مدل‌ پاسخ‌های احتمالی روسیه به آمریکا در سوریه/ تفاوت راهبرد گروگان‌گیری جغرافیایی مسکو در پرونده اوکراین و سوریه

«رضا حجت شمامی» تحلیلگر مسائل روسیه در تشریح ابعاد منازعه احمالی روسیه و آمریکا در سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بحث حمله نظامی بر اساس آنچه که از سال ۲۰۰۱ تا به امروز شاهد بودیم بر پایه دو محور استوار است؛ نخست، مدل افغانستان و عراق است که به جهت تغییر حاکمیت و تصرف اتفاق افتاد و دوم، مدل حملات موضعی است که یک نقطه را بر اساس میزان اهمیت مورد هدف قرار می‌دهند و حتی احتمال دارد این مواضع گسترده باشد. در سال ۲۰۱۷ و پس از استفاده از شیمیایی در خان شیخون شاهد بودیم که ایالات متحده به دستور ترامپ تعدادی از موشک‌های خود را از ناوشکن‌های جنگی آمریکا به پایگاه شعیرات در استان حمص شلیک کرد و نمونه دیگر آن را چند روز پیش در حمله هوایی جنگنده‌های اسرائیل به «پایگاه تی-۴» شاهد بودیم کها ین دو مدل در زمره محور دوم مدل حملات قرار می‌گیرد.

وی افزود: در وضعیت فعلی مدل اول حمله به دلیل فضای نظام بین‌الملل و وجود بسیاری از موانع و هزینه‌های کلان محقق نمی‌شود؛ چراکه ایالات متحده در عرصه بین‌المللی یک مانع اصلی دارد که آن هم روسیه است و از سوی دیگر، چند مانع منطقه‌ای در مقابل طرح او قرار خواهد گرفت. باید توجه داشت که فدراسیون روسیه طی سال‌های اخیر هزینه‌های بسیار زیادی را برای سوریه متقبل شده است و نمی‌پذیرد که به راحتی و با حمله محدود ایالات متحده عقب‌نشینی کند و جای پای خود را به آمریکا و اروپا بدهد.

معتقدم که انجام پذیرفتن شیوه دوم یعنی حملات موضعی هم می‌تواند برای ایالات متحده هزینه‌های زیادی داشته باشد و از این نظر به احتمال زیاد حملات پراکنده مد نظر خواهد بود. چراکه اگر حمله به صورت موضعی و با جغرافیای مشخص صورت بگیرد احتمال کشته شدن نیروهای روسیه بالا خواهد رفت و بدون تردید شخص پوتین به راحتی از این موضوع چشم‌پوشی نمی‌کند. احتمال اینکه حملات هوایی و موشکی به صورت رفت و برگشت و متداوم صورت بگیرد بسیار پایین است لذا براساس متغیرهایی که در حوزه میدان و در محور سیاسی وجود دارد اگر قرار باشد اتفاقی بیافتد، حمله ضعیف‌تر از نوع دوم صورت خواهد گرفت.

این پژوهشگر مسائل بین الملل با بیان اینکه هدف آمریکا از حمله به سوریه مصادره نتیجه به نفع واشنگتن قلمداد می‌گردد، گفت: رییس جمهور ایالات متحده براساس اظهاراتی که از زمان ورودش به کاخ‌سفید تا به امروز صورت داده جنگ را دوست دارد؛ در پرونده کره‌شمالی هم بارها دیدیم که سخن از دست بردن به سمت دکمه شلیک میان واشنگتن و پیونگ یانگ مطرح شد. از این رو بخشی از سکوت ایالات متحده تا قبل از مطرح شدن سناریوی حمله شیمیایی در غوطه شرقی به دلیل میدان‌داری روسیه در سوریه بود اما واشنگتن و متحدان به دنبال آن هستند تا بتوانند نتیجه این زد و خوردهای سیاسی و میدانی را به نفع خود تمام کنند.

وی ادامه داد: اگر بپذیریم آمریکا و متحدان آن به سوریه حمله خواهند کرد و مواضع غیر روسی را مورد هجمه قرار بدهند، درگام اول مسکو شروع کننده جنگ لفظی و رسانه‌ای خواهد بود و اگر دامنه اقدامات آمریکا عمیق‌تر شود شاهد پاسخگوی آنها به واشنگتن خواهیم بود. چراکه در سوریه اتحاد سیاسی میان دو قدرت تا حد زیادی از بین رفته است. از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم که سوریه سکوی پرتاب روسیه در نظام بین‌الملل پس از فروپاشی شوروی است؛ بنابراین اگر حملات به صورت گذرا و علیه مواضع غیر روسی صورت بگیرد مسکو تا حدود زیادی کوتاه می‌آید اما اگر این حملات تداوم داشته باشد و حتی مواضع روسیه را هدف قرار بدهد بدون تردید روس‌ها واکنش نشان خواهند داد.

حجت شمامی در پایان خاطرنشان کرد: مدل مواجهه روسیه با آمریکا در اوکراین، آبخازیا و اوستیای‌جنوبی دقیقاً براساس «راهبرد گروگانگیری جغرافیایی» صورت گرفت؛ در آن کشورها گرایش به سمت غربی‌ها موجب شد تا مسکو به تندی وارد شود و برای عقب راندن غرب وارد میدان شده که الحاق شبه جزیره کریمه یکی از آنها به شمار می‌رود. اما در مورد سوریه باید بگویم که این کشور جغرافیای حضور مستقیم فدراسیون روسیه به حساب می‌آید و خیلی‌ها معتقدند که مسکو برای جلوگیری از چند پاره شدن آنجا، همچنان  در سوریه حضور دارد و به صورت مستقیم عمل می‌کند. به عبارت دیگر مدل گروگانگیری روسیه در اوکراین و گرجستان برای عقب زدن غرب بود اما روسیه در سوریه به دنبال حفظ این منطقه برای جلوگیری از ورود ایالات متحده است.