پاک‌آیین: نشست تخصصی صلح و عدالت می‌تواند به گفتمان تبدیل شود

ابوالفضل خدایی:  نشست هم اندیشی بازخوانی اندیشه‌های رهبر معظم انقلاب با موضوع صلح و عدالت روز پنج‌شنبه 30 آذر در مرکز همایش‌های سازمان صدا و سیما برگزار شد. در این مراسم مهدی مصطفوی قائم مقام معاونت ارتباطات و امور بین الملل دفتر مقام معظم رهبری، حجت الاسلام ابوترابی، حجت الاسلام و المسلمین سید سعیدرضا عاملی و داود عامری دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی و جمعی از نخبگان و اندیشمندان صلح و عدالت حضور داشتند.  محسن پاک آیین، دیپلمات وزارت خارجه و عضو شورای راهبری مجمع جهانی صلح اسلامی، در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین، اهداف این نشست را تشریح کرد که در ادامه می خوانید:

مجمع جهانی صلح اسلامی چه اهدافی را از طرح و تقویت گفتمان صلح عادلانه دنبال می کند؟

برگزاری نشست تخصصی صلح و عدالت، توسط مجمع جهانی صلح اسلامی با تاکید بر بازخوانی دیدگاه های مقام معظم رهبری در مورد صلح و عدالت، اولین قدم در جهت معرفی و تقویت یک گفتمان جدید در سطح نخبگی شده با الهام از دیدگاه های مقام معظم رهبری بود. مجمع جهانی صلح اسلامی یک نهاد غیر دولتی است که در طول حدود ده سال فعالیت خود سعی کرده موضوع صلح و عدالت صلح عادلانه را تا حد ممکن، از طریق نخبگان داخلی و بین المللی به یک گفتمان جهانی تبدیل نماید. در واقع دوره فعلی را می توان عصر گفتمان سازی در جهان دانست، در این دوره قدرت های بزرگ با استفاده از عنصر رسانه به خصوص در فضای مجازی با خلق گفتمان های جدید، افکار عمومی را در جهت منافع خود هدایت می کنند. آنها مثلا با نوشتن یک کتاب، نگارش چند مقاله یا ساخت فیلم، موضوعی به نام تروریسم را مطرح کرده و تحت عنوان مبارزه با آن به کشورهائی مثل افغانستان و عراق تجاوز کنند. کشورهای بزرگ مثل آمریکا مثلا با طرح گفتمان صلح پایدار، سعی می کنند مذاکرات سازش در فلسطین را به عنوان مصداق تلاش برای استقرار صلح پایدار معرفی کنند.

این قدرتها به دنبال عدالت نیستند بلکه برقراری صلح را به معنی " آرام سازی" و سازش را برای محروم کردن مردم فلسطین از حقوق حقه خود می دانند. مجمع جهانی صلح اسلامی در مقابل گفتمان صلح پایدار، به دنبال معرفی گفتمان صلح عادلانه است. ما معتقدیم جمع آوری ساختارمند یک اندیشه توسط نخبگان می تواند تبدیل به یک گفتمان شده و بعد در عرصه اجتماع وارد و به یک رفتار یا کارکرد مبدل گردد و گفتمان ها می توانند یک اندیشه را تبدیل به یک باور عمومی کنند. هدف اصلی فعالیت های این مجمع به خصوص هم اندیشی بازخوانی اندیشه‌های رهبر معظم انقلاب با موضوع صلح و عدالت، این است که مبانی نظری صلح عادلانه را تبیین کرده و به تدریج آن را به یک گفتمان جهانی تبدیل نماید. ما معتقدیم در سایه توجه به مبانی صلح عادلانه می توان راهکارهای مناسب برای حل مسائلی همچون فلسطین، یمن و افغانستان را پیدا کرد.

 از نظر شما مبانی و دید گاههای نظری رهبرانقلاب در مورد صلح عادلانه چیست و چگونه باید اشاعه گردد؟

با مطالعه دیدگاه های رهبری می توان دریافت که امروز جهان بیش از پیش به تحقق صلح عادلانه‌ و به عبارت دیگر صلحی که مبتنی بر عدالت باشد، نیازمند است و در این مسیر آموزه های اسلامی به دلیل محوریت عدالت‌، می تواند راهبردهای اجرائی برای استقرار صلح عادلانه ایجاد کند. برای مثال ایشان در تاریخ ۲۳ /مهر/ ۱۳۸۰ در بيانات خود به مناسبت عيد مبعث گفتند: " امروز دنيا مثل هميشه به آرامش و صلح و امنيّت احتياج دارد. يكى از نيازهاى اساسى بشر، صلح است. البته ما همواره گفته‌ايم كه صلح بايد با عدالت همراه باشد. براى يك ملت، صلحِ تحميلى و غيرعادلانه، از جنگ هم بدتر است. بشر به امنيّت و صلح احتياج دارد. هركس اين را تهديد كند، بشريّت را تهديد كرده است. امروز كسانى كه صلح را تهديد مى‌كنند، بشريّت را تهديد مى‌كنند."

شاید برای اولین بار رهبر انقلاب در دوران دفاع مقدس و زمانی که رئیس جمهور بودند، گفتمان صلح‏ عادلانه را مطرح کرده و گفتند "صلح‏، چيز بسيار خوبى است؛ لكن صلحْ‏ آن زمان خوب است كه عادلانه باشد." . ایشان اعتقاد دارند صلح‌ بايد بر مبناي‌ عدالت‌ و با معرفت‌ به‌ كرامت‌ انسان‌ و به‌ دور از اغراض‌ قدرتمداران‌ عالم‌ باشد. تحميل‌ سكوت‌ و تسليم‌ بر مردمي‌ كه‌ به‌ دفاع‌ از حق‌ پايمال‌شده‌ خود برخاسته‌اند آن‌ صلحي‌ نيست‌ كه‌ پيام‌ آوران‌ صلح‌ آسماني‌ به‌ آن‌ دعوت‌ كرده‌اند.

در واقع صلحى كه معنايش اين باشد كه كسى حق ندارد حقّ خود را مطالبه كند، صلح‏ اسلام‏ پسند نيست. در مجموع برخی از مشخصه های گفتمان صلح از منظر رهبری این است که عدالت لازمه صلح است و صلح بدون عدالت پایدار نیست و صلح عادلانه نباید از طریق زور و سلطه اعمال گردد. همچنین پرهیز از صلح تحمیلی، عادلانه است و اسلام دین صلح است و افراط گرائی منشاء تروریسم و در جامعه اسلامی نیز اتحاد مسلمانان مقدمه صلح عادلانه است. به اعتقاد یکی از سخنرانان در هم اندیشی، رهبر انقلاب معتقد هستند که صلح باید بر مبنای عدالت باشد، کرامت و عزت اسنان را حفظ کند، مبتنی بر اخلاق الهی و اسلامی بوده، به دور از اغراض قدرتمندان عالم باشد و مصلحت نظام و جامعه اسلامی را در نظر بگیرد. به نظر من برای اشاعه تفکرات رهبری و تبدیل آن به یک گفتمان غالب، نقش نخبگان بخصوص در حوزه و دانشگاه و نهادهای غیردولتی و رسانه‌ها بسیار مهم است.

 مصادیق صلح ظالمانه از نگاه شما چیست؟

همانگونه که اشاره شد در زمان جنگ تحمیلی زمانی که عراق به ایران حمله و قسمت‌های از ایران را اشغال کرده بود، قطعنامه های سازمان ملل که با حمایت آمریکا و اروپا تهیه می شد، ایران را به صلح دعوت می کردند، در حالی که دشمن قسمت‌های از کشورمان را اشغال کرده بود. در واقع از ما می خواستند در یک شرایط ناعادلانه، صلح را بپذیریم.

در مورد فلسطین هم قضیه به همین صورت است یعنی در حالی که این سرزمین در اشغال صهیونیسم است و حق مردم فلسطین پایمال شده، حرف از مذاکره و صلح می زنند که طبعاً این صلح نمی تواند پایدار باشد چون عادلانه نیست. وضعیت در یمن هم به همین گونه است و طرفداران صلح پایدار جنایات سعودی ها علیه مردم یمن را نمی بینند و از مجاهدان یمنی می خواهند که با متجاوز صلح کند.

در سوریه، افغانستان، سومالی و بحرین هم ما می توانیم مصادیق صلح ظالمانه و نادیده گرفتن عدالت برای استقرار صلح را می بینیم. در واقع زورگویان و مستکبران به رهبری آمریکا با طرح گفتمان های غیر عادلانه خود صلح و امنیت را به خطر انداخته و با نقاب صلح علیه صلح اقدام می‌کنند. ایران بر اساس آموزه های دینی، اندیشه های امام راحل و دیدگاه های رهبر معظم انقلاب، به دنبال صلح و عدالت است و ما با طرح گفتمان صلح عادلانه به دنبال راهکارهای عادلانه برای حل بحران های جهان هستیم. امیدواریم برگزاری نشست تخصصی صلح و عدالت، توسط مجمع جهانی صلح اسلامی با تاکید بر بازخوانی دیدگاه های مقام معظم رهبری در مورد صلح و عدالت، بتواند موجب ایجاد یک گفتمان جدید در سطح نخبگی شده و به تدریج تبدیل به یک رفتار و راهکار برای دستیابی به صلح عادلانه باشد.

52311