«فرهنگ‌سازی» مقدمه توسعه/تقویت فرهنگ عمومی نیازمند دانش و صبر است

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: اگر امروز یکی از مسئولان کشور این سؤال که مشکلات کنونی کشور به خصوص در زمینه مسائل رفتاری باید چگونه حل شود، با جمله «نیازمند فرهنگ سازی هستیم»‌ پاسخ دهد، چه حسی خواهید داشت؟

«فرهنگ سازی»‌، عنوانی است که این روزها شاید به واژه‌ای تکراری، بی‌فایده و ناامید کننده در اذهان عمومی تبدیل شده است. واژه‌ای که پس از انتشار اخبار مربوط به حوادث رفتاری، خشونت خانوادگی یا اجتماعی، تصادف وحشتناک، دعوا و نزاع خیابانی، خودکشی، دگرکشی، آزار و اذیت، افزایش نرخ طلاق و اعتیاد، مفاسد مالی و هر خبر بد دیگری از زبان مسئولان امر، خروجی رسانه‌ها، کارشناسان و بسیاری از مردم می‌شنویم.

شاید حتی بتوان گفت که فرهنگ سازی به واژه‌ای که صرفاً لقلقه زبان‌ها شده تقلیل پیدا کرده است. موضوعی که اگر به شکلی عملی، کارکردی و با تصمیم گیری‌های دقیق بیشتر از هر چیز دیگری وارد نظام آموزشی، پژوهشی و تربیتی کشور ما در مقاطع مختلف تحصیلی وارد می‌شد، امروز نیاز نبود تا این میزان به شکلی بی‌فایده تکرار شود.

هرچند هنوز هم دیر نیست، اگر نهادها و سازمان‌های بالادستی با بهره‌گیری از آموزه‌های اخلاقی، دینی، علمی و تجربی برنامه‌های دقیقی برای اجرا در بدنه اجتماع، در هر موسسه آموزشی، تحقیقی، تفریحی و هر مکان دیگری که فکرش را می‌کنیم تصویب کنند، قطعاً هنوز هم می‌توان «فرهنگ سازی» را عنصری تأثیرگذار برای توسعه کشور دانست.

اما چه کسی است که نداند مسئولان و عملکردشان تنها یک جهت و یک پایه از فرهنگ سازی و ارتقای فرهنگ عمومی کشور هستند؟ جهت و پایه اصلی دیگر عموم مردم و خانواده‌ها هستند. اگر مردم نخواهند یا به هر دلیلی همکاری نکنند، با زور جریمه و برخورد قهری هم نمی‌توان یک فرهنگ مناسب را در جامعه جا انداخت.

پس زمانی می‌توان به بهبود شرایط اجتماعی کشور امید بست که دو وجهه اصلی مردم و مسئولان در کنار هم بتوانند هرکدام به هراندازه که در توان دارند برای این موضوع تلاش کنند.

فرهنگ بخش نرم افزاری جامعه است

مدیر گروه مدیریت و آینده پژوهی پژوهشکده فرهنگ و علوم انسانی جامعه المصطفی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: فرهنگ مانند نرم افزار کامپیوتری است که بخش سخن افزار را اداره و راهنمایی می‌کند، به این معنا که بخش سخت افزار شامل ادارات، نهادها و رفتارهای ما است و فرهنگ به عنوان نرم افزار روح این بخش‌ها را به حرکت در می‌آورد.

مدیران جامعه معمولاً دارای نگاه‌های کوتاه مدت هستند ولی فرهنگ و کارهای فرهنگی در دراز مدت جواب می‌دهد

جعفر رحمانی با بیان اینکه اگر فرهنگ نباشد شاهد رفتارهای غلط زیادی هستیم، گفت: مدیران جامعه معمولاً دارای نگاه‌های کوتاه مدت هستند و از آنجایی که فرهنگ و کارهای فرهنگی در دراز مدت جواب می‌دهد، لذا با ویژگی‌های سازمانی و نهادهای ما سازگار نیست.

وی ادامه داد: خوشبختانه یا متأسفانه مدیران ما این ویژگی کارهای فرهنگی را درک می‌کنند اما به کار نمی‌گیرند، در بخش عمومی نیز شاید مردم درک درستی از فرهنگ و تأثیر آن و آموزش در رفتارهای اجتماعی نداشته باشند، ما متأسفانه تنها بخش کوتاه مدت را می‌بینیم و فرهنگ و کسب فضائل در این بخش چندان نمود ندارد.

رشد و توسعه همه بخش‌های اجتماع نیازمند رشد بخش فرهنگی است

مدیر گروه مدیریت و آینده پژوهی پژوهشکده فرهنگ و علوم انسانی جامعه المصطفی با تأکید بر اینکه جامعه اگر بخواهد در حوزه‌های مختلف و حتی بخش‌های سیاسی و اقتصادی رشد و توسعه داشته باشد، باید ارزش‌های برای سازگاری با این رشد و توسعه برای خود ایجاد کند، گفت: مثلاً ارزش کیفیت در خرید باید لحاظ شود، در برخی کشورها ارزش‌ها آن‌قدر قوی است که خودشان را در شرایط خاص می‌گذارند و حاضر به تحمل سختی هستند اما اجازه نمی‌دهند آن ارزش زیر پا گذاشته شود...

وظیفه مدیران و نهادها این است که ارزش‌های ذاتی را در مکانیزم‌های عملی وارد کنند

رحمانی افزود: دو نوع ارزش داریم، یکی ارزش‌های ذاتی و دوم ارزش‌های اکتسابی، ارزش‌های ذاتی مانند کارهای خیری است که انسان در هر شرایطی دوست دارد انجام دهد، وظیفه مدیران و نهادها این است که ارزش‌های ذاتی را در مکانیزم‌های عملی وارد کنند.

وی در ادامه اظهار داشت: در زمینه ارزش‌های اکتسابی شاید بیان یک مثال خوب باشد، مثلاً شما در یک خانواده گسترده و پرجمعیت بزرگ شده‌اید و بعد از ازدواج وارد یک خانواده هسته‌ای، کم جمعیت و زندگی آپارتمانی می‌شوید، اگر ارزش‌های شرایط جدید زندگی را ندانید هم خودتان دچار مشکلات زیادی می‌شوید و هم اطرافیان شما، به نظر من کشورها، سازمان‌ها، نهادها و حتی خانواده‌های موفق آن‌هایی هستند که در پی ایجاد و نهادینه کردن ارزش‌های فرهنگی متعارف و هماهنگ با شرایطشان هستند.

اقتصاد و سیاست خوب با یک فرهنگ خوب ایجاد می‌شود

مدیر گروه مدیریت و آینده پژوهی پژوهشکده فرهنگ و علوم انسانی جامعه المصطفی تأکید کرد: اگر فرهنگ را ارتقا بدهیم شاید در کوتاه مدت بعضی نتایج دیده نشود اما در بلند مدت حتماً رشد و توسعه به همراه خواهد داشت.

مدیر گروه مدیریت و آینده پژوهی پژوهشکده فرهنگ و علوم انسانی جامعه المصطفی با اشاره به اینکه بی‌توجهی به این امر ناشی از رفتارهای سیاست زده و اقتصاد زده است، گفت: این در حالی است که داشتن یک اقتصاد خوب و سیاست خوب با یک فرهنگ خوب ایجاد می‌شود، رهبر انقلاب اسلامی نیز بارها بر این نکته تأکید کردند، در همین راستا نهادهای فرهنگی ما باید دانش، سیاست و همت لازم را داشته باشند تا بتوانیم به نتیجه مناسب برسیم.