولت غرب و شرق لیبی بود و از این جهت درگذشت او می‌تواند تا حد زیادی به روند آشتی ملی کمک کند. از جهتی دیگر همکاری او با قذافی و ایالات متحده باعث شده بود تا بسیاری از مردم لیبی از چهره وی خوششان نیاید و حتی زیرمجموعه‌های او را به صورت رسمی نپذیرند. از این جهت ظهور افراد جدید با ویژگی‌های خاص یکی از چالش‌های لیبی خواهد بود که اگر بتوانند همگرایی ملی در این بین صورت بدهند بسیاری از مشکلات حل و فصل خواهد شد. یکی از نکات مثبت درگذشت حفتر این است که لیبی نیاز به یک دولت مستقل دارد و رفتن آن می‌تواند یک دولت یکپارچه را بر سر کار بیاورد. از سوی دیگر، با مرگ او مداخله کشورهای حاشیه خلیج فارس در لیبی کمتر خواهد شد و می‌توان منتظر یک لیبی مستقل از سیاست‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بود.