۱۱ قنات ایرانی در مسیرثبت جهانی/ عمیق‌ترین مادرچاه دنیا در ایران

به گزارش خبرنگار مهر، محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی در نشست موزه‌های منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای بین المللی موزه‌ها که از روز دهم تا دوازدهم آبان ماه در چابهار برگزار شد، به ارائه مقاله‌ای درباره ثبت جهانی قنات‌های ایرانی پرداخت و گفت: بسیاری از مناطقی که استقرارگاه‌های ما در آنجا وجود دارند به خاطر خلق سیستم سنتی است که توانسته تاکنون به کار خود ادامه دهد. در برخی از مناطق کویری ما نیمه چاه‌هایی داریم که در گذشته خلق شده اند. بیش از ۱۲۰هزار قنات وجود دارد که اکنون ۳۷ هزار قنات آن فعال هستند.

وی گفت: ما در کشور می بینیم که در دوره هخامنشی به ویژه در بم، جنوب خراسان و مناطق دیگر افراد مختلف درباره خلق قنات در سرزمین ایران در دوره هخامنشی صحبت می کردند، به ویژه در مناطقی که چشم‌های وجود نداشته است.

وی گفت: در برخی از نقاط سیستم ایجاد این قنات‌ها ساده و در برخی نقاط دیگر پیچیده است.

وی گفت: بیشتر قنات‌های شهر بم که در دوره‌های مختلفی ایجاد شده اند از گسل تغذیه می کنند و نوع قنات‌های آن گسلی است. زمانی که زلزله می آمده و گسل ایجاد می شده از همان جا قنات هم شکل گرفته، بنابراین حیات کنار ممات در این مناطق وجود داشته است.

طالبیان تصریح کرد: در دوره اشکانیان و ساسانیان به نظر می رسد که تعداد قنات‌ها را توسعه داده اند. در دوره دوم ایلخانی‌ها نیز تعداد زیادی قنات وقف شده است.

معاون میراث فرهنگی کشور بیان کرد: ما ۱۱ قنات را از بین ۳۷ هزار قنات انتخاب کردیم تا در فهرست میراث جهانی به عنوان قنات‌های ایرانی به ثبت برسانیم. هر کدام از آنها نماینده ای از قنات‌های دیگری هستند که به دلایل مختلف جغرافیایی، معماری و ... نماینده ای از آنها در این فهرست قرار گرفته است. برخی از قنات‌ها به دلیل شرایط جغرافیایی خاص هستند، قنات‌های کوهستانی پیچیده هستند و قنات‌های نیمه کوهستانی ساختار پیچیده ای ندارند. بعضی از آنها از رودخانه‌ها تغذیه می شوند. یکی از مهمترین قنات‌ها که از نظر تکنولوژی و ساختار بسیارمهم است، قنات قصبه گناباد است که عمیق ترین مادرچاه دنیا را دارد.

طالبیان افزود: قنات قصبه گناباد ۳۲۰ متر مادرچاه دارد. ناصرخسرو هزار سال پیش درباره آن در کتابش مطالبی نوشته است.

وی تصریح کرد: قنات‌ها شهرها را شکل داده اند. بخش‌هایی از آن لایروبی شده اند تا ۳۰ درصد به آب آن اضافه شود. حجم بسیاری از آب این قنات برای کشاورزی و مصرف استفاده می شود. قنات جوپار در کرمان نیز دارای مدیریت بسیار مهمی است که به همین دلیل آن را منحصر به فرد کرده است.