روزهای دشوار برای اردوغان

محمود فاضلی: اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و نخست وزیر این کشور در هفته‌های اخیر، نوامبر سال 2019 را زمان انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه اعلام داشته و مدعی‌اند مردم ترکیه پاسخ بدخواهان کشور را پای صندوق رای خواهند داد، چرا که با برگزاری انتخابات عجولانه، کشور غیر قابل مدیریت خواهد شد و  انجام اصلاحات قانونی پیش از برگزاری انتخابات الزامی است در غیر این صورت هرج و مرج ایجاد خواهد شد.

اما مخالفین اردوغان برخلاف وی اعتقاد دارند موضوع انتخابات اولین موضوع دستور کار محافل سیاسی آنکارا را تشکیل داده و احتمال برگزاری این انتخابات در بهار سال جدید میلادی دور از انتظار نیست. احزاب مخالف از احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام غیر مترقبه خبر می‌دهند اما مقامات این کشور معتقدند لزومی ندارد ثبات کشور را با مطرح کردن مسائلی مانند انتخابات زودهنگام مختل کرد، بنابراین هیچ برنامه‌ای برای انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودرس پیش از 2019 وجود ندارد.

به باور مخالفین، وضعیت اقتصاد کشور رو به وخامت است. افزایش نرخ بیکاری غیر قابل کنترل شده و در سال آینده نرخ رشد نیز در سطح مورد نظر نخواهد بود. سال 2019 ممکن است سال بسیار دشواری در اقتصاد کشور باشد. خروج پول از بانک‌های ترکیه نمودار صعودی به خود گرفته است و آنکارا حاضر شده است به بهای افزایش بدهی خود، برای ذخیره پول بیش از نیازهای واقعی در خزانه، نرخ سود بانکی را افزایش دهد و این اقدام باعث جذب 30 میلیارد لیره می‌شود که قادر به حل بحران اقتصادی نیست اما می‌تواند در کوتاه‌مدت این بحران را متوقف کند. ترکیه به‌صورت جدی با حملات اقتصادی آمریکا و افزایش نرخ ارز مواجه شده است. نرخ تورم در ترکیه در ماه نوامبر به رقم بی‌سابقه 20 درصد رسیده است. دولت ترکیه برای توقف افزایش تورم، اقدام به ثابت نگه داشتن نرخ ارز کرده است.

اگرچه حزب حاکم معتقد است سال 2018 سال سختی خواهد بود اما نتیجه آن رونق اقتصادی در سال 2019 خواهد بود و تولید و نرخ رشد در ترکیه ادامه خواهد یافت و ترکیه در کلیه زمینه‌ها در شرایط بهتری قرار خواهد گرفت. آنکارا به همراه بخش خصوصی، نقشه راه خود را ترسیم کرده و به اصلاحات ساختاری ادامه خواهد داد. دولت ترکیه یک سری اقدامات نظیر استخدام رسمی کارگران قراردادی و اعلام برنامه استخدام، انجام داده و در نتیجه نرخ رشد به میزان 7 درصد افزایش یافته است این امر می‌تواند یکی از دلایل برگزاری انتخابات آتی باشد.

به اعتقاد احزاب مخالف، رئیس جمهور و نخست وزیر ترکیه به بهانه‌های مختلف و مناسبت‌های تاریخی برای عموم مردم سخنرانی کرده و ضمن پخش از شبکه‌های تلویزیونی تلاش دارند دستاوردهای حزب حاکم را تبلیغاتی کنند. آنها در این سخنرانی‌ها مخالفین خود از جمله مواضع کلیچداراوغلو، رئیس حزب جمهوری خلق را هدف قرار می‌دهند. مخالفین معتقدند نتیجه این حملات مستمر و سازماندهی شده، اعلام زمان انتخابات در ماه ژانویه و یا فوریه سال جدید خواهد بود. درصد آرای محبوبیت حزب عدالت و توسعه در روند نزولی قرار دارد و بحران اقتصادی باعث شده است که آرای خاکستری عملا به زیان حزب عدالت و توسعه عمل کند. اردوغان اگرچه از نخستین پیروزی حزبش در سال 2002 به تداوم پیروزی‌هایش عادت داشته است و این تشکل اسلامی- محافظه کار همچنان نخستین نیروی سیاسی کشور است، اما شواهد نشان می‌دهد با از دست دادن اکثریت مطلق خود برای تشکیل دولت مجبور به تشکیل یک ائتلاف با یک حزب دیگر خواهد بود.

یکی از موارد مورد اختلاف مخالفین با دولت ترکیه شرط کسب 10 درصد آراء انتخابات برای ورود احزاب به مجلس در ترکیه است. اردوغان رئیس جمهور و رئیس حزب عدالت و توسعه ترکیه در نشست سران این حزب بار دیگر با کاهش یا حذف حد نصاب ده درصدی در انتخابات مخالفت کرد. طبق قوانین موجود، احزاب سیاسی که نتوانند حداقل 10 درصد کل آرای مردم را در انتخابات کسب کنند، نمی‌توانند وارد مجلس شوند. مجلس ملی ترکیه دارای 550 نماینده است و احزاب «عدالت و توسعه»، «جمهوریخواه خلق»، «حرکت ملی» و «دمکراتیک خلق‌ها» در مجلس ترکیه حضور دارند.

به باور مخالفین، حد نصاب کنونی کسب 10 درصد کرسی‌های مجلس برای ورود احزاب به نهاد قانون گذاری ترکیه که در سال 1980 به منظور جلوگیری از ورود برخی تجزیه‌طلبان به مجلس و اقدامی برای حذف کردها از صحنه سیاسی ترکیه وضع شد مغایر با مسیر آزادی و دموکراسی در کشور است و انتخابات آتی بی‌شک صحنه رقابت میان حامیان دو جبهه «دموکراسی و انحصارطلبی» خواهد بود.

به اعتقاد مخالفین این معیار که در دوران کودتای 1980 وضع شده است، مناسب شرایط سیاسی امروز ترکیه نیست و حتی اگر حزبی موفق به کسب یک درصد آراء شود، باید در مجلس حضور داشته باشد. پس از کودتای 1980 نظامی در ترکیه، در قانون اساسی که به دستور نظامیان در این کشور تدوین شد چنین قانونی علی‌رغم اصلاحات گسترده سیاسی در این کشور در دهه‌های گذشته، هنوز تغییری نکرده است. شواهد نشان می‌دهد تغییرات جنجالی قانون اساسی که پس از انتخابات 2019 اجرائی خواهد شد، نظام پارلمانی ترکیه را به نظام ریاستی تبدیل و اکثر اختیارات اجرائی را به شخص رئیس جمهوری واگذار خواهد کرد.

مقامات ترکیه همچنان به حملات خود علیه جنبش گولن و دستگیری عناصر آن ادامه می‌دهند و از این حملات برای اثبات حقانیت خود بهره می‌برند. یلدریم نخست وزیر در ششمین کنگره استانی حزب عدالت و توسعه مدعی شد نقشه کسانی که در صدد توطئه و گستردن دام در زیر پای ترکیه بودند را نقش برآب کردیم. آنهایی که می‌گفتند اگر قانون اساسی تغییر کند، هرج و مرج به بار می‌آید و پس روی می‌کنیم، به همراه سناریوهای تاریک خود تنها ماندند.

52312