چطور باور نکنید: سردبیر خودتان باشید

دبیران همچنین گزارش‌هایی را که در صفحه اول چاپ می‌شدند، انتخاب می‌کردند؛ اما امروزه افراد خودشان «صفحه اولشان» را از منابع گوناگون عمدتاً آنلاین ترتیب می‌دهند.

این تحول یک جنبه مثبت دارد. اخباری که نشریات بزرگ چندان جدی‌شان نمی‌گرفتند، اکنون به صورت آنلاین به دست افراد می‌رسند و آنان نیز می‌توانند این اخبار را در رسانه‌های اجتماعی برای دیگران منتشر کنند.

سویه منفی این وضعیت این است که اخباری که به این طریق به دست شما می‌رسند، ممکن است حاوی اطلاعات واقعی یا دقیقی نباشند و ارزش انتشار برای دیگران را هم نداشته باشند.

توانایی که شما در عصر اطلاعات پیدا کرده‌اید، باید با پذیرفتن مسئولیت همراه شود. شما هستید که به عنوان سردبیر خودتان تصمیم می‌گیرید که چه خبری را به صفحه اولتان بفرستید.

اخبار و اطلاعات بهداشتی هم از این لحاظ مستثنا نیستند و باید تلاش کنید که میان اطلاعات علمی معتبر و ادعاهای شبه‌علمی و بی‌پایه فرق بگذارید.

بنابراین هنگامی‌که اخبار و اطلاعات پزشکی در شبکه‌های اجتماعی به دستتان می‌رسد، نخست به دنبال منبع اصلی آن بگردید و بعد این منبع را ارزیابی کنید.

برای انجام این کار این نکات را در نظر بگیرید:

۱- مراقب تصاویر یا عناوینی که برای جذب شما یا به‌اصطلاح «کلیک گرفتن» به‌کاررفته‌اند، باشید.

نگذارید تیتر یا عنوان شما را مسحور کند و متن مطلب را با دقت بخوانید. همچنین مراقب مقاله‌هایی باشید که تصویرهای بدون ارتباط مستقیم با محتوایشان در آن‌ها به‌کاررفته است. اگر با استفاده از گوگل جستجوی معکوس آن تصویر را انجام دهید (روی تصویر کلیک راست کنید و از فهرست جستجوی با گوگل را انتخاب کنید). اگر تصویر گزارش‌هایی با محتواهای گوناگون به‌کاررفته است، احتمال زیادی وجود دارد که این تصویر اختصاصی آن گزارش نباشد.

۲- به آدرس صفحه اینترنتی که می‌خوانید توجه کنید. اگر آدرس این صفحه مربوط به سازمان‌های خبری معتبر، مؤسسات دانشگاهی یا سایت‌های دولتی اطلاع‌رسان باشد، بیشتر می‌توان به محتویات آن اعتماد کرد.

۳- دید انتقادی داشته باشید و پرسش مطرح کنید. فریب عناوینی مانند «همه اسرار سرطان» را نخورید و با اطلاعات به‌طور انتقادی برخورد کنید.

اطلاعات پزشکی همیشه سرراست و آسان‌یاب نیستند و ممکن است با ادعاهای متعارضی درباره یک موضوع مواجه شوید که شما سردرگم کنند.

کنجکاو باشید، اطلاعات را جستجو و کاوش کنید، دانش خود را بیفزایید و به‌اصطلاح «سواد سلامت»تان را بالا ببرید. اگر جستجویتان به نتیجه نرسید، از کارشناسان سؤال کنید یا توضیح بخواهید.

۴- زمان انتشار، نویسنده مطلب و مراجع آن را وارسی کنید.

در حوزه پزشکی و بهداشت، باید به آخرین اطلاعات موجود مراجعه کنید، یعنی بهتر است که بیش از ۳ سال از زمان انتشار مطلب نگذشته باشد. نویسنده مطلب باید فردی کارشناس در حوزه بهداشت و پزشکی باشد و درج عنوان شغلی یا تحصیلی نویسنده به اعتبار مطلب می‌افزاید.

 ۵- مراقب «سوگیری تأیید» باشید. ما اغلب به سوی مطالبی جلب می‌شویم که دیدگاه قبلی‌مان از موضوعات را تأیید کنند یا بر احساسات ما که ناشی از تجربیات شخصی‌مان است، صحه بگذارند. مطالب یا گزارش‌های گمراه‌کننده طوری طراحی می‌شوند که این عواطف شما را برانگیزند.

* روزنامه‌نگار پزشکی