سهم ایران از مقالات و کل استنادهای دنیا چقدر است؟

به گزارش ايسنا، دکتر علی گزنی در این باره اظهار کرد: کسب مرجعیت علم و فناوری دنیا و تبدیل علم به ثروت و قدرت با حفظ ارزش‌های اسلامی هدف اصلی سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است؛ هدفی که در قانون برنامه ششم توسعه و نقشه جامع علمی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. مبتنی بر این اسناد کمیت، کیفیت/اثرگذاری و تعاملات علمی از ابعاد مهم توسعه علمی محسوب می‌شوند که البته این ابعاد در سطح دنیا نیز همان اهمیت را دارند.

عضو هیات علمی مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری افزود: جمهوری اسلامی ایران در پرتو اراده، سیاست‌گذاری، مدیریت و سرمایه نیروی انسانی، حدود یک دهه است که پا به عرصه علم بین‌الملل گذاشت و به همین دلیل ایران را یک کشور نوظهور علمی می‌نامند. اطلاعات کشورهای پیشرفته‌تر علمی بیش از یک قرن است که در پایگاه‌های علمی دنیا ثبت شده است و این کشورها در دهه‌های 70 و 80 میلادی با هدف بهبود به مطالعه ساختارهای تولید علم‌شان پرداختند، امری که برای ما نیز اجتناب‌ناپذیر است.

وی افزود: تولید علم، نظریه‌پردازی، توسعه علوم پایه و تحقیقات بنیادی، ارتقای جایگاه جهانی کشور در علم، مرجعیت علمی، تبدیل ایران به قطب علمی جهان اسلام، دستیابی به علوم پیشرفته، گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشورها و مراکز علمی و فنی معتبر منطقه‌ای و جهانی بویژه کشورهای اسلامی به همین شکل عینا در سند سیاست‌های کلان علم و فناوری مورد تاکید قرار گرفته‌اند که بر رشد کمیت، کیفیت/اثرگذاری و تعاملات علمی دلالت دارند و همچنین این محورها از جمله برنامه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز هستند.

• ایران رتبه نخست دنیا در رشد سهمی از کمیت علم دنیا را دارد

دکتر گزنی گفت: بر اساس اعلام پایگاه اسکوپوس، در سال 2016 حدود 1.8 درصد از علم دنیا متعلق به ایران بود که این رقم در سال 2017 به 1.9 درصد و در سال 2018 به 2.3 درصد رسیده است. محاسبه میزان رشد کمیت تولید علم بر اساس سهم کشورها از کمیت علم دنیا نشان می‌دهد رشد ایران در سال 2018 نسبت به سال 2017 حدود 19 درصد است که بالاترین میزان در بین کشورهای برتر تولیدکننده علم است.

وی افزود: رشد سهم تولید علم کشور در سال 2017 نسبت به 2016 نیز حدود 6 درصد است که بالاترین میزان رشد در بین کشورهای برتر تولیدکننده علم دنیا است.

وی ادامه داد: در سال 2016 میزان تولید علم کشور 51 هزار و239 مورد بود که به 53 هزار و 826 مورد در سال 2017 افزایش یافت. از ابتدای سال 2018 تاکنون نیز 10 هزار و دو مدرک تولید کرده‌ایم. در سال 2016 تا 2018 میزان کل تولید علم دنیا به ترتیب دو میلیون و 874 هزار و 376، دو میلیون و 894 هزار و 20، 442 هزار و 161 مدرک بوده است که اطلاعات سال 2018 در حال تکمیل است.

• ایران بر اساس افزایش سهمش، پیشتاز رشد "کیفیت/اثرگذاری" علم دنیا شد

دکتر گزنی گفت: استنادها بیانگر میزان استفاده یا مرجعیت علم تولیدشده هستند. استنادها را بیش از آنکه شاخصی برای اندازه‌گیری کیفیت علم بدانند، شاخصی برای سنجش اثرگذاری علم تولیدشده می‌دانند، زیرا کیفیت به تنهایی نمی‌تواند علت اثرگذاری باشد.

وی ادامه داد: بر خلاف کمیت تولید علم که بعد از گذشت چندین ماه از یک سال نشر دیگر تغییری نمی‌کنند، استنادها با گذشت زمان همچنان افزایش می‌یابند. مثلا، مقاله‌ای که در سال 2005 منتشر شده است، می‌تواند همچنان تا سال 2017 نیز استناد بگیرد. از همین رو، تعداد استنادها به طور مرتب در حال افزایش هستند.

دکتر گزنی گفت: مقالات سال 2015 ایران 204 هزار و 251 استناد دریافت کرده‌اند، این مقدار برای مقالات سال‌های 2016 تا 2018 به ترتیب 131 هزار و 941، 37497 و 445 استناد است. مقالات قدیمی‌تر همیشه نسبت به مقالات جدیدتر فرصت بیشتری برای دریافت استناد دارند، به همین دلیل مقالاتی که در سال‌های اخیر منتشر شده‌اند، نسبت به مقالات قدیمی‌تر استناد کمتری دریافت می‌کنند. تعداد کل استنادهای دنیا به مقالات 2015 تا 2018 به ترتیب 12 میلیون و 468 هزار و 897، 6 میلیون و 462 هزار و 616، یک میلیون و 505 هزار و 865 و 9792 است.

وی افزود: سهم ایران از کل استنادهای دنیا طی سال‌های 2015 تا 2018 به ترتیب 1.6، 2، 2.5 و 4.5 درصد است. محاسبه میزان رشد استنادها بر اساس سهم 2.5 درصد سال 2017 به سهم 4.5 درصد سال 2018 نشان می‌دهد که رشد ایران حدود 82 درصد بوده است.

وی افزود: بر اساس سهم ایران از کل استنادهای دنیا در سال 2017 به 2016 رشد ایران حدود 22 درصد است. بر همین اساس، ایران در بین 25 کشور برتر تولیدکننده علم در هر دو سال 2018 و 2017 از لحاظ رشد سهم تعداد استنادها، رتبه نخست دنیا را در اختیار گرفته است.

عضو هیات علمی مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری گفت: بر اساس رشد سهم استنادها در سال 2017 به 2016، بعد از ایران کشورهای چین، هند، ایتالیا، استرالیا و لهستان سهم‌شان از استنادهای دنیا افزایش یافته است و این روند برای سایر کشورهای دنیا یا ثابت بوده یا سهم آنها کاهش یافته است.