۴ محور اصلی سناریوی عربستان علیه لبنان/ ابعاد و نحوه بازگشت الحریری به بیروت

«رضا میرابیان» کارشناس مسائل کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به سخنان اخیر نخست‌وزیر و رئیس‌جمهوری لبنان عنوان کرد: در تحلیل آخرین وضعیت فعلی استعفای حریری باید به این نکته توجه کنیم که نباید بیش از حد به جزئیات سخنان وی در مصاحبه اخیرش توجه شود. اگر به اظهارات رئیس‌جمهوری لبنان که ساعاتی قبل از مصاحبه الحریری انجام شد توجه کنیم، می‌بینیم که وی رسماً اعلام می‌کند که نباید سخنانش را جدی گرفت؛ چراکه تمامی اظهارات از خاک ریاض و در شرایط غیرعادی مخابره شد. از این جهت به نظر می‌رسد که تمامی مخاطبان و تحلیلگرانی که این پرونده را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهند به همراه چهره‌های مهم و تاثیرگذار در این مساله، به خوبی دریافتند که اظهارات الحریری توسط عربستان و با اعمال فشار علیه وی صورت گرفت.

وی ادامه داد: سعودی‌ها چهار محور را از ابتدای کلید زدن این پروژه دنبال می‌کردند؛ نخست، ایجاد چالش امنیتی و سیاسی در داخل لبنان؛ دوم، تقابل مردم و دولت لبنان؛ سوم، باز شدن پای اسرائیل در مدیترانه و حتی اعمال سناریوهای سخت علیه حزب‌الله و چهارم، اعمال فشار علیه ایران و محور مقاومت. در تمامی چهار محور مذکور تا به امروز هیچ دستاوردی نصیب ریاض نشده است؛ به گونه‌ای که رویارویی مردم لبنان با دولت و حزب‌الله صورت نگرفت و حتی در شبکه‌های مجازی از «میشل عون» به عنوان رئیس‌جمهوری و «سعد الحریری» به عنوان نخست‌وزیر طرفداری شد. از این جهت می‌توان گفت محورهای مورد نظر عربستان محقق نشده و پروژه لبنان تا به امروز با شکست روبه‌رو بوده است.

نکته اصلی که باید مورد توجه قرار بگیرد، مواضع دولت‌های فرامنطقه‌ای است. فرانسه به عنوان بازیگر سنتی در لبنان خواستار بازگشت الحریری به بیروت است و در امتداد آن، ایالات‌متحده هم بر اساس مشاهدات خود مجبور شد تا علیه شروع یک جنگ نیابتی در لبنان موضع بگیرد. به‌گونه‌ای که مقام‌های واشنگتن رسماً خواستار پایان دادن به این مجادله سیاسی شدند و اوضاع و احوال نشان می‌دهد که عربستان نتوانسته هیچ حمایت فرامنطقه‌ای به غیر از اسرائیل برای خود هموار کرده و جلب کند.

این تحلیلگر مسائل کشورهای عربی با اشاره به درخواست عربستان مبنی بر برگزاری جلسه اتحادیه عرب گفت: مساله درخواست جلسه اضطراری اتحادیه عرب توسط عربستان موضوعی کاملاً طبیعی است. سعودی‌ها با توجه به وضعیت فعلی انتظار داشتند تا برخورد تند از سوی بیروت صورت بگیرد اما وضعیت فعلی نشان می‌دهد که برگزاری جلسه اتحادیه عرب نوعی فرار به جلو از سوی ریاض قلمداد می‌شود. در این راستا اگر الحریری به بیروت باز نگردد، بدون تردید فرآیند طرح شکایت علیه ریاض در شورای امنیت را کلید خواهد زد و به دلیل آنکه بحث حذف حریری مطرح می‌شود می‌تواند تبعات بین‌المللی برای عربستان پدیدار شود. از این جهت است که می‌گوییم جلسه اتحادیه عرب فرار رو به جلو محسوب می‌شود؛ چراکه بسیاری از دولت‌های عربی عضو این اتحادیه با اخراج لبنان و اعمال فشار در این کشور مخالف هستند.

عده‌ای معتقدند که سعودی‌ها سناریوی تحریم و فشار اقتصادی بر لبنان را در دستور کار قرار خواهند داد اما نوسانات بازار ارز و همچنین آخرین گزارش از مناسبات تجاری و اقتصادی در لبنان نشان می‌دهد که هیچ تحرک خاصی صورت نگرفته و ریاض نتوانسته آنگونه که فکر می‌کرد میدان‌داری پرونده را به عهده داشته باشد. باید توجه داشته باشیم که اگر تحریم و فشار اقتصادی بر لبنان اعمال شود شهروندان این کشور نگاه خود را نسبت به سعودی‌ها تغییر خواهند داد و این می‌تواند برای ریاض خطرناک باشد.

وی در پایان تصریح کرد: با توجه به داده‌های موجود به نظر می‌رسد که ریاض مجبور به بازگرداندن نخست‌وزیر لبنان به خاک کشورش خواهد بود. در اینجا دو سناریو اتفاق خواهد افتاد؛ اگر سعد الحریری آزاد شود و به کشورش بازگردد یا از قدرت کناره‌گیری می‌کند یا در آن باقی می‌ماند اما آنچه که فعلاً مشخص نیست روابط دو کشور خواهد بود که باید ببینیم آیا تغییر خاصی در سیاست‌های لبنان در مواجهه با عربستان صورت می‌گیرد یا خیر. از سوی دیگر، گزینه حذف فیزیکی وی در خاک عربستان مطرح می‌شود که کاملاً مردود است و نهایتاً بازگرداندن وی به لبنان صورت خواهد گرفت.